Suplementy diety dla kobiet

Zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne jest różne dla kobiet i mężczyzn. Zależy ono również od wieku i stanu zdrowia, a także – w przypadku kobiet – od takich czynników, jak ciąża czy okres karmienia piersią.

Tabletki z witaminami, makro- i mikroelementami nie zastąpią zdrowej diety, ale mogą ją uzupełnić w stanach zwiększonego zapotrzebowania na te składniki. Preparaty multiwitaminowe zazwyczaj pokrywają sto procent zalecanego dziennego spożycia większości witamin i składników mineralnych. Jednak kobiety w różnym wieku i na różnych etapach życia powinny zażywać preparaty dostosowane do ich indywidualnych potrzeb.

Kobiety w wieku rozrodczym
W tym okresie życia kobiety muszą pamiętać o konieczności zażywania preparatów zawierających kwas foliowy, aby zapobiec niedoborom tej witaminy we wczesnym etapie ciąży. W Polsce około 50 proc. poczęć jest nieplanowanych, dlatego każda kobieta w wieku rozrodczym – nawet jeśli nie zamierza w najbliższej przyszłości zachodzić w ciążę – powinna suplementować tę witaminę. Na niedobór kwasu foliowego narażone są szczególnie kobiety stosujące doustną antykoncepcję hormonalną.

Kobiety miesiączkujące wykazują również zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, ze względu na comiesięczny ubytek tego pierwiastka z krwią miesiączkową. Stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych może też łagodzić u nich objawy zespołu przedmiesiączkowego. W diecie kobiet, które żyją w stresie, dodatkowo nie powinno także zabraknąć magnezu.

Ciąża i karmienie piersią
W przypadku kobiet w ciąży oraz karmiących piersią, zapotrzebowanie na większość witamin i składników mineralnych rośnie o połowę. Zawartość kwasu foliowego w preparatach multiwitaminowych powinna wynosić więc co najmniej 400 µg, a żelaza – około 30 mg. Należy pamiętać, by przyjmować żelazo w łatwo przyswajalnej postaci. Warto mieć na uwadze, że jego wchłanianie ułatwia witamina C, natomiast preparaty witaminowo-mineralne ze zbyt dużą zawartością wapnia (powyżej 250 mg) utrudniają przyswajanie żelaza. Jeśli konieczne jest zażywanie większych dawek wapnia, należy zachować dwugodzinny odstęp od zażycia preparatu żelaza.
Ze względu na działanie teratogenne wysokich dawek witaminy A, preparaty witaminowe dla ciężarnych nie powinny zawierać więcej niż 4000 j.m. tej witaminy. Wielu producentów zastępuje ją również bezpieczniejszym beta-karotenem.

Stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych przez kobiety w ciąży zmniejsza ryzyko urodzenia dziecka z niską wagą oraz może łagodzić poranne mdłości i nudności w pierwszym trymestrze ciąży. Jednakże przed zastosowaniem jakiegokolwiek preparatu, również suplementu witamin i składników mineralnych, pacjentka powinna poradzić się lekarza prowadzącego ciążę. Zestawy dostępne na rynku są zróżnicowane pod względem składu, dlatego ginekolog-położnik powinien polecić najlepszy preparat, dobrany indywidualnie dla każdej pacjentki.

Menopauza
U kobiet w okresie okołomenopauzalnym rośnie zapotrzebowanie na wapń i witaminę D. Częstsze są również niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego, a także żelaza i magnezu, ze względu na pogorszone przyswajanie tych składników z diety. Zmniejszające się stężenie estrogenów, które wspomagają wbudowywanie wapnia w strukturę kości, sprzyja osteoporozie, stąd konieczność dodatkowej suplementacji tego pierwiastka. Osoby starsze mają również obniżoną zdolność produkcji witaminy D, a jej niedobory są dodatkowo pogłębiane ze względu na rzadszą ekspozycję na słońce.

Należy również zwrócić uwagę, że zapotrzebowanie na witaminy i pierwiastki u kobiet po menopauzie różni się od tego, które wykazują kobiety miesiączkujące. Wybierając preparat dla kobiet z tej grupy, trzeba uwzględnić indywidualne potrzeby organizmu. Na przykład kobiety w okresie okołomenopauzalnym wykazują inne zapotrzebowanie na żelazo niż kobiety miesiączkujące. Nie powinny również przekraczać dziennego zalecanego spożycia witaminy A, ze względu na to, że zwiększa ona ryzyko złamań. Z tego powodu kobietom z tej grupy bezpieczniej jest podawać beta-karoten.

Kobietom w okresie okołomenopauzalnym poleca się beta-karoten oraz witaminy E i C, które spowalniają procesy starzenia organizmu oraz zmniejszają zachorowalność m.in. na nowotwory, choć właściwości te wciąż nie zostały potwierdzone dla suplementów diety. Preparaty zawierające te składniki nie tylko wpływają na lepsze samopoczucie, ale także mogą poprawić wygląd skóry.

Suplementy wielowitaminowe dla kobiet z tej grupy wiekowej mogą zawierać dodatkowo izoflawony sojowe, które łagodzą objawy menopauzy, ekstrakt z żeń-szenia i miłorzębu japońskiego, w celu poprawy pamięci i koncentracji, oraz luteinę działającą ochronnie na oczy.

Podsumowanie
W przypadku wielu witamin i składników mineralnych, codzienna dieta w pełni zaspokaja zapotrzebowanie na nie. Zwłaszcza że obecnie wiele produktów spożywczych jest wzbogacanych w te substancje. Są jednak sytuacje, gdy niezbędna jest dodatkowa suplementacja.

Zażywając preparaty witaminowo-mineralne należy pamiętać, że czasami łatwo jest przekroczyć normę, a nadmiar danego składnika może być wręcz niekorzystny dla zdrowia (np. witamina A). Natomiast w przypadku niektórych składników (np. wapnia) zestaw witaminowo-mineralny prawdopodobnie nie pokryje dziennego zapotrzebowania, dlatego może być konieczne sięgnięcie po produkt zawierający dodatkową dawkę tego składnika.
Tabletki z witaminami i składnikami mineralnymi najlepiej zażywać podczas posiłku. Trzeba jednak pamiętać, że ze względu na możliwe interakcje preparatów witaminowo-mineralnych z innymi lekami, przed zastosowaniem suplementu pacjent powinien skonsultować się ze swoim lekarzem.