Odżywianie w chorobach wątroby

Wśród „żywieniowych” przyczyn wywołujących choroby wątroby można wymienić nadmierne spożycie alkoholu, tłuszczów i węglowodanów prostych – czyli główne błędy żywieniowe Polaków.

Wszystkie choroby wątroby charakteryzują się zaburzeniami metabolizmu białkowego, upośledzeniem tolerancji węglowodanów i wchłaniania tłuszczów. Obserwowane są niedobory witamin A, D, z grupy B i C, a także magnezu, cynku, potasu, żelaza i wapnia.

W leczeniu tych chorób bardzo ważną rolę odgrywa odpowiednia dieta, która ma na celu dostarczenie wszystkich składników pokarmowych, utrzymanie równowagi metabolicznej, wyrównanie niedoborów i dostarczenie substratów do regeneracji komórek wątrobowych. W doborze diety bierzemy pod uwagę: istniejące zaburzenia czynności wątroby, stan odżywienia, choroby towarzyszące oraz brak lub obecność żółtaczki i stopień jej nasilenia. Oznacza to, że dieta musi być dobrana indywidualnie dla każdego chorego.

W ogólnych wytycznych dotyczących żywienia w chorobach wątroby podaż energii pożywienia powinna być zgodna z zaleceniami. Należy zwiększyć spożycie białek do 1,3-1,5 g/kgmc/dzień, obniżyć podaż tłuszczu do 0,8-0,9 g/kgmc/dzień. Ilość węglowodanów nie ulega zmianie, ale zaleca się ograniczyć podaż cukrów prostych, zwłaszcza cukru – sacharozy (do 40 g/dobę) oraz błonnika pokarmowego (do 25 g/dobę).

Zalecane produkty
Do produktów zalecanych w diecie należą: pieczywo jasne, sucharki, drobne kasze jęczmienne, ryż, ser biały, jogurty, kefiry, maślanki, mleko, gdy nie ma osobniczej nietolerancji u chorego, chude mięso i wędliny, ryby, masło lub miękkie margaryny, oleje, oliwa, ziemniaki, warzywa i owoce (przeciwwskazane kapustne, strączkowe, buraki, cebula, czosnek, szparagi, śliwki i gruszki), zalecane jest stosowanie przypraw (papryka i musztarda przeciwwskazane), konieczne jest ograniczenie soli kuchennej. Należy unikać słodyczy, zwłaszcza wyrobów z czekoladą i kakao. Można pić słabą herbatę lub kawę zbożową zabielaną mlekiem, alkohol jest zakazany. Z obróbek technologicznych unikamy smażenia i pieczenia, a także produktów lub półproduktów gotowych do spożycia, np. zupy instant. Nie należy stosować niezbilansowanych diet odchudzających czy głodówek.

Jadłospis powinien być urozmaicony, produkty łatwo dostępne i uwarunkowane preferencjami chorego. Zaleca się przyjmowanie 5 posiłków dziennie o zmniejszonej objętości.

Konsultacja
prof. dr hab. Bruno Szczygieł

Literatura
Hasik J., Gawęcki J. (red.) Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2000; Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL. Warszawa 2000; Wieczorek-Chełmińska Z., Żywienie w chorobach wątroby, dróg żółciowych i trzustki. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2003; Boroń- Kaczmarska A., Niealkoholowa choroba stłuszczenia
wątroby. Med. po Dypl. 2002,10,105-109; Włodarek D., Postępowanie dietetyczne w przewlekłych schorzeniach wątroby i trzustki. Med. po Dypl. 2005,3,171-176.