Nie tylko na trawienie

Błonnik…nie tylko na trawienie


Błonnik, mimo że nie dostarcza energii, ani żadnych składników odżywczych, to ma niezwykle istotny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Błonnik pokarmowy jest naturalnym składnikiem produktów pochodzenia roślinnego. Występuje on w postaci rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej. Błonnik nierozpuszczalny (celulozowy) to celuloza, hemiceluloza i ligniny. W przewodzie pokarmowym ulega tylko niewielkim przemianom. Dzięki znacznym właściwościom higroskopijnym wchłania kilkakrotnie więcej wody niż wynosi jego ciężar – pęcznieje w jelitach. Dodatkowo mechanicznie stymuluje ściany jelit, pobudzając je do wykonywania delikatnych ruchów perystaltycznych. Ta frakcja błonnika zawarta jest głównie w pełnym ziarnie zbóż, otrębach, kapuście, figach, malinach i w warzywach strączkowych.

Z kolei błonnik rozpuszczalny (pektynowy) to pektyny, gumy i śluzy. Rozpuszcza się w wodzie, tworząc formę żelową i jest metabolizowany przez bakterie kolonizujące okrężnicę. Pokarmami bogatymi w błonnik rozpuszczalny są grejpfruty, pomarańcze, marchew, ziemniaki, mąka pszenna, owies oraz brązowy ryż.

Regulacja trawienia
Błonnik, wędrując przez cały przewód pokarmowy, wchłania wodę i zwiększa objętość masy kałowej. Otacza stolec galaretowatym żelem i nadaje mu właściwy poślizg oraz zapobiega powstawaniu gnijących, niestrawionych resztek – wiążąc tym samym gazy jelitowe. Takie działanie umożliwia fizjologiczne trawienie i regularne wypróżnianie się w krótszym czasie.

Żywność zawierająca dużo błonnika pomaga zapobiegać zaparciom i bólom towarzyszącym chorobie hemoroidalnej – zwiększa ilość wody w kale, przez co łatwiej go wydalić z organizmu. Błonnik może być stosowany w przypadku zaparć u kobiet w ciąży. Odpowiednia ilość błonnika w diecie wspomaga ponadto rozwój korzystnej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Dobroczynne śluzy, powstałe w wyniku działania soków trawiennych na błonnik celulozowy, mają efekt przeciwzapalny i regenerują śluzówkę jelit.

Natomiast niedobór błonnika w diecie może sprzyjać rozwojowi wielu chorób jelita grubego, takich jak uchyłkowatość, zapalenie wyrostka robaczkowego czy nowotwory.

Obniżanie poziomu cholesterolu
Zwiększone spożywanie błonnika może minimalizować ryzyko chorób układu krążenia oraz pozwala uregulować profil lipidowy osocza. Błonnik rozpuszczalny np. ma zdolność do wyłapywania w jelitach i usuwania kwasów żółciowych wspomagających syntezę cholesterolu. Błonnik obniża także stężenie triglicerydów we krwi, dzięki czemu zmniejsza ryzyko miażdżycy.

Kontrola stężenia glukozy
Błonnik rozpuszczalny ogranicza dostęp enzymów hydrolitycznych do cukrów w przewodzie pokarmowym. A przez to spowalnia ich wchłanianie. Błonnik daje też dłużej trwające uczucie sytości i zmniejsza wyrzut insuliny do krwiobiegu. W efekcie pozwala utrzymać stabilne stężenie glukozy we krwi.

Pomoc w utrzymaniu prawidłowej wagi
Błonnik pomaga zrzucić zbędne kilogramy, gdyż wchłania wodę, pęcznieje i wypełnia żołądek. Daje tym samym uczucie sytości i pełności. Opóźnia moment, w którym pożywienie opuszcza żołądek. Ponadto pochłania część tłuszczu pochodzącego z pokarmów. Absorbuje od 30 do 180 kcal dziennie (co pozwala na spadek wagi od 1,5 do nawet 9 kg w ciągu roku).

Oczyszczanie organizmu z toksyn
Ważną rolą błonnika pokarmowego jest eliminowanie z organizmu toksyn, kwasów żółciowych, metali ciężkich, a nawet substancji rakotwórczych (np. azotynów). A to, oprócz korzyści leczniczych, dobrze też wpływa na urodę – poprawia się wygląd i kondycja skóry.

Zalecenia i środki ostrożności
Najkorzystniejsze i najzdrowsze jest spożywanie obu frakcji błonnika w odpowiednich proporcjach. Fizjologicznie idealne proporcje (usuwające zaparcia i przywracające normalną pracę jelit) to 60 proc. błonnika pektynowego i 40 proc. błonnika celulozowego. Według Światowej Organizacji Zdrowia dzienne spożycie błonnika u osób dorosłych powinno wynosić 20-40 g (na każde 1000 kcal przyjmowanego pokarmu powinno przypadać 14 g błonnika).

Więcej błonnika (50-70 g) potrzebują pacjenci z zaparciami, otyłością, cukrzycą, podwyższonym poziomem cholesterolu i nadciśnieniem tętniczym. Istnieją jednak sytuacje, w których trzeba zmniejszyć zawartość błonnika w diecie, np. stany zapalne żołądka, trzustki, dróg żółciowych i jelit, stany niedoboru białka i składników mineralnych, nieżyty przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz choroby zakaźne.

Należy też pamiętać, iż do optymalnego działania błonnika niezbędne jest dostarczenie organizmowi przynajmniej dwóch litrów wody dziennie. W przeciwnym razie stolec będzie twardy i gęsty, może też powodować zaparcia. Bardzo ważne jest stopniowe zwiększanie ilości spożywanego błonnika – nagłe duże dawki mogą wywołać wzdęcia i bóle brzucha.

Interakcje z lekami
Mimo swoich dobroczynnych właściwości, błonnik może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, powodując zmniejszenie ich wchłaniania (tworzy trudno wchłaniające się kompleksy np. z żelazem, wapniem, cynkiem). Przyjmowanie preparatów naparstnicy w czasie lub po spożyciu posiłku bogatobłonnikowego powoduje obniżone ich wchłanianie i może doprowadzić do zaostrzenia niewydolności krążenia lub wystąpienia powikłań zatorowych.

Duża zawartość błonnika w posiłkach obniża wchłanianie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, narażając pacjenta na brak ich działania przeciwlękowego i przeciwdepresyjnego. Aby uniknąć powyższych interakcji, nie należy spożywać posiłków i produktów o dużej zawartości błonnika (a także produktów o małej i średniej zawartości błonnika, ale w dużych ilościach) przez co najmniej dwie godziny przed lub godzinę po przyjęciu leku.

4.6/5 - (246 votes)

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH