Czym jest stopa cukrzycowa?

Stopa cukrzycowa, czy inaczej zespół stopy cukrzycowej (ZSC) jest jednym z najpoważniejszych powikłań u osób chorych na cukrzycę. Może objawić się jako owrzodzenie, infekcja czy stan zapalny. Czasem może dojść nawet do destrukcji tkanek głębokich – np. kości, która jest zlokalizowana w obrębie stopy u chorego z neuropatią czy niedokrwieniem kończyn dolnych.

chorych ze zdiagnozowaną cukrzycą to ponad 290 000 osób. W 2011 roku z powodu zespołu stopy cukrzycowej w tym regionie dokonano aż 431 dużych i rozległych oraz 109 małych amputacji kończyn dolnych. Co ważne, duże amputacje u chorych na cukrzycę to aż 38% wszystkich amputacji, a małe – 21,6%. To pokazuje, jak duża jest skala tego problemu i jak bardzo potrzebna jest edukacja w zakresie zapobiegania powstawaniu stopy cukrzycowej – mówi prof. dr hab. n. med. Waldemar Karnafel, diabetolog, kierownik Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspert programu „Zdrowa ONA”.

Stopa cukrzycowa jest konsekwencją:

• Neuropatii czuciowo-ruchowej

Skutkuje ona utratą czucia oraz bólem w obrębie skóry stopy. Zaburza odczuwanie sygnałów nerwowych związanych z urazami. Oznacza to, że chory nie czuje, np. że obuwie jest zbyt ciasne, znajduje się w nim kamień, że pojawił się odcisk lub rana. To zaburzenie czucia może prowadzić także do odmrożeń i oparzeń w zwyczajnych sytuacjach, jak trzymanie stóp przy grzejniku.

Kolejnym zaburzeniem jest neuropatia ruchowa, polegająca na stopniowym uszkadzaniu włókien nerwów motorycznych, odpowiedzialnych za przesyłanie impulsów ruchowych do stopy. W wyniku czego, dochodzi do osłabienia funkcji niektórych mięśni i zmian w budowie stopy (deformacja stopy) polegających na pojawieniu się punktów nieprawidłowego nacisku. Dodatkowo neuropatii może towarzyszyć zniekształcenie stopy i powstanie tzw. stawu Charcota.

• Zaburzeń ukrwienia spowodowanego zwężeniem tętnic.

Zwężenie tętnic powoduje z kolei pojawienie się bardzo wolno lub w ogóle nie gojących się ran.

Amerykańskie badania pokazały, że neuropatia czuciowo-ruchowa jest jedną z głównych przyczyn powstawania stopy cukrzycowej (78%). W dalszej kolejności są minimalne, ale powtarzające się urazy (77%), deformacja stopy (37%) oraz modzele czyli zgrubienie warstwy rogowej naskórka (35%).

• Obciążenia stóp

U pacjentów z neuropatią czuciową, noszenie zbyt ciasnego obuwia czy chodzenie z ostrym przedmiotem w bucie prowadzi do powstawania odcisków, w których z kolei może rozwinąć się owrzodzenie. Z powodu neuropatii, chory nie czuje bólu w stopach, który ma na celu ostrzeganie przed urazami.

Stopa cukrzycowa – formy:

• niedokrwienną (naczyniową)

Wynika ona z miażdżycy naczyń obwodowych. Stopa zazwyczaj jest zimna i ma sinawe zabarwienie oraz nie można wyczuć w niej tętna. W odróżnieniu od postaci neuropatycznej w tym przypadku ból pojawia się w ruchu, a dodatkowo nasila się podczas uniesienia kończyny. Pierwotnie nie dochodzi do uszkodzenia struktury kości.

• neuropatyczną

Ta forma stopy cukrzycowej występuje stosunkowo najczęściej. Tak, jak zostało opisane wyżej, charakteryzuje się zaburzeniem czucia. Może jednak występować niewielka bolesność, gdy stopa jest w spoczynku. W tej postaci zespołu stopy cukrzycowej może również dochodzić do uszkodzenia struktury kości. Stopa jest zaróżowiona i ciepła

• mieszaną

Łączy w sobie cechy formy neuropatycznej i niedokrwiennej. Jest to zespół stopy cukrzycowej charakteryzujący się najgorszym rokowaniem.