W Polsce każdego roku wykonuje się ok. 9 tys. zabiegów amputacji stopy – tzw. stopy cukrzycowej, będącej powikłaniem cukrzycy. Ta liczba nie musiałaby być tak dramatycznie wysoka, gdyby chorzy, niezależnie od dostępu do diabetologa, mieli również dostęp do chirurgów podologów, lekarzy zajmujących się leczeniem schorzeń stóp. Tylko że, póki co, takich specjalistów u nas jeszcze nie ma.
Jednym z przykrych skutków cukrzycy jest tzw. stopa cukrzycowa. Polega na pośledzeniu unerwienia oraz ukrwienia stóp, co prowadzi w konsekwencji do zmniejszenia ich wrażliwości oraz powstawania ran, które goją się bardzo wolno. Mamy wówczas do czynienia z toczącym się stale stanem zapalnym, podczas którego uszkodzeniu ulega struktura stawów i kości. To z kolei prowadzi do deformacji stopy,
Stopa cukrzycowa, czy inaczej zespół stopy cukrzycowej (ZSC) jest jednym z najpoważniejszych powikłań u osób chorych na cukrzycę. Może objawić się jako owrzodzenie, infekcja czy stan zapalny. Czasem może dojść nawet do destrukcji tkanek głębokich – np. kości, która jest zlokalizowana w obrębie stopy u chorego z neuropatią czy niedokrwieniem kończyn dolnych.
Dlaczego w Polsce jest tak wiele powikłań cukrzycy? Kiedy nowoczesne terapie będą dostępne dla pacjentów? Odpowiedzi na te pytania szukali eksperci uczestniczący w drugiej debacie na temat cukrzycy zorganizowanej przez „Świat Lekarza”.
**Światowy Dzień Cukrzycy pod znakiem aktywizacji zawodowej pacjentów**
Około 10% Polaków z cukrzycą typu 1 i 65-75% chorujących na cukrzycę typu 2 nie pracuje z powodu swojej choroby. Dziś, podczas Światowego Dnia Cukrzycy, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne hasłem „Pracuj z cukrzycą” apeluje o podjęcie działań na rzecz aktywizacji zawodowej osób z cukrzycą. Honorowy Patronat nad wydarzeniem objęła Małżonka Prezydenta RP Pani Anna Komorowska.
Aż 57 proc. chorych na cukrzycę w Polsce miało rozpoznaną chorobę przypadkowo, a 21 proc. Polaków nigdy jeszcze nie badało poziomu glukozy we krwi – wykazał najnowszy raport „Społeczny obraz cukrzycy”.
Raport opublikowano w związku z obchodzonym 14 listopada Światowym Dniem Walki z Cukrzycą. Wykorzystano w nim sondaż TNS OBOB, jaki przeprowadzono we wrześniu i październiku 2010 r. na reprezentatywnej grupie 2010 Polaków w wieku powyżej 15 lat.
Samokontrola poziomu glukozy we krwi u chorego na cukrzycę znacznie ułatwia leczenie. A to prowadzi do poprawy komfortu życia i zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. Częstość występowania cukrzycy w ostatnich latach ma wyraźną tendencję wzrostową. Według Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (American Diabetes Association – ADA) cukrzyca obejmuje grupę chorób metabolicznych, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią spowodowaną defektem wydzielania i/ lub działania insuliny.
Cukrzyca nie stanowi ograniczeń w życiu codziennym, ale wprowadza pewne zmiany, których trzeba być świadomym. Wymaga przestrzegania zdrowego trybu życia i wypracowania pewnych nawyków niezbędnych do prawidłowego leczenia. Należy stosować się do zaleceń lekarza, obserwować swoje samopoczucie i wykonywać badania kontrolne.
W grudniu 2006 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych uznała, że cukrzyca jest chorobą epidemiologiczną, niezakaźną. Tak, jak otyłość, która wystąpiła ćwierć wieku wcześniej. W ubiegłym roku zanotowano 286 milionów chorych na cukrzycę na całym świecie; rocznie liczba zachorowań wzrasta o 11 proc. Cukrzyca została tak zdefiniowana w obawie, że w przyszłości sobie z nią nie poradzimy: ani chorzy, ani decydenci, którzy odpowiadają za służbę zdrowia. Dodam, że tylko trzy choroby odpowiadają, za co najmniej ¾ zgonów w USA – są to zawały serca, choroby nowotworowe i właśnie cukrzyca. Wiadomo, że już dziesięć lat temu wydatki na te schorzenia przekroczyły tam 800 miliardów dolarów.
Farmaceuta nie tylko wydaje chorym leki. Pełni też ogromną i odpowiedzialną rolę w procesie profilaktyki i edukacji prozdrowotnej.
Cukrzyca przez wielu nazywana jest epidemią XXI wieku. W dodatku to choroba bardzo podstępna. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Pacjenci nie zdają sobie sprawy, że na nią cierpią, dopóki nie wystąpią u nich charakterystyczne symptomy: wzmożone pragnienie, poliuria, ciągłe uczucie głodu, utrata wagi, uogólnione zmęczenie oraz zaburzenia widzenia.
Stopa cukrzycowa, jeśli nie jest leczona, może prowadzić do wielu powikłań. Aby im zapobiec, konieczna jest pilna obserwacja stóp przez samego chorego, a także staranna ich pielęgnacja.
Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) zasadniczo pogarsza jakość życia osób cierpiących na cukrzycę. Szacuje się, że w Polsce jest około 2 mln diabetyków, z czego około 10 proc. to pacjenci z ZSC.
Według szacunkowych danych WHO obecnie na cukrzycę choruje około 175 mln osób na świecie. Porównanie z danymi z 1985 roku (30 mln chorych) w pełni ukazuje dynamikę wzrostu zachorowalności.
Na podstawie wielu danych z literatury, popartych badaniami klinicznymi, cukrzyca jawi się już nie tylko jako jedna z przyczyn choroby niedokrwiennej serca, ale również i jej powikłań.
Dla chorych na cukrzycę i dla prowadzących lekarzy istotne jest to, aby zmniejszyć dynamikę narastania zmian mikroangiopatycznych, a w konsekwencji do pojawiania się zmian destrukcyjnych w tkankach kończyn dolnych.
Zespół stopy cukrzycowej to poważny problem; w Polsce dotyczy on 6-10 proc. chorych na cukrzycę, uwzględniając wszystkie jej postacie kliniczne.
Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) w istotny sposób pogarsza komfort życia diabetyków. Przyjmując, że w Polsce na cukrzycę choruje około 2 mln osób, to pacjentów z ZSC może być nawet około 200 tysięcy.
Przewlekłe powikłania skracają życie średnio o 16-20 lat u osób z cukrzycą typu 1, zaś o 4-6 lat u osób z cukrzycą typu 2. Dlatego ogromne znaczenie ma właściwa profilaktyka i odpowiednia terapia wdrożona w jak najkrótszym czasie od rozpoznania zespołu stopy cukrzycowej.
Współczesne podejście do terapii cukrzycy, właściwa edukacja pacjentów, ogólna dostępność do insuliny oraz glukometrów sprawiły, że jej ostre powikłania występują coraz rzadziej. Nadal jednak stanowią poważny problem kliniczny.