Wspomaganie koncentracji i pamięci

Nie wszystkie substancje wspomagające aktywność umysłową działają tak samo. Najlepiej więc dobierać je do konkretnych potrzeb pacjentów.

Większość składników, które korzystnie wpływają na pracę mózgu, powinniśmy dostarczać z pożywieniem (to możliwe, jeśli jest ono urozmaicone). Jednak zdarzają się sytuacje, kiedy warto sięgnąć po suplementy diety. Polecane są one osobom odczuwającym pogorszenie sprawności umysłowej (problemy z koncentracją, bezsenność, apatia) lub które czeka okres wytężonej nauki czy pracy.

Kofeina
Jest najpopularniejszym składnikiem preparatów wzmacniających koncentrację. Może występować w formie substancji czystej lub jako wyciąg z guarany (Paullinia cupana) albo z orzeszków cola (Cola acuminata). Naturalną kofeinę zawierają także: herbata, yerba mate, kakao i oczywiście kawa.

Ze względu na budowę chemiczną substancja ta należy do grupy alkaloidów purynowych. Pobudza ona układ oddechowy (poprawia wentylację płuc) i naczynioruchowy (rozszerza naczynia włosowate w mózgu), zwiększając ukrwienie i dotlenienie tkanki nerwowej. Kofeina ma korzystny wpływ na procesy pamięci krótkotrwałej, ponieważ pobudza korę mózgową i ośrodki podkorowe. Co prawda, mechanizm jej działania nie jest do końca poznany, ale uważa się, że blokuje receptory adenozynowe w ośrodkowym układzie nerwowym.

Kofeina działa dość szybko od momentu podania, ale trzeba uważać na jej ilość. Zbyt duże dawki mogą wypłukiwać magnez z organizmu, a nawet powodować zatrucia objawiające się bezsennością, niepokojem i spadkiem koncentracji. Dlatego kiedy przyjmuje się suplementy z kofeiną, lepiej ograniczyć picie kawy. Trzeba też pamiętać, że kofeiny powinny unikać osoby cierpiące na artretyzm i wrzody żołądka.

Lecytyna
Naturalnie występuje w soi i żółtkach jaj. Pod względem chemicznym jest fosfolipidem, który wchodzi w skład osłonek mielinowych neuronów. Dzięki temu je regeneruje i usprawnia przekazywanie impulsów nerwowych.
Lecytyna to naturalne źródło choliny, która w organizmie człowieka przetwarzana jest w acetylocholinę. Acetylocholina z kolei warunkuje odpowiedni przepływ informacji w układzie nerwowym, a także w synapsach mięśniowych. Zwiększenie stężenia acetylocholiny w układzie nerwowym skutecznie podnosi poziom koncentracji i zdolności zapamiętywania. Dzieje się tak dlatego, że acetylocholina przyspiesza przekazywanie informacji i umożliwia tworzenie nowych sieci neuronalnych. Odpowiada również za procesy przypominania sobie zapamiętanych wcześniej rzeczy.

Warto jednak pamiętać, że efekty działania lecytyny są wyraźnie odczuwalne dopiero po dłuższym, kilkutygodniowym jej stosowaniu.

Seryna
To aminokwas endogenny. Może być prekursorem choliny i acetylocholiny. Niezbędny jest w syntezie sfingomielin i kefalin, które są składnikami budulcowymi mózgowia. Ponadto seryna przyłącza się do receptorów NMDA i uaktywnia je, dzięki czemu mózg działa sprawniej i szybciej. Poprawia się przepływ informacji, a także ich zapamiętywanie i powiązywanie z przyswojonymi wcześniej.

Dehydroepiandrosteron (DHEA)
Ten hormon produkowany jest przez korę nadnerczy i w mniejszych ilościach występuje w mózgu (działa jak neurotransmiter). Korzystnie wpływa na odżywianie komórek nerwowych oraz pomaga w zachowaniu wzorców pamięci. Stosowanie DHEA zmniejsza stężenie we krwi hormonów stresu szkodliwych dla neuronów.

Efekty działania DHEA odczuwalne są po około dwóch tygodniach regularnego stosowania preparatu z tym hormonem. Trzeba też pamiętać, że DHEA ma działanie anaboliczne. Dlatego dawka lecznicza przeznaczona dla kobiet jest niższa niż dla mężczyzn i nie należy jej przekraczać (może powodować maskulinizację). Tego hormonu nie mogą także przyjmować kobiety w ciąży i dzieci.

Miłorząb dwuklapowy
Wyciąg z miłorzębu (Ginkgo biloba) chroni i regeneruje tkankę nerwową. Jego główne składniki to flawonoidy, terpenoidy i proantocyjanidyny. Aktywują one wydzielanie czynnika rozszerzającego naczynia krwionośne z komórek śródbłonka. Dzięki temu mózg jest lepiej ukrwiony i bardziej natleniony. Także neurony sprawniej pracują, bo łatwiej przyswajają tlen i glukozę.
Wyciąg z miłorzębu dwuklapowego szczególnie polecany jest osobom starszym, ponieważ ogranicza ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Substancje czynne zmniejszają lepkość osocza oraz odkładanie się płytek krwi. Ponadto naturalne antyoksydanty (związki katechinowe i flawonoidowe) hamują procesy oksydacyjne w neuronach i opóźniają ich starzenie.

Żeń-szeń
Wyciąg z żeń-szenia (Panax ginseng) ma bardzo bogaty skład chemiczny. Zawiera m.in. antyoksydanty, witaminy z grupy B i minerały, oraz zbawienne dla neuronów ginsenozydy – saponiny triterpenowe. Wykazano, iż zwiększają one zdolność wiązania tlenu przez hemoglobinę oraz przyspieszają krążenie krwi (także w mózgu). W efekcie neurony są lepiej odżywione.
Badania naukowe potwierdzają też, że osoby, które regularnie stosują preparaty z wyciągiem z żeń-szenia, łatwiej się koncentrują, szybciej reagują i poprawia się ich pamięć oraz zdolność uczenia się.

Dobre dla pracy mózgu
• witaminy z grupy B (B1, B2, PP, B6, B12) korzystnie wpływają na przemianę tłuszczów i węglowodanów, co polepsza odżywienie neuronów
• magnez łagodzi stres oraz oddziałuje na wzrost tworzenia nowych synaps w mózgu
• L-karnityna transportuje kwasy tłuszczowe i uczestniczy w ich metabolizmie, dzięki czemu działa podobnie do witamin z grupy B
• nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 są ważnym składnikiem błon komórkowych neuronów