Do aptek zgłasza się coraz więcej osób proszących o środki poprawiające nastrój i łagodzące objawy stresu. Warto więc wiedzieć, jak skutecznie tym pacjentom pomagać.
W dzisiejszych czasach życie nabiera tempa, dlatego coraz częściej ludzie narażeni są na sytuacje wywołujące stres. Ten fizjologiczny stan, który ma na celu pomóc w radzeniu sobie z trudnościami i zagrożeniami, w nadmiarze może wpływać na pogorszenie jakości życia i prowadzić do wielu groźnych chorób. Dlatego warto wiedzieć, skąd się bierze i jak sobie z nim radzić.
Fizjologiczna rola stresu
Stres jest naturalnym procesem fizjologicznym, który pomaga człowiekowi przystosować się do ciągłych zmian środowiska zewnętrznego. W sytuacji stresowej organizm wydziela hormony mające na celu postawić go w stan gotowości. W krwiobiegu pojawiają się przede wszystkim adrenalina i noradrenalina. W wyniku ich interakcji z różnymi receptorami serce zaczyna bić szybciej, wzrasta ciśnienie krwi, rozszerzają się naczynia dostarczające tlen do komórek ciała. W ten sposób człowiek gotowy jest stawić czoło zagrożeniu, jakim są wspomniane zmiany.
Stres, jako proces fizjologiczny, aktywizuje i dopinguje do działania. Dzięki tej reakcji łatwiej radzić sobie z różnymi nowymi sytuacjami, zwiększa się też wydajność. Jednak długotrwały stres może być dla organizmu męczący, a nawet niebezpieczny.
Negatywne skutki stresu
Sytuacje stresogenne powodują zwykle pogorszenie samopoczucia. Objawia się to najczęściej bólem brzucha, nadmierną potliwością, bólem głowy, rozdrażnieniem czy przygnębieniem oraz trudnościami w zasypianiu.
Wiele badań dowiodło, że przewlekły stres zwiększa ryzyko zachorowania na ciężkie choroby, również te zagrażające życiu. Na pierwszym miejscu wymienić należy zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego – choroba wrzodowa może ulec zaostrzeniu, pojawia się też zespół jelita nadwrażliwego. Ze strony układu krążenia grozi nadciśnienie, arytmia czy choroba wieńcowa. Stres może nawet doprowadzić do zawału serca. Bardzo istotny jest też wpływ długotrwałego stresu na zdrowie psychiczne. Osoby zestresowane mają problemy ze snem, z koncentracją, odczuwają chwiejność nastroju, mogą się u nich pojawić stany depresyjne. Aby uniknąć opisanych konsekwencji, dobrze jest nauczyć się, jak sobie ze stresem radzić, aby działał on tylko mobilizująco, a nie destrukcyjnie.
Przede wszystkim relaks
Podstawową zasadą walki ze stresem jest unikanie sytuacji, które go wywołują. Jednak każdy zdaje sobie sprawę z tego, że we współczesnym świecie, jest to dość trudne. Dlatego, jeśli stres się pojawi, trzeba spróbować go złagodzić. Przede wszystkim należy zidentyfikować przyczynę jego powstawania, aby móc w przyszłości się na nią przygotować lub po porostu jej unikać. Następnie warto zastosować kilka technik relaksacyjnych, wyciszyć się, spowolnić oddech, odpocząć w ciszy i spokoju, wybrać się na orzeźwiający spacer. Dobra na stres jest także relaksującą kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych. Istnieje również wiele naturalnych terapii, które mogą pomóc: muzykoterapia, aromaterapia, masaż relaksacyjny, medytacja, joga czy ziołolecznictwo.
Zioła na ratunek
Od wieków wiadomo, że wiele roślin ma działanie uspokajające i ułatwiające zasypianie. Do najważniejszych surowców pochodzenia roślinnego, które łagodzą stres, należą:
Liść melisy (Melissae folium) – jest jednym z najpopularniejszych ziół stosowanych na uspokojenie nerwów. Łagodzi też problemy gastryczne związane ze stresem, ponieważ rozkurcza mięśnie gładkie. Ułatwia zasypianie. Działanie swoje zawdzięcza olejkom eterycznym i garbnikom.
Korzeń kozłka lekarskiego (Valerianae radix) – zwyczajowo nazywany walerianą. Zawiera walepotriaty, olejki eteryczne i flawonoidy. Działa uspokajająco, rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczyń krwionośnych. Ułatwia zasypianie.
Szyszka chmielu (Lupuli strobilus) – głównym surowcem zielarskim jest lupulina, czyli gruczoły włosków wydzielniczych, poza tym w ziołolecznictwie używany jest owocostan suszony w cieniu. Chmiel zawiera przede wszystkim olejki eteryczne, działa uspokajająco, rozluźnia mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, pobudza wydzielanie soków trawiennych. Szyszki chmielu stosuje się też w celu ułatwienia zasypiania.
Ziele męczennicy (Passiflorae herba) – czyli passiflora, zawiera flawonoidy i alkaloidy, które działają słabo uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy, przeciwlękowo i spazmolitycznie na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i naczyń krwionośnych, obniżając w ten sposób ciśnienie krwi.
Kwiat lawendy (Lavendulae flos) – wyciąg z lawendy działa łagodnie uspokajająco oraz przeciwskurczowo. Znajduje zastosowanie w leczeniu łagodnych nerwic, niepokojów oraz zaburzeń snu.
Kiedy do lekarza?
Warto pamiętać, że także styl życia wpływa na to, jak stres zadziała na organizm. Na przykład osoby aktywnie uprawiające sporty, są mniej podatne na sytuacje stresogenne, ponieważ ruch pomaga im rozładować wszystkie napięcia. Ważny jest też optymizm, śmiech, kontakty z naturą i przyjaciółmi. Nie bez znaczenia jest zdrowa, zbilansowana dieta. Co najważniejsze jednak, przewlekłego stresu nie wolno lekceważyć i jeśli jego objawy się nasilają lub długo utrzymują, to należy skontaktować się z lekarzem. Być może będzie potrzebna farmakoterapia lub skierowanie na sesję z psychologiem.
Pomoc farmaceuty
Farmaceuta może zaproponować pacjentowi mieszanki ziołowe do samodzielnego przygotowania naparów lub gotowe suplementy diety, które zwykle zawierają kilka różnych wyciągów z ziół. Należy jednak uczulać pacjenta na to, że stosowanie takiego leczenia nie rozwiąże problemu, a tylko złagodzi jego efekty. Trzeba też pamiętać, że przyjmowanie ziół i ziołowych suplementów diety, zawsze powinno być rozpatrzone pod kątem możliwych interakcji z innymi lekami zażywanymi przez pacjenta.