Pielęgnacja skóry diabetyka

Sucha, często nawet łuszcząca się i swędząca – taka jest zwykle skóra chorego na cukrzycę. Łatwo ulega uszkodzeniom, nawet najmniejsze ranki goją się wolniej niż u osoby zdrowej. Dlatego trzeba o nią bardzo starannie dbać.

Zmiany naczyniowe towarzyszące cukrzycy (angiopatia naczyniowa) dotyczą zarówno dużych, jak i małych naczyń krwionośnych. Ich skutkiem jest niedożywienie skóry. Problemy pojawiają się zarówno w cukrzycy typu 1, jak i 2. Cukrzyca typu 2 rozwija się przez lata i długo pozostaje niewykryta. Często to właśnie zmiany skórne są pierwszymi sygnałami świadczącymi o cukrzycy. Rzadko jednak są z nią kojarzone.

Zmiany skórne
Skóra diabetyka jest sucha, nadwrażliwa, łuszczy się, swędzi. Chory drapie się, a wtedy mogą się tworzyć drobne ranki, które zwykle bardzo długo się goją; często też ulegają wtórnym infekcjom. Skóra jest również bardzo wrażliwa i mało odporna na otarcia i skaleczenia, nawet drobne, a także na zmiany temperatur (np. przy wychodzeniu zimą na dwór), na promienie słoneczne i zakażenia.

Poważniejsze zmiany skórne ma około 20 proc. diabetyków; szczególnie ci, u których cukrzyca jest niewyrównana. Problemy najczęściej mają kobiety, gdyż ich skóra z natury jest cieńsza i bardziej wrażliwa.
– Schorzenia dermatologiczne albo mogą mieć związek z cukrzycą i być powikłaniem mikroangiopatii bądź neuropatii czy terapii insuliną, albo występować pod postacią współistniejących zakażeń – mówi dr Dorota Bystrzanowska z Kliniki Dermatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. – Cechy skóry diabetyka powodują też większą podatność na schorzenia ropne, takie jak czyraki, czyraki mnogie, zapalenie mieszków włosowych.

W cukrzycy typu 1 bardzo charakterystyczne są przebarwienia na skórze, w postaci brązowych plamek. U młodych osób z powodu gorszego ukrwienia może pojawiać się tzw. rumieniec cukrzycowy: na policzkach, czole, czasem na podudziach. Z kolei u osób chorych na cukrzycę typu 2 często pojawiają się białe odbarwienia skóry (bielactwo). Leczenie tych zmian jest trudne.
Szczególnie u osób, które mają niewyrównany poziom cukru, dochodzi do zwiększenia ilości lipidów we krwi, czego skutkiem może być pojawienie się tzw. żółtaków (kępek żółtych). Są to płaskowyniosłe, dość miękkie guzki o żółtawym zabarwieniu, w których gromadzą się cholesterol i lipidy. Najczęściej zmiany występują na powiekach, łokciach oraz kolanach. Nie bolą, ale są sporym defektem kosmetycznym. Znikają same, po wyrównaniu się cukrzycy.

Zmiany mogą też występować na paznokciach (mają one brunatnobrązowe zabarwienie). Czasem dochodzi również do oddzielania się płytki paznokciowej.

Niebezpieczne zakażenia
Wahania poziomu cukru, występujące przy niewyrównanej cukrzycy, ułatwiają rozwój drobnoustrojom, stąd tak częste u diabetyków zakażenia grzybicze i drożdżakowe. Grzybica skóry, zwłaszcza stóp i paznokci, ma zwykle cięższy przebieg u chorych na cukrzycę niż u osób zdrowych. Na własną rękę nie można stosować żadnych kremów i maści przeciwgrzybiczych – kuracja musi być prowadzona przez dermatologa. Konieczna jest też prawidłowa pielęgnacja i staranna higiena. Szczególnie ważne jest dbanie o stopy, gdyż – jeśli grzybica zaatakuje paznokcie – jest bardzo trudna do leczenia.

Chorzy na cukrzycę są też bardziej narażeni na infekcje drożdżakowe. Zmiany spowodowane Candida albicans pojawiają się (w postaci krostek) pod pachami, w pachwinach i pod piersiami, na błonach śluzowych. Drożdżyca często atakuje też błonę śluzową w narządach rodnych i jamie ustnej.

– Zakażenia grzybicze i drożdżakowe leczymy za pomocą zewnętrznych preparatów przeciwgrzybiczych, dostępnych niejednokrotnie bez recepty (Lamisilat, Clotrimazol, Batrafen), osuszających zasypek, np. Tanno-Hermal lotio, Daktarin puder czy aerozol. Przy rozległych zmianach trzeba stosować leki przeciwgrzybicze doustnie, zlecone przez lekarza, na receptę. Jednak najważniejsze dla powodzenia terapii jest wyrównanie poziomu cukru – dodaje dr Dorota Bystrzanowska.

Kosmetyki do zadań specjalnych

Dla stanu skóry ważne jest systematyczne leczenie cukrzycy, a także stosowanie zaleconej przez diabetologa diety. Stosując odpowiednie kosmetyki, można zapobiec suchości skóry i związanym z tym problemom. Do mycia i kąpieli zalecane są preparaty o neutralnym pH, które łagodnie oczyszczają skórę, a jednocześnie nawilżają (emolienty).

– To nazwa całej grupy preparatów opartych głównie na parafinie ciekłej, które zapobiegają ucieczce wody ze skóry, zostawiają na skórze film, powstrzymujący parowanie wody, jednocześnie uzupełniając budulec skóry. Zapobiegają powstawaniu suchości i zmniejszają świąd. Są również pomocne w likwidowaniu i profilaktyce zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Nie zawierają mydła, detergentów ani substancji zapachowych. Mogą być w postaci kostki do mycia, żelu, balsamów, kremów – opowiada dr Bystrzanowska.
Są także linie dermokosmetyków oraz preparatów pielęgnacyjnych, opracowane pod kątem szczególnych potrzeb osób chorych na cukrzycę. Mają obniżone pH, aby chronić skórę przed infekcjami, są bogate w substancje odżywcze i natłuszczające. Nie zawierają one substancji potencjalnie alergizujących (parabenów, barwników czy kompozycji zapachowej).

Kąpiel nie powinna być długa (maksymalnie 3-5 minut), w wodzie o temperaturze pokojowej. Po kąpieli lub prysznicu skórę należy delikatnie osuszyć, bez pocierania. Szczególnie starannie trzeba to zrobić w pachwinach, pod pachami i w fałdach skóry. Potem całe ciało najlepiej posmarować balsamem, mleczkiem lub kremem ochronnym, którego celem jest zapobieganie utracie wody ze skóry, a na twarz nałożyć krem ochronny.

Szczególną uwagę trzeba zwrócić na pielęgnację stóp: konieczne jest ich codzienne mycie wodą oraz łagodnym mydłem lub płynem do mycia. Potem należy stopy bardzo dokładnie wytrzeć, zwracając uwagę na przestrzeń między palcami, a następnie posmarować kremem do pielęgnacji stóp o działaniu zmiękczającym lub przeciwgrzybiczo-przeciwbakteryjnym. Kremów nie należy nanosić na przestrzenie między palcami stóp. Ważne jest też noszenie wygodnego, miękkiego obuwia, skarpetek bez szwów, nieurażanie stóp.
Należy pamiętać o codziennej kontroli stanu stóp, a po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów, konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem.