Zgaga i nadkwaśność - przyczyny i leczenie

Zgaga i nadkwaśność – przyczyny i leczenie


Zgaga występuje okresowo nawet u 20 proc. populacji. Nadmiar pokarmu, mocna kawa, alkohol, papierosy oraz ostro przyprawione pokarmy pobudzające wydzielanie kwasu żołądkowego, to często lekceważone czynniki wywołujące zgagę. Jest ona objawem choroby refluksowej przełyku.

Choroba refluksowa przełyku to obecność typowych objawów lub uszkodzenia błony śluzowej przełyku, spowodowanych patologicznym zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku. Jest to główna przyczyna zgagi, czyli uczucia pieczenia za mostkiem. Objawy choroby refluksowej występują codziennie u 10 proc. chorych, a raz w tygodniu – u 20 proc. Do przyczyn zarzucania soku żołądkowego do przełyku można zaliczyć: zaburzenia czynności motorycznych dolnego zwieracza przełyku, zaburzenia opróżniania żołądka, otyłość i ciążę. Rozwojowi choroby refluksowej przełyku sprzyja także przepuklina rozworu przełykowego. Najczęstszą przyczyną choroby jest jednak niewłaściwa dieta.

Obraz kliniczny
Do typowych i najczęstszych objawów choroby refluksowej przełyku należą: zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem) oraz puste odbijania i cofanie się treści żołądkowej do przełyku, które nasilają się w pozycji leżącej, przy pochylaniu i po obfitym, zwłaszcza tłustym posiłku. Należy zwrócić uwagę na objawy alarmujące, które wymagają szybkiej diagnostyki endoskopowej, takie jak: dysfagia (zaburzenia połykania), odynofagia (bolesne połykanie), spadek masy ciała czy krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Z kolei do objawów pozaprzełykowych i nietypowych choroby refluksowej przełyku należą: chrypka, zwłaszcza rano, wywołana podrażnieniem strun głosowych przez zarzucaną treść żołądkową; suchy kaszel lub świszczący oddech, powstałe wskutek aspiracji treści żołądkowej do drzewa oskrzelowego, czy ból w klatce piersiowej – jako najczęstsza przyczyna niesercowego bólu zamostkowego.

Najważniejszymi metodami diagnostycznymi w chorobie refluksowej są: gastroskopia, 24-godzinna pH-metria przełykowa oraz manometria przełyku. Metodą z wyboru w diagnostyce zgagi jest endoskopia z biopsją błony śluzowej w kierunku rozpoznania bądź wykluczenia przełyku Baretta. Za pomocą gastroskopii lekarz może wykluczyć również: przepuklinę rozworu przełykowego, niedomykalność wpustu, makroskopowe cechy zapalenia przełyku i jego zwężenie. 24-godzinne monitorowanie pH w przełyku jest natomiast uznawane za najlepszą metodę oceny obiektywnego nasilenia choroby. Manometria przełykowa ułatwia z kolei diagnostykę zaburzeń relaksacji zwieracza dolnego przełyku. W leczeniu tej choroby stosuje się przewlekłą farmakoterapię oraz zmianę stylu życia. W sytuacji braku trwałej poprawy, zastosowanie ma także leczenie operacyjne.

W rozpoznaniu różnicowym choroby refluksowej, zwłaszcza z występującymi objawami nietypowymi, należy uwzględnić: zapalenia przełyku o innej etiologii (grzybicze, wirusowe, polekowe), chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, zaburzenia motoryki oraz raka przełyku. W większości przypadków dobrze przeprowadzony wywiad, wraz z gastroskopią i pH-metrią, rozwiążą problemy diagnostyczne. Pamiętając o tzw. masce brzusznej zawału ściany dolnej mięśnia sercowego, w wybranych przypadkach należy wykonać również badanie EKG.

Farmakoterapia zgagi
Leczenie farmakologiczne choroby refluksowej przełyku obejmuje stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego – inhibitorów pompy protonowej (IPP), które chorzy mogą stosować również doraźnie. IPP są najsilniej działającą grupą leków, mogącą doprowadzić do ponad 95 proc. zahamowania wytwarzania HCl. Obecnie środki te uważane są za najpopularniejszą grupę leków zmniejszających kwaśność treści żołądkowej. Ponieważ wiążą się nieodwracalnie z częścią enzymu biorącego udział w produkcji kwasu solnego, dlatego czas ich działania jest stosunkowo długi. Czas, w którym wydzielanie kwasu żołądkowego zmniejsza się do połowy, wynosi dla omeprazolu 27 godz., lansoprazolu – 13 godz., natomiast pantoprazolu – aż 47 godz.
Kolejną grupą leków są antagoniści receptora H2, w tym popularna ranitydyna oraz cymetydyna, famotydyna, nizatydyna. Zalecając leki z tej grupy należy pamiętać, że tylko cimetidyna jest inhibitorem cytochromu P450 i może wchodzić w ważne interakcje z wieloma lekami. Z leków prokinetycznych w Polsce dostępne są tylko dwa: cisaprid (agonista receptora serotoninowego) oraz metoklopramid (antagonista receptora dopaminowego). Ich skuteczność jest zbliżona do H2-blokerów stosowanych w dawkach standardowych. Wykazują jednak liczne działania niepożądane, skutkiem czego są rzadko stosowane w leczeniu choroby refluksowej przełyku. Pomocniczo można stosować także leki osłaniające błonę śluzową żołądka: mizoprostol, związki magnezu i glinu, kwas alginowy.

Dieta „biurowa”
W dużej części przypadków chorzy sami odpowiadają za nadprodukcję kwasu solnego. Znaczącą rolę odgrywa tu dieta „biurowa”, czyli niezdrowy tryb życia i sposób odżywiania, w tym duża ilość spożywanego pokarmu i liczne używki. Do profilaktyki choroby refluksowej należy więc zaliczyć modyfikację stylu życia i żywienia, zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie spożycia alkoholu, mocnej kawy, herbaty i ostrych przypraw, unikanie smażonych czy grillowanych potraw – słowem czynników pobudzających wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Posiłki powinny być częste, ale niezbyt obfite. Ważne jest więc nie tylko uświadomienie przestrzegania zaleceń lekarzy czy farmaceutów, ale i zmiana sposobu myślenia pacjentów oraz prowadzenie zdrowego trybu życia.

Przełyk Barreta
Choroba refluksowa jest schorzeniem przewlekłym. Wielu chorych wymaga leczenia nawet do końca życia. Przełyk Barreta jest stosunkowo częstym powikłaniem tej choroby, obserwowanym u około 8 proc. pacjentów. Szacuje się, że występowanie przełyku Barreta zwiększa ryzyko zachorowania na raka gruczołowego wpustu aż 30-50-krotnie. Należy pamiętać, że problem ten najczęściej dotyczy mężczyzn. Ponadto warto mieć na uwadze, że przełyk Barreta może nie dawać żadnych istotnych objawów klinicznych. Kryterium rozpoznania jest stwierdzenie metaplazji jelitowej w badaniu histologicznym wycinków pobranych podczas gastroskopii. Przełyk Barreta jest więc stanem przedrakowym i należy go systematycznie kontrolować, w zależności od stopnia dysplazji – wykonywać gastroskopię z biopsją (co trzy miesiące w przypadku dysplazji dużego stopnia; co 12 miesięcy przy dysplazji małego stopnia). U chorych bez stwierdzonej dysplazji, z przewlekłą chorobą refluksową, badania endoskopowe z pobraniem wycinka należy wykonywać co trzy lata.


Piśmiennictwo
1. Szczeklik A. (red.): Choroba refluksowa przełyku [w:] Choroby wewnętrzne, tom I, MP, Kraków, 2005: 757-761;
2. Gil J., Błaszczak A., Wojtuń S., Wojtkowiak M.: Metody endoskopowe leczenia choroby refluksowej przełyku i jej powikłań, Pol. Merk. Lek., 2007, XXII (131): 429-433.
3. Nowak A., Marek T., Rydzewska G., Paradowski L., Chojnacki J., Wallner G., Poniewierka E., Wróblewski T.: Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii: choroba refluksowa przełyku, Gastroenterologia Polska, 2005, 12(4): 313-319.

4.5/5 - (202 votes)

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH