Warto pamiętać, by pacjentom stosującym antybiotyki, proponować osłonę w postaci odpowiednich probiotyków.
Probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które podawane w kontrolowanych ilościach, poprawiają równowagę mikrobiologiczną, przede wszystkim w przewodzie pokarmowym człowieka. Preparaty te mogą zawierać izolowany szczep bakterii (np. Lactobacillus, Bifidobacterium lub Saccharomyces) lub mieszankę wielu szczepów.
Groźna biegunka
Niekorzystnym efektem antybiotykoterapii jest zakłócenie homeostazy flory jelitowej. To może powodować nadmierny przyrost drobnoustrojów chorobotwórczych w stosunku do pożytecznej flory bakteryjnej. W rezultacie bakterie chorobotwórcze mogą skolonizować jelito i doprowadzić do nadkażenia jego błony śluzowej. Konsekwencją jest biegunka, za którą może iść nadmierna utrata płynów i zaburzenia elektrolitowe.
Zastosowanie w tym przypadku probiotyków z konkretnych szczepów pożytecznych bakterii i drożdży ma na celu przywrócenie równowagi homeostatycznej w jelitach. Bakterie probiotyczne obniżają pH w świetle jelita i przez to hamują wzrost flory drobnoustrojów chorobotwórczych. Zmniejszają ryzyko kolonizacji organizmów patogennych w jelitach – wydzielają nadtlenek wodoru z kwasów organicznych, który miejscowo działa toksycznie na bakterie chorobotwórcze. Niektóre szczepy probiotyczne mogą dawać efekty immunomodulujące, takie jak zwiększenie aktywności cytokin oraz stymulowanie limfocytów i makrofagów w jelicie.
W literaturze dostępne są liczne badania dotyczące stosowania probiotyków w celu zapobiegania występowania biegunki związanej z antybiotykoterapią. Przeprowadzone przez różnych autorów metaanalizy tych badań wykazują, że leczenie probiotykami w porównaniu z placebo zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki związanej z antybiotykoterapią z około 18 proc. do 7 proc.
Działania niepożądane
Warto jednak pamiętać, że stosowanie probiotyków niesie ze sobą niewielkie ryzyko wystąpienia łagodnych działań niepożądanych: wzdęcia i zaparcia. Preparaty zawierające szczepy gatunku Lactobacillus są przeciwwskazane u pacjentów z nadwrażliwością na laktozę lub mleko. Natomiast produktów zawierających Saccharomyces boulardii nie powinni stosować pacjenci z alergią na drożdże.
Można jednak stwierdzić, że mimo wielu wątpliwości, suplementacja preparatami probiotycznymi w trakcie i po zakończeniu antybiotykoterapii może zmniejszać ryzyko nadkażenia błony śluzowej jelita i w konsekwencji występowania biegunki.
Dla dzieci
American Academy of Pediatrics wydała w 2010 roku raport w sprawie stosowania probiotyków i prebiotyków u dzieci. Rekomendowane jest w nim stosowanie tych preparatów w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia biegunki związanej z podawaniem antybiotyków.
Kombinacje probiotyków, które zapobiegają biegunce
• Saccharomyces Boulardii 4 razy na dobę przez 1-4 tygodni;
• Lactobacillus rhamnosus 4 razy dziennie przez 1-2 tygodni;
• Lactobacillus acidophilus i bulgaricus 2 razy dziennie przez 5-10 dni;
• Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium longum 5 razy dzienni przez 7 dni;
• Lactobacillus acidophilus i Bacillus lactis 1 raz dziennie w dużej dawce przez 21 dni.