Większość pacjentów ma problemy ze stosowaniem się do zaleceń lekarskich, w tym także z systematycznym przyjmowaniem ordynowanych preparatów. Ma to ogromny wpływ na skuteczność terapii.
Zjawisko compliance, czyli współpracy pacjenta z lekarzem i przestrzegania zaleceń terapeutycznych, dotyczy nie tylko brania leku, ale i momentu jego przyjmowania. W chorobach przewlekłych, zaleceń lekarza przestrzega nieco więcej niż połowa pacjentów. Pozostali przyjmują leki od czasu do czasu, albo wcale.
Determinanty efektywności leczenia
Nieprzestrzeganie zasad długoterminowej terapii chorób przewlekłych, jest główną przyczyną uniemożliwiającą pacjentowi osiągnięcie pełnych korzyści z leczenia. To z kolei powoduje komplikacje medyczne, obniża w znacznym stopniu jakość życia, może powodować nasilenie rozwoju odporności na stosowane leczenie i obciąża kosztami system ochrony zdrowia.
Powodzenie leczenia jest determinowane przede wszystkim efektywnością działania leków oraz przestrzeganiem zasad terapii. Na stopień odpowiedzi na leczenie składa się wiele czynników, cech osobowościowych pacjenta (indywidualnych, środowiskowych – a wśród nich warunki socjoekonomiczne, organizacja i dostępność służby zdrowia), a także charakterystyka samej choroby przewlekłej i sposoby jej leczenia.
Znaczenie samodyscypliny
W literaturze jest wiele dowodów na to, że pacjenci z chorobami przewlekłymi mają trudności w realizacji terapii, co daje gorsze wyniki leczenia, a tym samym gorszą kontrolę choroby.
Problemy z przestrzeganiem terapii pojawiają się wszędzie tam, gdzie wymagana jest określona samokontrola choroby, bez względu na charakter procesu chorobowego, jego przewlekłość czy dostępność do opieki zdrowotnej.
W praktyce aptecznej często spotykamy się z samowolnym zmniejszaniem dawki czy też opuszczaniem niektórych dawek leku, a nawet z całkowitym odstawieniem leku, gdy symptomy choroby ustaną. Należy także pamiętać, że systematyczne stosowanie ma znaczenie także dla powodzenia każdej antybiotykoterapii.
Opieka farmaceutyczna
Wśród zadań wykonywanych w ramach opieki farmaceutycznej niezwykle istotną kwestią jest udzielanie pacjentom porad dotyczących regularnego stosowania leków i przestrzegania zaleceń lekarza.
Podczas wizyty pacjenta w aptece, farmaceuta ma zwykle niewielką możliwość wywarcia na niego takiego samego wpływu, jak lekarz podczas cyklu wizyt w trakcie leczenia choroby. W przypadku farmaceuty chodzi raczej o wzmocnienie przekazu, który lekarz kieruje do pacjenta. Wbrew pozorom może być to jednak kluczowa rozmowa, w trakcie której powinniśmy wyjaśnić pacjentowi, jak duże znaczenie dla jego zdrowia ma systematyczne przyjmowanie leków. Warto także zapytać o ewentualne wątpliwości, związane ze stosowaniem danego preparatu. Można poinformować go o źródłach, z których może czerpać wiedzę na temat swojego schorzenia, bądź też samemu udzielić mu szerszej informacji o leku. Gdy pacjent przyjmuje kilka leków, może mieć problem z zapamiętaniem ich dawkowania. Wówczas możemy zaproponować mu zakup kasetki na leki, ułatwiającej porcjowanie tabletek oraz przypominającej o porze ich przyjmowania. To bardzo proste, a zarazem praktyczne i wygodne rozwiązanie, sprawdza się nie tylko w przypadku terapii osób starszych, ale i tych aktywnych zawodowo, żyjących w ciągłym pośpiechu.