Rola apteki w opiece nad osobą z cukrzycą

Z mgr. Edwardem Stankiem, kierownikiem apteki „Galenica” w Poniatowej, rozmawia Anna Rogala.

Jakie, pańskim zdaniem, są zadania farmaceuty w profilaktyce i leczeniu pacjenta z cukrzycą?

Przed ponad dwudziestoma laty, na 59. Kongresie Międzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP) w Barcelonie, stwierdzono, iż tradycyjna rola farmaceuty/aptekarza dobiegła końca z powodu zmiany kierunku zainteresowania zawodu farmaceuty z leku na pacjenta. Stwierdzono, że potrzebny jest sojusz pacjenta z farmaceutą. Kierunek sojuszu wyznacza rola farmaceuty w promocji zdrowia i zapobieganiu chorobom.

Obowiązujące już regulacje ustawowe nałożyły na nas świadczenie opieki farmaceutycznej, która praktycznie realizowana była zawsze, choć nie była tak nazywana. Obszar opieki farmaceutycznej jest bardzo szeroki i nie sposób objąć jej całościowo ze względu na wielość jednostek chorobowych. Dotyczy ona zwłaszcza chorób przewlekłych, które w znacznej mierze są chorobami cywilizacyjnymi. Jedną z nich jest cukrzyca.

Nasza apteka od prawie 15 lat zajmuje się szczególnie pacjentami cierpiącymi na tę chorobę, ich rodzinami i najbliższym otoczeniem w pracy, szkole itp. Obserwacje te w nawiązaniu do doniesień naukowych, zwłaszcza amerykańskich, upewniły nas, jak ważna jest profilaktyka przeciwcukrzycowa. A leczenie cukrzycy opierać się musi na standardach, przestrzeganie których powinien mieć na uwadze farmaceuta świadczący opiekę nad pacjentem w aptece. Osiągnięcie w cukrzycy stanu zbliżonego do normoglikemii jest możliwe do uzyskania po wdrożeniu sieci edukacyjnej (patrz schemat).

Jakie pytania farmaceuta powinien zadać pacjentowi, gdy podejrzewa u niego cukrzycę?

Pytania takie można stawiać przy okazji kolejnych wizyt pacjenta w aptece. Przy podejrzeniu choroby u dziecka, warto zapytać jego rodziców, z jaką wagą urodziło się dziecko, czy obserwują u niego nietypowe zachowanie (np. zmiany nastroju), wzmożony apetyt lub jego brak, potliwość, nadmierne pragnienie, stany stresowe. Z kolei dorosłych pacjentów należy zapytać, jaki był wynik ostatniego pomiaru ciśnienia tętniczego, a także pomiaru glikemii i profilu lipidowego. Warto również dowiedzieć się, czy pacjent przyjmuje stale niektóre leki z zalecenia lekarskiego (np. kortykosterydy, leki odwadniające, sterydowe, a także leki OTC). Istotne jest także poznanie wagi pacjenta, jego upodobań dietetycznych, ocena stopnia aktywności fizycznej oraz narażenia na stres. Warto również zapytać, kiedy pacjent ostatnio był u lekarza rodzinnego i z jakiego powodu, oraz czy odbywa regularne konsultacje ze specjalistami (okulista, ginekolog, neurolog, ortopeda).

Jak nakłonić pacjenta do przestrzegania zasad leczenia i samokontroli?

Coraz powszechniejsze w warunkach domowych są urządzenia do mierzenia ciśnienia i glikemii. Pozwala to na zaangażowanie pacjenta w dokumentowanie wartości tych pomiarów, a farmaceucie na weryfikowanie stanu choroby.

Aptekarz może udostępniać pacjentowi literaturę fachową, a także przygotować dla niego adresy godnych polecenia portali internetowych. Ważne jest także zachęcanie pacjenta do korekty zachowań (w 70 proc. pacjent powinien pomóc sobie sam).

Dziękuję za rozmowę.