Dieta a skuteczność farmakoterapii

Dieta a skuteczność farmakoterapii


Warto pamiętać o tym, że to, co jemy i pijemy, może zmniejszać, zwiększać lub całkowicie znosić efekt terapeutyczny stosowanych leków.

Problem interakcji (czyli fizycznego, chemicznego lub biologicznego wzajemnego oddziaływania) leków z żywnością wynika ze złożonej struktury diety. Jest ona przecież mieszaniną całej gamy związków chemicznych: węglowodanów, białek, tłuszczów, witamin i minerałów. Ponadto w produktach spożywczych znajdują się substancje konserwujące, pozostałości zanieczyszczeń w postaci azotanów, azotynów, pestycydów, węglowodorów aromatycznych, a także naturalnie występujące związki farmakologicznie czynne o własnym działaniu terapeutycznym. Ponadto każdy ze składników zawartych w żywności cechuje się indywidualną rozpuszczalnością w wodzie i tłuszczach oraz ma określony charakter: kwasowy, zasadowy lub obojętny. Wszystkie wymienione cechy sprawiają, że w naszych organizmach stale zachodzą rozmaite reakcje chemiczne pomiędzy substancjami pochodzącymi z jedzenia. Trzeba więc pamiętać, iż przyjmowanie leków może zwiększać prawdopodobieństwo zaistnienia takich reakcji chemicznych, które mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia, a nawet życia. Warto podkreślić, że ponad 70 proc. lekarstw przyjmujemy drogą doustną. Żywność może więc wpływać na wchłanianie, metabolizm, transport oraz wydalanie leku. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia interakcji, warto zapoznać się z najczęstszymi błędami popełnianymi podczas przyjmowania określonych grup leków. A potem tych błędów unikać.

Na czczo czy po posiłku
Wchłanianie substancji leczniczych zachodzi dużo szybciej, gdy żołądek jest pusty. Jednak są wyjątki. Pewnych grup leków bezwzględnie nie wolno przyjmować na czczo, ponieważ mogą działać drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Do tej grupy należą głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne: kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, diklofenak oraz substancje z innych grup terapeutycznych, takie jak: bromokryptyna, chlorochina, gancyklowir, karbamazepina, nitrofurantoina, sulfasalazyna. Dlatego lekarstwa zawierające wymienione substancje zaleca się przyjmować podczas posiłków. Wówczas pokarm działa ochronnie na przewód pokarmowy.

Jednak najczęściej obecność pokarmu w żołądku może w znaczny sposób spowalniać wchłanianie substancji leczniczych. A to może być zdarzeniem niepożądanym podczas przyjmowania choćby penicylin. Antybiotyki z tej grupy (penicylina, amoksycylina, oksacylina) adsorbują na powierzchni pokarmu i z tego powodu trzeba przyjmować je co najmniej godzinę przed jedzeniem lub po jedzeniu.

Interakcje z pożywieniem
Niektóre leki mogą wchodzić w bezpośrednie interakcje chemiczne ze składnikami żywnościowymi. Najczęściej wymienianym przykładem są połączenia tetracyklin i fluorochinolonów z kationami dwu- i trójwartościowymi. Spożywanie produktów zawierających wapń (mleko i jego przetwory) oraz magnez (przetwory zbożowe, czekolada, orzechy) z tymi antybiotykami powoduje zmniejszenie ich stężenia we krwi. Tworzenie związków kompleksowych z jonami wapnia jest także charakterystyczne dla bisfosfonianów stosowanych w leczeniu osteoporozy.

Warto też pamiętać, że produkty spożywcze bogate w błonnik, takie jak: otręby, płatki owsiane, nasiona strączkowe, kasza gryczana, mają tendencję do hamowania wchłaniania substancji leczniczych. Natomiast paracetamol, przyjęty w połączniu z jabłkami (obfitujące w pektyny), będzie miał osłabione działanie przeciwbólowe.

Innym przykładem hamowania wchłaniania leku, jest konkurencja lewodopy stosowanej w leczeniu choroby Parkinsona z aminokwasami obecnymi w żywności. Z tego powodu pacjenci stosujący ten lek, powinni zrezygnować z diety wysokobiałkowej. Z kolei związki wielkocząsteczkowe, jak kazeiniany czy skrobia kukurydziana, wchodzą w interakcje ze stosowaną w terapii padaczki fenytoiną. A to może powodować nawet dwukrotne zmniejszenie stężenia leku we krwi. Przyjmowane pokarmy mogą także opóźniać wchłanianie sulfonamidów, cefalosporyn, paracetamolu oraz soli potasowych.

Istnieją również substancje lecznicze, które do lepszego działania potrzebują składników pochodzących z jedzenia. Na przykład lipofilna gryzeofulwina, z grupy leków grzybobójczych, wykazuje większe wchłanianie po podaniu wraz z posiłkiem zawierającym tłuszcze oraz witaminy A, D, E i K. Tłuszcze ułatwiają także wchłanianie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych oraz przeciwpasożytniczych – pochodnych benzimidazolu.

Kawa, herbata i inne napoje
Lekarstwa najlepiej popijać 200-250 ml wody. Dowiedziono, że taka objętość dostatecznie rozpuszcza nawet substancje trudno rozpuszczalne: amoksycylinę, erytromycynę czy kwas acetylosalicylowy.

Do popijania leków nie nadają się soki. Większość z nich ma odczyn kwaśny. Tymczasem duża część antybiotyków pod wpływem kwaśnego środowiska zbyt szybko się rozkłada. Na szczególnym cenzurowanym znajduje się sok grejpfrutowy. Z przeprowadzonych badań wynika, że wypicie jednej szklanki soku grejpfrutowego zmniejsza o 47 proc. stężenie enzymów CYP3A4. W niektórych przypadkach interakcja tego soku z lekami przeciwhistaminowymi może prowadzić do zaburzeń rytmu serca. Dlatego najlepiej wyeliminować ten sok z diety podczas intensywnej farmakoterapii.

Kawą i herbatą także nie należy popijać lekarstw. Zawarte w nich garbniki zmniejszają wchłanianie alkaloidów i działanie leków z grupy neuroleptyków, np. chloropromazyny. Ponadto kofeina obecna w kawie może potęgować efekt działania teofiliny i powodować objawy niepożądane, takie jak: niepokój, zaburzenia snu, tachykardia oraz bóle głowy. Także mleko nie sprawdza się w tej roli. Wchodzi w interakcje m.in. z penicylinami, tetracyklinami, solami żelaza, fluorkiem sodu czy bisakodylem.
Żeby uniknąć nieprzyjemnych i nieprzewidzianych działań leków, zawsze należy uważnie czytać ulotki, które są do nich dołączane. I stosować się ściśle do zaleceń lekarza lub farmaceuty.

4.9/5 - (20 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH