Znaczenie badań laboratoryjnych

Znaczenie badań laboratoryjnych


O tym, jakie znaczenie dla podjęcia właściwej terapii zakażeń ma wykonanie badania laboratoryjnego, z dr n. med. Elżbietą Puacz, wiceprezesem Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych, rozmawia Anita Bieńkowska.

Coraz częściej stajemy wobec problemu oporności bakterii na leki. Jak wówczas dobrać odpowiednie leczenie?

Coś, co wczoraj można było znaleźć na stronach futurystycznych książek, dziś staje się faktem. Budzi to mój niepokój. Jako diagnosta laboratoryjny, mikrobiolog patrzę z przerażeniem na pojawiające się coraz częściej wielooporne szczepy bakteryjne (czyli drobnoustroje oporne na wiele grup antybiotyków) i jednoczesną likwidację medycznych laboratoriów diagnostycznych w palcówkach ochrony zdrowia. Wszyscy wiemy, że szybka diagnostyka laboratoryjna daje możliwość wdrożenia we właściwym czasie odpowiedniej celowanej terapii, co niejednokrotnie ratuje życie pacjenta.

W okresie jesienno-zimowym jesteśmy narażeni na zakażenia układu oddechowego, wywołane przez wirusy i bakterie. Etiologia warunkuje sposób leczenia. Jak powinna wyglądać prawidłowa diagnostyka?

W przypadku zakażeń górnego odcinka układu oddechowego rozpoznanie może być postawione wyłącznie na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego, bez wykonywania badań pomocniczych. W zakażeniach dolnego odcinka układu oddechowego o rozpoznaniu decyduje wywiad, badanie osłuchowe pól płucnych, badanie radiologiczne klatki piersiowej, które jest niezbędne w różnicowaniu między zapaleniem oskrzeli a zapaleniem płuc.
Przy ostrym zapaleniu gardła zawsze, gdy podejrzewana jest etiologia bakteryjna (paciorkowcowa), zalecane jest wykonanie badania bakteriologicznego (wymaz z gardła na posiew lub szybki test na antygen Strep A), przede wszystkim z powodu niewystarczającej czułości wywiadu i badania przedmiotowego w różnicowaniu między zakażeniem bakteryjnym i wirusowym.

Przy zaostrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc badanie bakteriologiczne plwociny jest zalecane, gdy pacjent wymaga hospitalizacji i stwierdzane są wskazania do antybiotykoterapii.

W najcięższej postaci infekcyjnej choroby dróg oddechowych, czyli zapaleniu płuc, badania mikrobiologiczne nie są zalecane rutynowo. Jedynie w przypadkach, gdy stan pacjenta jest bardzo ciężki lub etiologia nie jest typowa, wykonujemy posiew krwi, plwociny i serologiczne badanie obecności antygenów.

Jakie bakterie najczęściej są odpowiedzialne za choroby dróg oddechowych?

W Polsce wśród bakteryjnych czynników etiologicznych dominuje Streptococcus pneumoniae. Ze względu na konsekwencje kliniczne, najważniejszym mechanizmem oporności szczepów S. pneumoniae jest oporność na penicylinę. Jest ona wynikiem różnego stopnia zmian w białkach wiążących penicylinę (PBP), powodujących średnią wrażliwość lub oporność na ten antybiotyk, a także dość często na inne antybiotyki β-laktamowe.
Dlatego w przypadku wyhodowania od pacjenta szczepu niewrażliwego na penicylinę, konieczne jest oznaczenie najmniejszych stężeń hamujących (MIC) penicyliny i jednej z dwóch cefalosporyn III generacji. Szczepy oporne na penicylinę to zazwyczaj szczepy wielooporne, które są równocześnie niewrażliwe na pozostałe antybiotyki β-laktamowe, a także na makrolidy, linkozamidy, tetracykliny, kotrimoksazol i chloramfenikol stąd konieczne jest dokładne oznaczenie lekowrażliwości.

Jakie znaczenie mają badania bakteriologiczne?

Wykonanie badania bakteriologicznego jest konieczne dla oceny wrażliwości szczepu i podjęcia celowanej terapii. Chciałabym także zwrócić uwagę na epidemiologiczne znaczenie badań mikrobiologicznych. Zgodnie z ustawą o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, z dnia 5 grudnia 2008 r., laboratorium mikrobiologiczne – oprócz bezpośredniej diagnostyki pacjenta – ma za zadanie monitorować sytuację epidemiologiczną w poszczególnych regionach i przekazywać dane, a także próbki szczepów wieloopornych w celu potwierdzenia wyniku oraz dalszych badań genetycznych i molekularnych do Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów. Ustawa obliguje kierowników laboratoriów do raportowania o izolacji patogenów do Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych. Funkcjonowanie w Polsce systemu zapobiegania zakażeniom i ich zwalczania umożliwia nie tylko ocenianie i monitorowanie ryzyka zakażeń, ale także jest podstawą do budowania polityki antybiotykowej i określania wytycznych dla terapii na podstawie własnych danych epidemiologicznych. Opcje terapeutyczne są opracowywane poprzez analizę różnorodności i częstości występowania mechanizmów oporności wśród drobnoustrojów izolowanych od pacjentów w całym kraju na przestrzeni ostatnich lat.
Nie bez znaczenia jest także aspekt ekonomiczny leczenia zakażeń. Dostęp do laboratorium i szybka diagnostyka mikrobiologiczna umożliwia prawidłowy dobór i dawkowanie antybiotyku. Ma to olbrzymie znaczenie w leczeniu zakażeń szpitalnych lub w zakażeniach bezpośrednio zagrażających życiu, jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zakażenie krwi. W tych przypadkach każda minuta decyduje o życiu i zdrowiu pacjentów. Diagnostykę laboratoryjną należy podjąć niezwłocznie, a wynik istotny diagnostycznie lekarz otrzymuje w ciągu 30 minut.

Czy takie badania można wykonać w każdym laboratorium diagnostycznym?

Gwarancję powodzenia leczniczego w przypadkach zagrożenia życia pacjentów hospitalizowanych daje jedynie laboratorium usytuowane w strukturze i siedzibie szpitala, ponieważ tylko wtedy może zapewnić właściwy nadzór nad pobraniem i transportem materiału do diagnostyki, a także szybkie wykonanie badania i przekazanie wyniku lekarzowi wraz z doradztwem diagnostycznym.

W Polsce mamy bardzo dobrze wykształconych diagnostów laboratoryjnych posiadających tytuły specjalistów już w 13 dziedzinach z zakresu diagnostyki, jak np.: diagnostyka laboratoryjna, mikrobiologia medyczna, laboratoryjna genetyka medyczna, laboratoryjna transfuzjologia medyczna. Jednakże pojawiająca się tendencja do ograniczania liczby zlecanych badań i likwidacji medycznych laboratoriów diagnostycznych nie służy wykorzystaniu wiedzy i potencjału naukowego diagnostów laboratoryjnych dla dobra pacjenta.

Wyprowadzanie usług z zakresu diagnostyki laboratoryjnej poza struktury szpitala, czyli outsourcing, to utrata nadzoru dyrekcji zakładów opieki zdrowotnej nad całym procesem diagnostycznym, brak możliwości weryfikacji wyniku, brak kontaktu z personelem laboratorium. Z mojej wiedzy i doświadczenia wynika, że w Polsce najczęściej postępowanie konkursowe na świadczenia usług diagnostyki laboratoryjnej wyłania najtańszego oferenta, bez względu na jakość wykonywanych usług czy posiadanie wysoko wykwalifikowanego personelu. W postępowaniu konkursowym dla większości zleceniodawców nie jest ważna jakość usług, tylko maksymalizacja zysków bez jakichkolwiek wymogów. Niestety, takie postępowanie jest krótkowzroczne.

Dziękuję za rozmowę.

4.8/5 - (54 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH