Groźne powikłanie w cukrzycy

Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) zasadniczo pogarsza jakość życia osób cierpiących na cukrzycę. Szacuje się, że w Polsce jest około 2 mln diabetyków, z czego około 10 proc. to pacjenci z ZSC.

Do ZSC dochodzi, gdy cukrzyca jest leczona nieprawidłowo i następuje szybki proces miażdżycy tętnic, stwardnieniowych zmian w drobnych tętniczkach, a także częstych zmian zwyrodnieniowych w naczyniach włosowatych tkanek stopy.

Czas przeżycia pacjenta z wieloletnią cukrzycą, powikłaną zespołem stopy cukrzycowej, jest ściśle związany z amputacją kończyn i wynosi od 3 do 5 lat. Dlatego ogromne znaczenie ma właściwa profilaktyka i odpowiednia terapia wdrożona w jak najkrótszym czasie od rozpoznania ZSC.

Charakterystyczne objawy
Stopę cukrzycową dzielimy na tzw. stopę naczyniową, w przypadku której najczęściej dochodzi do amputacji, stopę neuropatyczną, spowodowaną wyłącznie czynnikiem nerwowym, oraz postaci mieszane. W dwóch ostatnich przypadkach na ogół wystarcza leczenie zachowawcze.

ZSC dotyczy wszystkich składowych stopy: skóry, mięśni, ścięgien i kości. Chory z zespołem stopy cukrzycowej stopniowo traci czucie w nogach. Jeśli coś czuje, to najczęściej nocne kurcze mięśni, mrowienie, kłucie, pieczenie itp.

Skóra stopy staje się coraz cieńsza, sucha, łuszcząca się. Na pięcie pojawiają się pęknięcia, wrzody i zasinienia. Często nie da się już wyczuć pulsu w tętnicy podkolanowej lub udowej. Tworzą się ogniska martwicy, które bardzo szybko stają się przyczyną zakażeń innych części kończyny.

Zmiany dotykają również stawów i kości stopy. Następuje odwapnienie i zaburzenia w unerwieniu, a także zwyrodnienia w szkielecie chrzęstno-kostnym stopy. W końcu stopa ulega całkowitej deformacji.

Leczenie
Stopa cukrzycowa jest powikłaniem, które bezwzględnie wymaga postępowania interdyscyplinarnego, czyli współpracy m.in. chirurga, specjalisty obuwia leczniczego, dietetyka, diabetologa, ortopedy i psychologa.

Owrzodzenie i infekcje stanowią największy problem w leczeniu chorego z ZSC. Zanim rozpocznie się leczenie zakażeń, należy wdrożyć farmakoterapię przyczynową, stosując następujące grupy leków: kwas alfa-liponowy (ALA), inhibitory aldoreduktazy (ARI), kwas gamma-linolenowy (GLA), witaminy z grupy B, aminoguanidynę (AGE), czynnik wzrostu nerwów (NGF) lub ludzkie immunoglobuliny.

Najskuteczniejszą metodą ratowania zagrożonych amputacją kończyn są naczyniowe rekonstrukcje obwodowe, najczęściej w segmencie udowo-obwodowym.

Profilaktyka
Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej, osoba po 45. roku życia powinna mieć oznaczany poziom cukru raz na trzy lata, zaś osoba z grupy ryzyka raz w roku.

Wszystkie statystyki potwierdzają, że leczenie cukrzycy jest osiem razy tańsze niż leczenie jej powikłań, a zatem, aby zapobiec stopie cukrzycowej, należy prawidłowo leczyć cukrzycę i stosować się do wymogów terapeutycznych, to znaczy: gimnastykować się, utrzymywać prawidłową wagę, nie nadużywać alkoholu i nie palić papierosów.

Jeśli zaś chodzi o same stopy, należy smarować je specjalnymi kremami i żelami, nosić wygodne obuwie, nie forsować stóp, a każdą zmianę natychmiast sygnalizować lekarzowi.