Każdy człowiek jest inny, dlatego nie wszystkie leki działają na nas tak samo. Poznaj z nami najciekawsze tajemnice działania eków.
Dawka leku zależy od wieku pacjenta, z tego powodu na ogół nie podaje się dorosłym i dzieciom tych samych pigułek. Skuteczność terapii może zależeć od płci, a także od tego, czy cierpimy na inne schorzenia. Na wyniki leczenia może wpłynąć również to, co jesz i pijesz – leki nie lubią alkoholu i niektórych pokarmów.
Dziecko to nie mały dorosły
– Dawkowanie leków u dzieci, zwłaszcza niemowląt, oraz u osób w podeszłym wieku musi być dobrane indywidualnie do potrzeb tych pacjentów – tłumaczy mgr farm. Renata Winecka. Dzieci mają mniejszą masę ciała, co musi być uwzględnione. – Z tego powodu rodzice powinni znać aktualną wagę swoich pociech – podkreśla farmaceutka.
Dzieci są nie tylko mniejsze i lżejsze od dojrzałych pacjentów, ale również mają słabiej rozwinięte organy uczestniczące w przemianach leków oraz inną gospodarkę hormonalną. Dlatego siła działania leków jest w ich przypadku inna, a dawki podawane dzieciom są na ogół odpowiednio zmniejszane. – Ważne, aby rodzice znali różnicę między poszczególnymi sposobami dawkowania. Na przykład „jedna łyżka” to nie to samo co „jedna łyżeczka” leku. U dziecka taka drobna różnica może mieć kolosalne znaczenie – zaznacza mgr Winecka.
Przed podaniem leku rodzice powinni zapoznać się z ulotką oraz upewnić się, czy podają dziecku właściwy preparat. Pod żadnym pozorem nie wolno na własną rękę leczyć dziecka lekiem przeznaczonym dla dorosłych.
Leczenie seniora
Seniorzy również wymagają indywidualnego podejścia. – U najstarszych pacjentów częstym problemem jest zaburzona praca nerek i wątroby, które odgrywają kluczową rolę w przemianach leku w organizmie. Przyczyną zmian w działaniu leków może być też zaburzona praca przewodu pokarmowego – wyjaśnia Renata Winecka. Wiele leków kumuluje się w tkance tłuszczowej, a wiadomo, że z wiekiem tłuszczu gromadzi się coraz więcej.
Starsze osoby cierpią zwykle na wiele dolegliwości i dlatego stosują różne leki. O wszystkich, nawet tych wydawanych bez recepty, należy informować lekarza i farmaceutę, aby uniknąć niebezpiecznych interakcji międzylekowych.
Podobnie należy postępować w przypadku problemów z połknięciem tabletki. Niektórych leków nie wolno dzielić ani rozgryzać, bo wpływa to na ich działanie. Farmaceuta pomoże dobrać odpowiednią postać preparatu, łatwiejszą do połknięcia.
Większość leków powinna być stosowana o stałych porach, dlatego warto zapisywać, co i o której godzinie należy zażywać. Szczególnie w przypadku kłopotów z pamięcią, taka lista ułatwi właściwe stosowanie poszczególnych preparatów.
Marsjanie i Wenusjanki
Okazuje się, że kobiety, szczególnie w ciąży, są bardziej wrażliwe na działanie leków. – Winowajcami są hormony – wyjaśnia mgr Winecka. – To one sprawiają, że organizm mężczyzn pozbywa się leków szybciej, a organizm kobiet jest dłużej narażony na ich działanie. Szczególnie w ciąży leki stają się bardziej toksyczne.
Warto pamiętać, że większości leków, nawet tych wydawanych bez recepty, nie wolno stosować w ciąży. W tym szczególnym okresie przerwanie dotychczasowej terapii lub zastosowanie jakiegokolwiek nowego leku (nawet zestawu witamin), należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.
W parze z dymkiem
– Palenie papierosów wpływa na siłę działania wielu leków, np. stosowanych w depresji, nasennych czy na astmę – alarmuje Renata Winecka. – Dym papierosowy zawiera wiele szkodliwych substancji. Wśród nich są też takie, które oddziałują na pracę wątroby. W efekcie papierosy przyspieszają przemiany, jakim podlegają leki, i w ten sposób mogą osłabiać ich działanie. Niekiedy efekt jest odwrotny i lek pod wpływem papierosów staje się bardziej toksyczny – tłumaczy farmaceutka.
Renata Winecka podkreśla, że ze względu na zwiększanie krzepliwości krwi, palenie jest szczególnie ryzykowne w przypadku kobiet, które stosują antykoncepcję hormonalną. Kobiety muszą wybrać: albo pigułka, albo papieros. W przeciwnym razie grożą im komplikacje ze strony układu krążenia, nawet tak poważne jak zawał serca czy udar mózgu.
Procenty przeciwwskazane
Leki w połączeniu z alkoholem to mieszanka wybuchowa. – Alkohol wpływa na pracę wątroby, sprawiając, że leki działają dłużej i ich efekt jest silniejszy, zwiększa się też ryzyko przedawkowania lub wystąpienia działań niepożądanych – mówi mgr Winecka. Popicie alkoholem paracetamolu skutkuje uszkodzeniem wątroby, a połączenie go z aspiryną może doprowadzić do krwawień z przewodu pokarmowego.
Spożycie alkoholu wraz z lekami przeciwbakteryjnymi lub przeciwgrzybiczymi kończy się często zaczerwienieniem twarzy, mdłościami, bólem głowy i brzucha, a nawet zapaścią. – Niektóre leki, takie jak syropy przeciwkaszlowe, same zawierają alkohol. Powinni o tym pamięć szczególnie kierowcy. Po tych lekach nie wolno prowadzić samochodu – ostrzega farmaceutka.
Nietrafione połączenia
Działanie leków może być zmienione nawet przez pokarmy. Z tego powodu należy przestrzegać zaleceń z ulotki, dotyczących tego, czy dany lek należy zażywać razem z posiłkiem, czy wręcz przeciwnie. Najlepszym napojem do popijania leków jest zwykła, przegotowana woda albo woda źródlana.
Częstą przyczyną problemów lekowych jest… sok grejpfrutowy. – Trudno uwierzyć, jak ten z pozoru niewinny napój potrafi namieszać w leczeniu – przekonuje mgr Winecka. – Wystarczy jedna szklanka soku grejpfrutowego dziennie, aby nasilić działanie wielu leków, np. stosowanych w nadciśnieniu czy alergii, oraz antybiotyków. W pewnych przypadkach takie działanie jest korzystne i lekarze sami zalecają popijanie konkretnych preparatów tym sokiem. Zwykle jednak nieświadome łączenie leków z sokiem grejpfrutowym grozi pojawieniem się skutków ubocznych, dlatego lepiej unikać takich mieszanek.
Na dobór dawki leku wpływa wiek pacjenta, płeć, stan fizjologiczny (np. ciąża, miesiączka) lub towarzysząca choroba, także inne stosowane leki, a nawet dieta. Z tego powodu warto informować lekarza i farmaceutę o wszystkich czynnikach, które mogą wpłynąć na dobór leku i jego dawki. Przed zażyciem jakiegokolwiek preparatu, należy zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania oraz ściśle przestrzegać zaleceń lekarza lub farmaceuty, dotyczących stosowania i warunków przechowywania leku. Warto poprosić o zapisanie instrukcji na kartce. Nigdy nie wolno samodzielnie przerywać leczenia, zwłaszcza przy terapii antybiotykami, nawet jeśli wydaje nam się, że czujemy się już lepiej. Absolutnie niedopuszczalne jest sięganie po lek na receptę przepisany dla kogoś innego! Nawet jeśli objawy są podobne, to o leczeniu takim lekiem musi decydować lekarz.
mgr farm. Renata Winecka