Postępowanie w nagłych wypadkach

Jeżeli jesteś świadkiem wypadku, nie stój bezczynnie czekając na pomoc. Może ona nadejść zbyt późno. Nie bój się, że zrobisz poszkodowanemu krzywdę – złamane żebra można wyleczyć, natomiast niedotlenienie mózgu prowadzi do śmierci. W medycynie ratunkowej funkcjonuje termin „złotej godziny”, który wbrew nazwie nie ogranicza się tylko do 60 minut.
Na ten termin składają się wszystkie czynności, które należy wykonać, by pomóc poszkodowanemu do momentu udzielenia mu właściwej i decydującej pomocy medycznej przez wyspecjalizowanych lekarzy. Pamiętaj, każda pomoc się liczy!

Ocena stanu poszkodowanego

• Podejdź do poszkodowanego od strony głowy. Ostrożnie go zbadaj. Zapytaj, co się stało. Jeśli nie odpowiada, delikatnie uszczypnij go pod nosem.
• Sprawdź, czy język, wydzielina lub jakieś obce ciało nie blokuje dróg oddechowych poszkodowanego. Jeśli drogi oddechowe są niedrożne, oczyść je. Delikatnie odchyl jego głowę do tyłu – ten ruch często przywraca normalny oddech.
• Sprawdź, czy poszkodowany oddycha, czy ma tętno. Jeśli nie, zastosuj resuscytację krążeniowo-oddechową (patrz ramka).
• Jeśli poszkodowany ma krwotok, staraj się go zatamować.
• Gdy poszkodowany ma poważne obrażenia pleców lub szyi, nie wolno go ruszać. Chyba że grozi mu jakieś niebezpieczeństwo, np. wybuch baku z benzyną. Warto też sprawdzić, czy ofiara nie ma uszkodzonego kręgosłupa.
• Jeśli ranny wymiotował, a nie ma uszkodzonego kręgosłupa, ułóż go na boku w pozycji bocznej ustalonej (patrz ramka), aby nie zadusił się swoimi wymiocinami.
• Okryj poszkodowanego, aby nie tracił ciepła.
• Nie podawaj płynów osobie półprzytomnej lub skarżącej się na bóle brzucha.

Ciało obce w drogach oddechowych
Gdy w drogach oddechowych zalega jakiś stały element, mamy do czynienia z zadławieniem, natomiast jeśli jest to treść płynna, mamy do czynienia z zachłyśnięciem. W obu przypadkach postępowanie ratownicze jest podobne.

Jeśli mamy do czynienia z osobą dorosłą, należy nakłonić ją do kaszlu. Jeśli to nie pomaga, należy pochylić poszkodowanego i uderzyć pięć razy między łopatki. Jeśli stan osoby ratowanej nie ulega zmianie, wykonujemy pięć uciśnięć nadbrzusza. Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, wykonujemy resuscytację krążeniowo-oddechową.

W przypadku niemowlęcia należy je ułożyć na przedramieniu, twarzą ku dołowi tak, aby jego twarz leżała na naszej ręce, a dwa palce znajdowały się wokół jego ust. Następnie wolną ręką należy uderzyć go pięć razy między łopatki. Potem należy odwrócić niemowlę na drugie przedramię twarzą ku górze i wykonać pięć uciśnięć mostka (technika jak podczas resuscytacji niemowlęcia).

Wypadek drogowy

• Pamiętaj o własnym bezpieczeństwie! Podchodząc do poszkodowanego oceń, czy ty i on jesteście bezpieczni. W tym przypadku twoje życie jest ważniejsze od życia osoby ratowanej. Włącz w samochodzie światła awaryjne i mijania, ustaw trójkąt ostrzegawczy, wyłącz stacyjkę i zaciągnij hamulec ręczny rozbitego pojazdu.
• Podejdź do poszkodowanego od strony głowy. Ostrożnie go zbadaj. Zapytaj, co się stało. Jeśli nie odpowiada, delikatnie uszczypnij go pod nosem. Sprawdź, czy język, wydzielina lub jakieś obce ciało nie blokuje dróg oddechowych poszkodowanego. Jeśli drogi oddechowe są niedrożne, oczyść je. Delikatnie odchyl jego głowę do tyłu – ten ruch często przywraca normalny oddech.
• Zadzwoń po pogotowie ratunkowe. Pamiętaj! Najpierw wzywasz pomoc, a dopiero później reanimujesz. Czas przybycia karetki nie powinien być dłuższy niż 15 minut.
• Dzwoniąc po pomoc, powiedz, jaki był rodzaj wypadku, gdzie się wydarzył, podaj liczbę poszkodowanych, poinformuj o udzielonej pomocy, podaj swoje dane oraz numer telefonu, z którego dzwonisz. Jeśli istnieje jakieś dodatkowe niebezpieczeństwo, np. w wypadku brała udział cysterna, koniecznie o tym powiedz. Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki.
• Pamiętaj, aby nałożyć jednorazowe rękawiczki ochronne, najlepiej lateksowe. W przypadku udzielania pomocy kontakt z wydzieliną mają nie tylko dłonie, ale także usta (w czasie sztucznej wentylacji płuc). Z tego powodu zaleca się również używanie maseczek ochronnych. Udzielając pomocy ofiarom wypadku drogowego powinniśmy być ubrani w kamizelkę odblaskową.

Czy wyciągać rannego z samochodu?
To zależy od sytuacji. Jeśli poszkodowany oddycha i ma wyczuwalne tętno, nie ma groźby pożaru, nie krwawi, zostawmy go w pojeździe. Ograniczmy swoją pomoc do obserwacji, uspokojenia poszkodowanego oraz ewentualnej rozmowy z nim.

Jeśli stwierdzimy brak oddechu lub tętna, a nie mamy dostępu do poszkodowanego, wyjmujemy go z samochodu chwytem „na siebie”, czyli chwytamy go jedną ręką pod brodą, a drugą przytrzymujemy rękę poszkodowanego, przyciskając ją do klatki piersiowej na dolnej linii żeber. Kładziemy rannego na siebie i w ten sposób wyciągamy z samochodu. Następnie wykonujemy resuscytację krążeniowo-oddechową.

Pamiętaj! Nie wolno robić kołnierza usztywniającego z szalika, ręcznika lub innego miękkiego materiału. Taki kołnierz działałby jak szubienica.

Urazy głowy
Wstrząśnienie mózgu
Po urazie głowy mogą wystąpić: utrata przytomności o różnym czasie trwania, zaburzenie pamięci krótkoterminowej (poszkodowany będzie po kilka razy zadawał te same pytania), zawroty i bóle głowy, dzwonienie w uszach oraz nudności.
Postępowanie. Ułożyć poszkodowanego w pozycji leżącej z uniesionym tułowiem o 15-30º, sprawdzić drożność dróg oddechowych, chronić przed wychłodzeniem. Następnie wezwać pogotowie i stale obserwować poszkodowanego
– mogą wystąpić wymioty lub napady drgawkowe.

Rany skóry głowy
Skóra głowy jest bardzo unaczyniona. Nawet przy niewielkich zranieniach może mocno krwawić. U dziecka z powodu znacznej utraty krwi może dojść do wstrząsu.
Postępowanie. Opatrzyć ranę i jak najszybciej zawieźć rannego do lekarza. Rana może wymagać interwencji chirurgicznej.

Urazy kręgosłupa
Objawy sugerujące obrażenia kręgosłupa: ból szyi lub pleców, tkliwość odczuwana wzdłuż całego kręgosłupa, ból odczuwany przy poruszaniu, wyraźne zniekształcenie lub rany pleców, porażenia, niedowłady i parestezje (mrowienie lub pieczenie skóry), brak kontroli pęcherza moczowego lub zwieracza odbytnicy.
Postępowanie. Udzielając pierwszej pomocy w przypadku urazów kręgosłupa, należy być bardzo ostrożnym. Po pierwsze, należy ułożyć głowę i szyję poszkodowanego w pozycji pośredniej. Kręgosłup powinno się traktować jak długą kość, której początkiem jest głowa, a końcem miednica. Najłatwiejsza i najbardziej dostępna metoda stabilizacji kręgosłupa szyjnego polega na zastosowaniu rąk i kolan ratownika. Ręce ratownika powinny być ułożone tak, aby stabilizować szyję poszkodowanego w osi długiej kręgosłupa.

Jeżeli osoba udzielająca pierwszej pomocy nie potrafi właściwie stabilizować poszkodowanego, należy go pozostawić do czasu przyjazdu karetki ułożonego na plecach, na twardym podłożu. Poszkodowanego podejrzanego o uszkodzenie kręgosłupa nie wolno przewozić przygodnym środkiem lokomocji.

Urazy klatki piersiowej
Otwarta klatka piersiowa
Postępowanie. Jeśli w ścianie klatki piersiowej znajduje się otwarta rana, należy ją jak najszybciej zamknąć. Można to zrobić przy pomocy nawazelinowanej gazy, gumowej rękawiczki czy kawałka folii. Jeśli klatka piersiowa jest przebita jakimś przedmiotem, należy go pozostawić na miejscu i uszczelnić miejsce wokół niego. Następnie należy ułożyć rannego w pozycji leżącej z tułowiem uniesionym o 30º i sprawdzić drożność dróg oddechowych.

Złamanie żebra
Jednym z objawów złamania żebra jest ból przy oddychaniu i kaszlu.
Postępowanie. Złamane żebra unieruchamiamy za pomocą bandaża elastycznego lub opaski elastycznej (można też użyć dwóch złożonych potrójnie chust trójkątnych), nakładając obwoje koliste i śrubowe na wysokości złamania i przekładając co pewien czas obwoje przez bark, aby zapobiec zsuwaniu się opatrunku unieruchamiającego. Poszkodowany w czasie unieruchamiania powinien wykonać głęboki wydech.

Urazy brzucha
Objawami urazu brzucha mogą być: wstrząs krwotoczny (uraz śledziony może objawiać się bólem z tyłu lewego barku, a obrażenia wątroby prawego barku), ból brzucha, ślady stłuczenia, krwiaki, otarcia, a w przypadku urazu otwartego – wypadniecie jelita cienkiego i grubego.

Postępowanie. Poszkodowanego ułożyć w pozycji leżącej na plecach z ugiętymi kolanami (w celu zmniejszenia napięcia powłok brzusznych), w przypadku otwartego urazu brzucha założyć opatrunek bez próby wciśnięcia jelit do brzucha. Przedmioty przenikające do brzucha pozostawić na miejscu. Rannemu nie wolno podawać jedzenia ani picia.

Urazy kości i stawów
Złamania zamknięte to takie, w których odłamy złamanych kości nie przebiły skóry.
Postępowanie. Wbrew powszechnej opinii unieruchomienie kończyny pozostawiamy lekarzowi. W przypadku tego rodzaju złamania pierwsza pomoc ogranicza się do wezwania pogotowia i obserwacji chorego do czasu przyjazdu karetki. Jeśli jednak karetka nie może dojechać na miejsce wypadku i musimy poszkodowanego przenieść, unieruchamiamy kończynę w miejscu złamania oraz dwa sąsiadujące stawy. Jeśli uszkodzony jest staw, unieruchamiamy staw i dwie sąsiadujące z nim kości.

Złamanie otwarte to takie, w którym kości przebiły skórę. Zwykle towarzyszy mu krwawienie.
Postępowanie. Niezwłocznie należy założyć opatrunek jałowy i zatamować krwawienia. Następnie – podobnie jak w przypadku złamania zamkniętego – wzywamy pogotowie i obserwujemy pacjenta.

Urazy oka
Ciało obce w oku
Jeśli w oku tkwi duży przedmiot, np. ołówek, nóż, gałąź, drzazga, nie należy go samodzielnie usuwać. Trzeba nałożyć czysty opatrunek na zdrowe oko, aby uniemożliwić ruchy gałek ocznych, i jak najszybciej zawieźć chorego do lekarza.

Jeśli tkwiący przedmiot jest mały, np. muszka, piasek, opiłek żelaza, postaraj się go wypłukać. Zbliż oko poszkodowanego do naczynia z wodą tak, by szczelnie przylegało i każ mu mrugać.

Jeżeli istnieje ryzyko, iż drobny przedmiot jest wbity w tkanki oka, należy natychmiast zasłonić oczy czystymi opatrunkami i przewieźć chorego do szpitala. Nie próbujmy usuwać przedmiotu za pomocą chusteczki, gdyż może ona spowodować dodatkowe podrażnienie oka. Użycie (bardzo ostrożne!) rogu wilgotnej chusteczki jest uzasadnione tylko w przypadku, gdy ciało obce znajduje się na brzegu lub
na wewnętrznej stronie powieki.

Stłuczenie gałki ocznej
Występuje najczęściej po uderzeniu pięścią w oko. Objawy: nierówne źrenice (tzn. każda ma inną średnicę), widzenie jak przez mgłę, ból gałki ocznej.
Postępowanie. Zawieź poszkodowanego jak najszybciej na ostry dyżur okulistyczny.

Oparzenia oka
Oparzenia substancjami chemicznymi, zarówno kwasami, jak i zasadami, są bardzo groźne – mogą nieodwracalnie uszkodzić oko.
Postępowanie. Ustal, jaki rodzaj substancji dostał się do oka poszkodowanego, a także, czy była to postać sucha, czy płynna. Połóż chorego. Szczelnie zasłoń jego zdrowe oko. Chore oko należy obficie płukać strumieniem wody, lekko rozchylając powieki. Właściwy kierunek spływania wody: od wewnętrznego kącika oka do policzka. Czynność tę wykonuj nie krócej niż 20-30 minut. Przewieź jak najszybciej chorego do szpitala.

Pamiętaj! Nie wolno zakładać żadnych opatrunków na chore oko. Wydzielane łzy rozcieńczają substancje chemiczne i zatrzymują je w opatrunku przy oku. W efekcie chemikalia zamiast wypływać, nadal „atakują” tkanki oka.

Urazy ucha
Krwawienie lub wyciek innej treści z ucha
Postępowanie. Nie tamuj wycieku jakiejkolwiek treści z ucha. Nałóż jałowy opatrunek na ucho i umocuj go plastrem. Jeśli wyciek z ucha był poprzedzony urazem głowy, należy wezwać pomoc medyczną oraz położyć chorego na plecach.

Jeżeli z ucha wydobywa się treść ropna, a chory skarży się na ból oraz ma gorączkę, bardzo delikatnie osusz małżowinę uszną suchym, czystym gazikiem i przewieź chorego do szpitala na ostry dyżur laryngologiczny.

Rany
Wyróżniamy następujące rodzaje ran:
cięta, szarpana, kłuta, miażdżona, postrzałowa, tłuczona.
Postępowanie. W przypadku ran ciętych i szarpanych oraz krwawienia ze zranionej tętnicy lub żyły pierwsza pomoc jest stosunkowo prosta. Polega ona na wykonaniu opatrunku uciskowego w miejscu krwawienia (nie powyżej ani poniżej). Wykonanie opatrunku uciskowego na ranę powoduje, że krwawienie zostaje zahamowane, lecz krew nadal dopływa poniżej zranionego miejsca i nie dochodzi do uszkodzenia kończyny spowodowanego niedokrwieniem. Opatrunek uciskowy powyżej rany wykonuje się tylko wtedy, gdy doszło do całkowitego zmiażdżenia lub amputacji kończyny. W takich przypadkach powstały kikut powinno się owinąć jałowym opatrunkiem uciskowym z równomiernie rozłożonym naciskiem. Jeśli w żaden sposób nie udaje się powstrzymać krwawienia uciskiem, można wyjatkowo użyć opaski uciskowej. Małe amputowane części ciała należy umieścić w plastikowej torebce. Jeśli dostępny jest lód, torebkę należy umieścić w większym worku lub innym pojemniku, który wypełnia się wodą i lodem. Nie wolno stosować samego lodu, ani pod żadnym pozorem suchego lodu.

Jeśli mamy do czynienia z raną kłutą i przedmiot znajduje się w ciele, nie należy go wyciągać, trzeba go jedynie zabezpieczyć, aby nie spowodował większych uszkodzeń.

Krwotoki
Nawet niewielkie krwawienie oddziałuje psychologicznie na osoby poszkodowane i ratujące. Nierzadko zdarza się, że widząc krople krwi, nie dostrzegamy innych, często znacznie groźniejszych obrażeń. Jeśli krwotok nie jest gwałtowny, to nawet utrata litra krwi dla osoby dorosłej nie stanowi bezpośredniego zagrożenia. Znacznie groźniejszy jest krwotok wewnętrzny, dlatego bardzo ważne jest, aby ustalić mechanizm i miejsce urazu. Na przykład tępy uraz nadbrzusza pociąga za sobą możliwość rozerwania wątroby lub śledziony, a uraz okolicy lędźwiowej grozi uszkodzeniem nerki. Zagrożenie życia powstaje, gdy dochodzi
do wstrząsu hipowolemicznego (patrz: wstrząsy).

Krwotoki wewnętrzne są niezmiernie trudne do opanowania w warunkach pierwszej pomocy.
Postępowanie. W przypadku krwotoków z przewodu pokarmowego lub płuc należy wykonać zimne okłady odpowiednio na brzuch lub klatkę piersiową. Podobnie postępujemy ze zmiażdżeniami i stłuczeniami.

W przypadku krwotoków zewnętrznych, np. krwawienia z nosa, należy je jak najszybciej zatamować.
Postępowanie. Można zacisnąć skrzydełka nosa lub spróbować zatkać krwawiący otwór nosowy, czyli wykonać tzw. tamponadę przednią. Chory powinien stać lub siedzieć. Nie powinien odchylać głowy do tyłu ani leżeć, ponieważ krwotok może się nasilić. Wskazane jest zrobienie okładu z lodu na kark i boczne części szyi. Jeśli mamy do czynienia z krwotokami tętniczymi i żylnymi kończyn, należy je unieść i w tej pozycji czekać na przyjazd karetki.

Wstrząs
Wstrząsem pourazowym określa się brak tlenu w komórce w wyniku utraty znacznej ilości krwi lub płynów wewnątrzustrojowych. Do wstrząsu może też dochodzić w wyniku zaburzeń pracy serca, schorzeń narządów wewnętrznych, silnego bólu lub licznych obrażeń ciała.

Wyróżniamy trzy kategorie wstrząsu w zależności od przyczyny powstania: wstrząs hipowolemiczny (wywołany krwotokiem lub znaczną utratą innych płynów ustrojowych), wstrząs neurogenny (wywołany uszkodzeniem rdzenia kręgowego lub przedawkowaniem niektórych leków) oraz wstrząs mechaniczny (kardiogenny, wywołany urazami klatki piersiowej lub zawałem mięśnia sercowego).

Objawami wstrząsu hipowolemicznego są: osłabienie, blada i spocona skóra, przyspieszony oddech i tętno, tętno nitkowate. W miarę rozwoju wstrząsu może dojść do utraty przytomności i zatrzymania krążenia. Wczesny wstrząs u dziecka jest znacznie trudniej rozpoznać niż u osoby dorosłej. U dziecka zwykle łatwo wyczuć tętno na tętnicy ramiennej, natomiast trudno je wyczuć na tętnicy szyjnej. Słabo wypełnione, szybkie tętno o częstości powyżej 130 na minutę jest oznaką wstrząsu u wszystkich dzieci poza noworodkami.
Postępowanie. Należy zapewnić choremu dopływ krwi do ważnych organów, tj. mózgu oraz serca. Należy położyć go na plecach, unieść kończyny, okryć kocem. Choremu należy zapewnić spokój, rozmawiać z nim, starając się maksymalnie zmniejszyć jego zdenerwowanie. Nie należy go przekładać ani przenosić, gdyż powoduje to ruchy ciała i niepotrzebne zaburzenia krążenia krwi.

Wstrząs neurogenny
Postępowanie tak jak przy urazie kręgosłupa.

Przy wstrząsie mechanicznym poszkodowanych układamy w pozycji półsiedzącej. W razie konieczności we wszystkich trzech przypadkach wstrząsu należy zastosować resuscytację krążeniowo-oddechową.

Wstrząs anafilaktyczny jest gwałtownym i najgroźniejszym objawem klinicznym alergii o charakterze ogólnoustrojowym. Może do niego dojść w kilka sekund lub minut na przykład po ukąszeniu owada lub po podaniu jakiegoś leku. Wstrząs anafilaktyczny objawia się mdłościami i wymiotami, uczuciem duszności, ucisku na klatkę piersiową, trudnością w zaczerpnięciu głębokiego oddechu. Często towarzyszy mu obrzęk twarzy (szczególnie powiek), tętno ulega przyspieszeniu, może dojść do utraty przytomności.
Postępowanie. Należy zapewnić drożność dróg oddechowych i ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej. W razie konieczności zastosować resuscytację krążeniowo-oddechową.

Pożar
Zanim zaczniesz ratować

• Zadzwoń po straż pożarną i służby medyczne, jeśli są jacyś ranni. Zaalarmuj wszystkich mieszkańców płonącego obiektu i sąsiadujących z nim. Zarządź ewakuację.
• Pamiętaj, że dym i gazy powstałe w trakcie pożaru są silnie trujące. Zabezpiecz drogi oddechowe, najlepiej mokrą chusteczką lub ręcznikiem. Poruszaj się po zadymionych pomieszczeniach na czworakach (gazy spalinowe ze względu na wyższą temperaturę unoszą się).
• Bez wyraźnej potrzeby nie wchodź i nie otwieraj drzwi do pomieszczeń objętych ogniem, nie dotykaj klamek! Nie wchodź do windy, a najlepiej wyłącz ją całkowicie, jeśli oczywiście nie ma w niej nikogo.
• Wyłącz główny zawór gazu.

Gaszenie ludzi
Człowieka, na którym pali się ubranie, należy przewrócić twarzą do ziemi. Zabezpieczymy go w ten sposób przed bardzo groźnym wchłonięciem ognia do płuc i poparzeniem dróg oddechowych. Płonącą odzież najlepiej ugasić wodą. W przypadku jej braku należy poszkodowanego nakryć kocem gaśniczym lub jakimkolwiek innym dużym i grubym kawałkiem materiału. Nakrywając człowieka, na którym pali się odzież, należy koc lub jakąkolwiek inną płachtę kłaść „od siebie”, przydeptując jej brzeg. Taki sposób nakrywania zabezpieczy przed oparzeniami osobę gaszącą. Następnie należy spod materiału usunąć powietrze (dociskając płachtę do ratowanego lub go w nią zawijając). Nie wolno gasić odzieży na człowieku tak jak jest to bardzo często pokazywane na filmach, tzn. uderzając i machając znad głowy kurtką czy czymś podobnym. W ten sposób możemy uzyskać efekt odwrotny do zamierzonego. Nie wolno też w przypadku ludzi stosować gaśnic, gdyż ich użycie może być dla nich bardzo niebezpieczne. Po ugaszeniu ognia, przystępujemy do udzielania pierwszej pomocy.

Oparzenia

• Oparzenia I stopnia charakteryzują się lokalnym zaczerwienieniem powierzchni skóry, niewielkim obrzękiem i bólem odczuwalnym przez poparzonego.
• Oparzeniom II stopnia towarzyszy znacznie silniejszy ból, wyraźny obrzęk; skóra jest zaczerwieniona, wilgotna, powstają pęcherze z płynem.
• Oparzenie III stopnia różni się od poprzedniego dodatkowymi objawami martwicy naskórka lub nawet głębszych warstw skóry w postaci owrzodzeń i blizn.

Postępowanie. Po pierwsze, należy schłodzić poparzone miejsce czystą, zimną wodą. Należy tę czynność wykonywać dość długo – około 15-20 minut, ponieważ tkanki wewnątrz ciała ochładzają się dłużej niż powierzchnia ciała. Nie wolno używać do tego celu spirytusu, białka z jajek i tym podobnych ludowych sposobów.

Odzież można zdjąć dopiero po schłodzeniu, ale tylko wtedy jeśli nie przywarło do skóry, a poszkodowany został poparzony środkami palnymi, smarami lub substancjami żrącymi. Jeśli poparzenie nastąpiło gorącą wodą czy parą, a pogotowie przybędzie szybko, można zrezygnować ze zdejmowania odzieży. Wykona to sterylnie chirurg na sali operacyjnej.

Po schłodzeniu oparzoną część ciała należy przykryć czystym prześcieradłem.

Poparzenia substancjami chemicznymi
Postępowanie. Należy niezwłocznie całkowicie spłukać te substancje z powierzchni ciała strumieniem bieżącej wody. Otwarte rany powstałe w wyniku oparzenia zabezpiecza się jałowym opatrunkiem z gazy, tetry lub gładkiego płótna, zakrywając całą ich powierzchnię. Nie należy w oparzeniach kwasem stosować zasad, a w oparzeniach zasadą kwasów. Najwłaściwsze jest przemywanie dużą ilością czystej wody!

Porażenie prądem
Porażenie prądem elektrycznym dzieli się na wywołane prądem o niskim napięciu, tzn. poniżej 1000 woltów, i o wysokim napięciu – powyżej 1000 woltów. W obu przypadkach należy jak najszybciej odłączyć poszkodowanego od źródła prądu.

Obrażenia wywołane prądem o niskim napięciu
Pierwsza pomoc polega na przerwaniu obwodu elektrycznego, najczęściej przez wyciągnięcie wtyczki z gniazdka lub wykręcenie bezpiecznika. Gdy nie jest to możliwe, ratownik oddziela porażonego od obwodu elektrycznego przez odciągnięcie za odzież. Sam izoluje się od podłoża przy pomocy suchej deski lub suchej tkaniny, względnie innego materiału izolacyjnego. Gdy oderwanie za odzież nie jest możliwe, dokonuje się oddzielenia porażonego za pomocą suchej drewnianej listwy lub kija. Ratownik musi być zawsze dokładnie izolowany. Nie wolno chwytać ratowanego przedmiotem przewodzącym elektryczność lub gołymi rękami za ciało. Następnie przystępujemy do oceny stanu poszkodowanego i ewentualnej resuscytacji krążeniowo-oddechowej. W przypadku wstrząsu, oparzeń, złamań itp. udziela się pomocy przewidzianej w tego rodzaju obrażeniach.

Porażenie prądem o wysokim napięciu
Należy wezwać karetkę pogotowia ratunkowego i powiadomić, z jakim rodzajem porażenia mamy do czynienia. Ratownik powinien znajdować się 5 metrów od źródła zagrożenia.

---

#Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dorosłych
1. Udrożnij drogi oddechowe. Jedną rękę połóż na czole, drugą na żuchwie. Usuń z jamy ustnej znajdujące się w zasięgu wzroku i palca ciała obce.
2. Oceń wzrokiem, słuchem i czuciem oddech poszkodowanego.
3. Przystąp do reanimacji. Rozpocznij uciskanie klatki piersiowej. Połóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego, drugą rękę połóż na już ułożonej. Spleć palce obu rąk i upewnij się, czy nie będziesz wywierać nacisku na żebra poszkodowanego. Pochyl się nad nim, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do jego mostka i uciskaj na 4-5 cm.
Powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100 na minutę.
4. Po wykonaniu 30 uciśnięć, udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc żuchwę. Zaciśnij skrzydełka nosa poszkodowanego, używając palca wskazującego i kciuka. Pozostaw usta delikatnie otwarte. Weź wdech i obejmij szczelnie swoimi ustami usta rannego. Wdmuchnij powoli powietrze do jego ust. Obserwuj, czy jego klatka
piersiowa unosi się i opada. Ponów tę czynność.
Jeśli poszkodowany nie oddycha, sprawdź jego jamę ustną i usuń widoczne ciała obce.
5. Ponownie ułóż ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj 30 kolejnych uciśnięć klatki piersiowej.
6. Wymienione czynności powtarzaj, dopóki poszkodowany nie zacznie prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.
(Źródło: Wytyczne 2005 resuscytacji krążeniowo-oddechowej na stronie Polskiej Rady Resuscytacji www.prc.krakow.pl)

---

#Resuscytacja niemowlęcia i małego dziecka
1. Przede wszystkim należy udrożnić drogi oddechowe
– u niemowlęcia przez uniesienie brody, u dzieci powyżej 1. roku życia poprzez lekkie odchylenie głowy
i uniesienie brody.
2. Wykonujemy sztuczne oddychanie metodą usta-usta.
U niemowląt ustami szczelnie obejmujemy usta i nos
(usta-usta, nos), natomiast u dzieci starszych tylko usta.
3. Częstość oddechów: u noworodków 40 na minutę, u niemowląt 20-30 na minutę, u starszych dzieci 15-30 na minutę.
4. Miejsce oceny tętna: u niemowląt – tętnica ramieniowa i tętnica udowa, u dzieci starszych – tętnica szyjna
lub udowa.
5. Masaż serca u niemowlęcia. Punkt ucisku wyznaczamy odmierzając odcinek na szerokość palca poniżej linii łączącej brodawki sutkowe. Uciskamy dwoma palcami
na około 1,5-2,5 cm głębokości, około 100 razy na minutę (noworodki – 120 razy na minutę).
6. Masaż serca u starszych dzieci. Punkt ucisku wyznaczamy odmierzając odcinek na szerokość jednego, dwóch palców powyżej wyrostka mieczykowatego. Uciskamy jedną ręką na głębokość 2,5-4 cm 100 razy na minutę.

---

#Pozycja boczna ustalona
Propozycja 1.
Jedną rękę poszkodowanego kładziemy pod jego twarzą, drugą za plecami. To stabilizuje pacjenta.
Propozycja 2.
Jedną rękę poszkodowanego kładziemy w poprzek na klatce piersiowej, drugą wyciągamy do góry i następnie ciągniemy pacjenta za biodro i ramię w stronę ręki wyciągniętej
do góry. Czyli obracamy tak, żeby obie ręce były po tej samej stronie pod twarzą, a nogi ugięte. Nie ma znaczenia, czy jest to prawy, czy lewy bok. Głowa ma być odchylona do tyłu tak, aby był swobodny przepływ powietrza przez nos i usta. Jedynie kobiety w zaawansowanej ciąży należy ułożyć
na lewym boku, aby powiększona macica nie uciskała
na żyłę główną dolną i aortę brzuszną.

---

#Ważne numery
997 – policja
998 – straż pożarna
999 – pogotowie ratunkowe
112 – telefonując z telefonu komórkowego lub stacjonarnego, dodzwaniamy się do najbliższej jednostki straży pożarnej lub policji. Połączenie jest bezpłatne
33 985 – Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, połączenie z każdego telefonu komórkowego bez względu na operatora
601 100 100 – Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, połączenie z każdego telefonu komórkowego
bez względu na operatora
601 100 300 – Górskie oraz Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, dostępny jest dla wszystkich, bezpłatne połączenie dla abonentów sieci Plus

---

#Wyposażenie apteczki samochodowej
• jednorazowe, lateksowe rękawiczki
• maseczka lub rurka do wykonywania sztucznego oddychania metodą usta-usta
• koc termoregulacyjny chroniący przed wyziębieniem organizmu
• płócienna chusta trójkątna
• specjalny nóż do cięcia pasów bezpieczeństwa
• bandaże (po kilka sztuk o szerokości 5 cm i 15 cm)
• opaski elastyczne lub półelastyczne o szerokości 10 cm
• jałowa gaza i gaziki
• instrukcja obsługi wyposażenia oraz informacja o dacie ważności materiałów jałowych

---

#Wyposażenie apteczki domowej
• agrafki
• bandaże
• chusty trójkątne
• codofix
• jałowe kompresy gazowe
• nożyczki
• opaski opatrunkowe
• pęseta
• plastry z opatrunkiem i plaster na szpuli
• rękawiczki lateksowe
• termometr
• wata
• zestaw do płukania oka
• woda utleniona
• jodyna
• aspiryna
• krople: do oczu, do nosa, żołądkowe, nasercowe
• lek na kaszel/ przeziębienie/ grypę
• lek przeciwhistaminowy
• lek przeciwbiegunkowy
• maść na urazy i stłuczenia
• spirytus salicylowy
• środek antyseptyczny
• środek przeczyszczający
• środki przeciwbólowe