Obecnie coraz więcej osób zmaga się z problemem suchej skóry. Czynnikami, które mają na to wpływ są m.in.: przebywanie w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach i przy świetle jarzeniowym, kontakt z detergentami, niekorzystne warunki atmosferyczne.
Sucha skóra jest cienka, matowa, mniej elastyczna, traci miękkość, a w niektórych partiach ciała (dłonie, podudzia) robi wrażenie szorstkiej. Często też pojawia się tendencja do teleangiektazji.
Charakterystyczną cechą staje się duża wrażliwość na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych (promieniowanie UV, suche powietrze, silny wiatr, zmiany temperatury), detergentów (np. silnych środków myjących) i wody.
Co szkodzi skórze?
Na suchą skórę skarży się 57 proc. Polek. To efekt pracy w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach i przy świetle jarzeniowym. Wiele Polek ma również skłonność do chorób atopowych, które charakteryzują się znaczną suchością skóry. Przyczyn tej przypadłości należy szukać w niewłaściwej lub zbyt agresywnej pielęgnacji, stosowaniu detergentów oraz uszkodzeniach mechanicznych skóry (ścieranie przez ubrania, wycieranie ręcznikiem, zbyt częste kąpiele). Na pogorszenie jej kondycji ma również wpływ palenie papierosów, zanieczyszczenie środowiska, klimatyzacja czy solarium.
Sucha skóra łatwo ulega podrażnieniom, jest mało elastyczna, staje się szorstka i ściągnięta. Nieprzyjemnymi objawami suchości skóry jest łuszczenie się, pieczenie, świąd, a często dochodzi nawet do jej pękania. Zjawisko nadmiernej suchości zwykle pogłębia się z wiekiem i jest szczególnie uciążliwe w okresie menopauzy, gdy zmniejsza się produkcja estrogenów.
Płaszcz ochronny skóry trzeba wspomagać poprzez stosowanie kosmetyków działających kompleksowo (a więc wpływających jednocześnie na wszystkie naturalne czynniki chroniące skórę przed utratą wilgoci), dobranych pod kątem właściwych formuł nawilżających. Wśród najważniejszych substancji czynnie wpływających na zatrzymanie wody w skórze należy wymienić: glikole, węglowodany, glicerynę, odtworzony Naturalny Czynnik Nawilżający (NMF – Natural Moisturizing Factor) i poszczególne jego składniki, takie jak mocznik, kwas mlekowy, aminokwasy. Ponadto, skórze służą również hydrolizaty białek (kolagenu i elastyny), które tworzą zewnętrzną warstwę okluzyjną (rozpuszczalną w wodzie).
Do dobroczynnych substancji należą również: kwas hialuronowy, kwasy AHA, wazelina, parafina, skwaleny, woski, lanolina, alkohole tłuszczowe, oleje roślinne, które budują film lipidowy na powierzchni naskórka, a także ceramidy i kwasy tłuszczowe (wnikają w warstwę międzykomórkową lipidów).
Mocznik
To jeden z głównych składników Naturalnego Czynnika Nawilżającego, który odpowiada za odpowiednie nawodnienie warstwy rogowej naskórka. W recepturach kosmetyków stosuje się go od dawna.
Mocznik jest substancją silnie nawilżającą i złuszczającą skórę. W stężeniu poniżej 10 proc. mocznik pełni funkcję składnika nawilżającego, który przyciąga cząsteczki wody i zatrzymuje je w naskórku. W wyższych stężeniach działa natomiast złuszczająco (przerywając wiązania wodorowe w keratynie) oraz reguluje proces rogowacenia naskórka.
Mocznik zmiękcza skórę oraz zwiększa przepuszczalność warstwy rogowej naskórka, przez co ułatwia wnikanie składników aktywnych w jego głębsze warstwy. Preparaty z wysoką zawartością mocznika (około 50 proc.) zalecane są do przesuszonej i łuszczącej się skóry, u osób z atopowym zapaleniem skóry, oraz u chorych na cukrzycę.
Niższe stężenia mocznika (2,5-40 proc.) wykorzystuje się w balsamach do skóry, w kremach do rąk i do stóp. Produkty zawierające około 10 proc. mocznika działają przeciwbakteryjnie i przeciwświądowo. Stosuje się je w pielęgnacji skóry trądzikowej.
Ceramidy
Aby woda nie uciekała z naskórka, potrzebna jest skuteczna zapora. Stanowi ją szczelny mur złożony z ceramidów. To najważniejsze lipidy wypełniające przestrzeń międzykomórkową w warstwie rogowej naskórka. Z wiekiem oraz pod wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych (promienie UV, zanieczyszczenie środowiska) ilość ceramidów w skórze może się zmniejszyć. Proces ten przyspieszają też zmiany hormonalne w wieku przekwitania.
Zmniejszenie ilości lipidów skutkuje uszkodzeniem ochronnej bariery warstwy lipidowej skóry, a w konsekwencji utratą wody. Naskórek, w którym brakuje ceramidów, staje się cieńszy i mniej elastyczny, bo zaburzeniu ulegają procesy rogowacenia i złuszczania. Ceramidy dostarczone w kremie lub żelu uzupełniają te naturalne, których w starzejącym się naskórku jest coraz mniej.
Masło shea
Pozyskiwane jest ono w wyniku wielostopniowego procesu tłoczenia zawierających około 60 proc. tłuszczu nasion tzw. masłosza – drzewa rosnącego w Afryce. Masło shea (inne nazwy to: masło karité lub olej z masłosza) to stała, plastyczna, nieco ziarnista substancja, która w stanie surowym ma barwę od ciemnobrązowej do zielonej.
Masło karité wykazuje działanie kojące, regenerujące, uelastyczniające. Tłuszcz ten zaliczany jest do naturalnych filtrów promieniochronnych, dzięki czemu zabezpiecza skórę przed działaniem promieni UV, jak również opóźnia procesy jej starzenia się. Masło shea znalazło szerokie zastosowanie w pielęgnacji skóry suchej, starzejącej się, skłonnej do podrażnień.
Tłuszcz ten wykazuje działanie antybakteryjne, co umożliwia jego długotrwałe przechowywanie bez środków konserwujących. W jego skład wchodzą: witamina E, węglowodór kariten, alkohole triterpenowe: lupeol, ß-amaryna, basseol, parkeol i inne sterole. Masło shea ze względu na specyficzny skład trudno jest zmyć wodą czy też alkalicznymi mydłami, co powoduje, że długo pozostaje w warstwach skóry, nie powodując przy tym uczucia jej lepkości.
Skwalen
Jest ważnym składnikiem naturalnego płaszcza lipidowego. Obecny w skoncentrowanej formie w skórze ludzkiej skwalen tworzy na niej warstwę ochronną, dzięki czemu poprawia oddychanie skóry i sprawia, że wolniej traci ona wodę. Niestety, z wiekiem jego zawartość w naskórku może się zmniejszać, dlatego należy go uzupełniać.
Skwalen ma silne właściwości przeciwzapalne i ochronne. Aktywuje i koordynuje pracę układu immunologicznego, chroniąc organizm przed infekcjami. Wspomaga pracę komórek odpornościowych głównie limfocytów T i makrofagów, przyspiesza proces gojenia się ran oraz działa bakteriobójczo.
Pod wpływem tlenu z powietrza i promieniowania UV, skwalen łatwo ulega rozkładowi. Dlatego w kosmetyce wykorzystuje się przeważnie jego stabilną pochodną, w postaci bezbarwnego, bezzapachowego i transparentnego olejku – skwalanu.
Niegdyś skwalen uzyskiwano z wątroby rekinów, dziś jego głównym źródłem są oliwa z oliwek i amarantus.
Cholesterol
Związek ten obecny jest niemal we wszystkich żywych tkankach zwierzęcych i roślinnych. Cholesterol jest bezpiecznym środkiem natłuszczającym, nawilżającym i zmiękczającym skórę. Dobrze przenika przez warstwę rogową naskórka i zwiększa wchłanianie innych składników kosmetycznych.
Uzupełniając braki w cemencie międzykomórkowym, ogranicza utratę wody z naskórka i chroni przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Z wiekiem w skórze może ubywać cholesterolu, dlatego warto go uzupełniać, używając balsamów i emulsji nawilżających z jego zawartością.
Olej arganowy
Jego źródło stanowią owoce dziko rosnącego drzewa arganu (Argania spinosa). Nazywany „płynnym złotem”, jest jednym z najdroższych olejów na świecie, głównie ze względu na ograniczoną dostępność (występuje wyłącznie na terenie Maroka) oraz pracochłonny proces pozyskiwania.
Skład oleju arganowego zbliżony jest do składu ludzkiego łoju. Zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe (80 proc.), głównie kwasy omega-6 i omega-9. Poza tym zawiera dużą dawkę witaminy E w postaci kompleksu tokoferoli. Ilość witaminy E w oleju arganowym jest wyższa niż w oliwie z oliwek.
Jest to olej o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, wynikających z wysokiej zawartości witaminy E oraz dodatkowo związków fenolowych (w tym kwasu ferulowego i karotenoidów – w postaci żółtych ksantofili). Dzięki antyoksydantom, olej chroni strukturę skóry przed zniszczeniami powodowanymi czynnikami zewnętrznymi.
Składnik ten wykazuje również działanie przeciwzapalne, bakteriostatyczne, łagodzące. Dzięki obecności fitosteroli, w tym głównie spinasterolu, sprzyja gojeniu. Z tego też powodu bywa stosowany w przypadku trądziku młodzieńczego.
Skwalan i nienasycone kwasy tłuszczowe wspomagają regenerację bariery hydrolipidowej naskórka oraz uzupełniają niedobory składników tłuszczowych w skórze, w tym cennych ceramidów stanowiących cement komórkowy. Dzięki temu olej wykazuje skuteczne działanie przeciwstarzeniowe, wpływając na odpowiednie nawodnienie, elastyczność, odżywienie i odnowę komórkową oraz złagodzenie procesów zapalnych.
Oprócz kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry, chętnie bywa wykorzystywany także w preparatach wzmacniających włosy i paznokcie.
Pielęgnacja
Nadmiernie przesuszona cera potrzebuje kremu z lipidami. Kremy tłuste i półtłuste idealnie harmonizują z naturalnymi lipidami wierzchniej warstwy skóry. Dlatego sprawdzają się wprost idealnie, zwłaszcza w okresie od listopada do marca. Na rynku jest już sporo nowoczesnych lekkich kremów, które nie tworzą na skórze tłustej, lepkiej warstwy, tylko pozostawiają delikatny film ochronny.
Dobrym sposobem pielęgnacji cery suchej są specjalistyczne zabiegi odżywcze, dotleniające, nawilżające i ujędrniające. Mają one na celu poprawę struktury i funkcji biologicznej skóry. W zależności od stanu skóry, można przeprowadzić serię zabiegów dotleniających, zabiegi na podłożu z alg morskich, zabiegi głęboko nawilżające z użyciem skoncentrowanych substancji w ampułkach. Aby uzyskać głęboką regenerację, dobrze jest wprowadzać skoncentrowane substancje odżywcze w głąb skóry za pomocą jonoforezy i ultradźwięków lub sonoforezy. Zabiegi te – wykonywane seryjnie – są niezwykle efektywne i bezpieczne. Dzięki nim skóra odzyskuje sprężystość, jędrność i elastyczność.
Przyczyny suchości skóry
Na wysuszanie skóry
mają wpływ:
• częste zmiany temperatury, silny wiatr
• centralne ogrzewanie
• klimatyzacja
• intensywne opalanie się (również w solarium)
• zanieczyszczenie środowiska
• stosowanie silnych detergentów myjących
• palenie papierosów
• niewłaściwa pielęgnacja skóry
• uszkodzenia mechaniczne
Poinformuj pacjenta, że…
• wszystkie rodzaje cery potrzebują nawilżania, bo wszystkie bywają narażone na wysuszenie. Kremy nawilżające do cery tłustej mają dodatkowo właściwości matujące.
• gdy spada wilgotność powietrza, naskórek traci wodę. To skutek różnicy ciśnień osmotycznych. W klimatyzowanym pomieszczeniu, w mroźny, wietrzny lub słoneczny dzień wilgotność spada poniżej 40 proc., uznawanych za granicę dla dobrej kondycji skóry. Podczas długiego lotu samolotem – nawet do 10 proc. Zachodzi wtedy efekt „wyciągania” wody z naskórka.
• odpowiednia pielęgnacja zapobiega powstawaniu zmarszczek i nadmiernemu wysuszeniu skóry. Odpowiednio dobrane preparaty kosmetyczne warto stosować nie tylko w okresach dłuższego narażenia na odwodnienie (zima, częste loty samolotem, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach), lecz w codziennej pielęgnacji.