Szczepienia ochronne

Szczepienia ochronne


Lista chorób zakaźnych, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, stale się wydłuża. Część szczepień realizowana jest w ramach obowiązkowego kalendarza szczepień. Natomiast szczepienia zalecane poszerzają zakres ochrony dzieci i dorosłych.

Podstawą realizacji szczepień ochronnych w Polsce jest Program Szczepień Ochronnych (PSO). PSO na dany rok ogłasza Główny Inspektor Sanitarny w formie komunikatu w dzienniku urzędowym ministra zdrowia, w terminie do dnia 31 października poprzedniego roku. W PSO wymienione są szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży według wieku (kalendarz szczepień), szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie oraz szczepienia zalecane.
Natomiast kwestie finansowania szczepień reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku. Szczepienia obowiązkowe są refundowane, natomiast w przypadku szczepień zalecanych koszt szczepionki pokrywa osoba szczepiona. Dotyczy to również szczepionki stosowanej do realizacji szczepienia obowiązkowego, jeśli na życzenie osoby szczepionej (lub rodziców – w przypadku dziecka), jest to inny preparat niż zakupiony z budżetu ministra zdrowia.

Obowiązkowe
Polski kalendarz szczepień obowiązkowych obejmuje szczepienia dzieci i młodzieży przeciwko gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B), błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince i różyczce a także przeciw zakażeniom wywołanym przez pałeczkę hemofilią Haemophilus influenzae typu b (Hib). Warto wspomnieć o stosunkowo nowych obowiązkowych szczepieniach – przeciwko pneumokokom i przeciwko ospie wietrznej.

Szczepienie przeciw zakażeniom wywoływanym przez Streptococcus pneumoniae jest obowiązkowe u dzieci do lat 5, z określonymi chorobami. Stosowana jest szczepionka skoniugowana (polisacharydy pneumokoka są połączone z nośnikiem białkowym). Szczepionka polisacharydowa nie jest zalecana dzieciom zdrowym. Może służyć jako poszerzenie spektrum ochrony dzieciom z grup podwyższonego ryzyka, uprzednio szczepionym preparatem skoniugowanym.

Osoby podlegające obowiązkowemu szczepieniu przeciw ospie wietrznej to: dzieci do lat 12 z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby, z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji, zakażone HIV, przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią; dzieci do ukończenia 12 lat z otoczenia wcześniej wymienionych, jeśli nie chorowały na ospę wietrzną. Zgodnie z komunikatem ministra zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 roku rozważa się wprowadzenie szczepień przeciwko ospie wietrznej dzieci narażonych na zachorowanie ze względów środowiskowych (domy dziecka, żłobki, inne instytucje opiekuńcze).

Zalecane
Szczepienia zalecane obejmują szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, grypie, biegunce rotawirusowej, pneumokokom, meningokokom, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, ospie wietrznej, kleszczowemu zapaleniu mózgu, błonicy, tężcowi, wirusom brodawczaka ludzkiego (HPV). Szczepienie przeciwko WZW B powinno być zalecane wszystkim osobom, które nie były szczepione. Warto o tym ciągle przypominać.

Programy szczepień są rozszerzane o nowe szczepionki. Te nowe szczepionki to także preparaty przeciw „starym” chorobom zakaźnym, ale o nowym, ulepszonym składzie, oraz preparaty skojarzone.

Dlaczego trzeba szczepić
Coraz częściej rodzice przestają szczepić dzieci, ponieważ znajdują na forach internetowych opowieści o powikłaniach poszczepiennych, które prowadzą do chorób układu nerwowego czy kalectwa. Powstają ruchy antyszczepionkowe. W wielu krajach organizacje promujące modę na nieszczepienie doprowadziły do tego, że przestraszeni rodzice przestali uodparniać dzieci. Efekt? Choroby, nad którymi udało się zapanować, znowu zaczęły być groźne.

W Anglii, Holandii, Niemczech, Szwajcarii dzieci zaczęły chorować na odrę. Zarejestrowano kilka zgonów. Często słyszy się pogląd, że szczepienia są niepotrzebne, bo choroby wieku dziecięcego są niegroźne. Niestety mamy krótką pamięć. Ponieważ dzieci od dawna są obowiązkowo szczepione na błonicę, krztusiec, odrę, polio, a od kilku lat na świnkę i różyczkę, wielu rodziców zapomina, jak poważne powikłania mogą dawać te ostre choroby zakaźne.

Przypomnę, że przed erą szczepień w Polsce umierało na odrę rocznie około 250 dzieci, a dziesiątki zostawało kalekami po zapaleniu mózgu, jakie ta choroba często powoduje. Kiedy zaczęliśmy dzieci szczepić, rocznie chorowało ich tylko 12–13. Krztusiec, dawniej zwany kokluszem, był kiedyś postrachem dzieci i rodziców. Zakażenie bakterią krztuśca jest niebezpieczne zwłaszcza dla niemowląt, bo kaszel jest tak silny, że powoduje bezdech. Krztusiec daje poważne powikłania: zapalenie płuc czy zapalenie mózgu, które są zagrożeniem dla życia.

Mimo że od 1984 roku nie rejestruje się w Polsce zachorowań na poliomyelitis, a od 2001 roku na błonicę, nadal należy szczepić przeciwko tym chorobom. Nie ma ich, bo szczepimy. Jeśli przestaje się szczepić, choroba powraca. Za naszą wschodnią granicą przestano szczepić dzieci, czego efektem była epidemia błonicy. Zachorowało ponad 160 tys. osób, WHO odnotowała 4 tysiące zgonów. Błonica nadal tam występuje i w każdej chwili może zostać przywleczona do Polski. W 2010 roku stwierdzono epidemię poliomyelitis w Tadżykistanie. Jedyną chorobą, którą dzięki szczepieniom udało się nam całkowicie wykorzenić, jest ospa prawdziwa. Inne nadal są groźne.

Groźni antyszczepionkowcy
Ruchy antyszczepionkowe przekazują rodzicom informacje, że preparaty użyte do produkcji szczepionek mogą być szkodliwe. Od kilku lat ukazują się doniesienia dwóch naukowców, wskazujące na szkodliwość rtęci zawartej w tiomersalu, który jest środkiem konserwującym stosowanym w niektórych szczepionkach. Prace te nie znalazły potwierdzenia w badaniach innych uczonych. Światowy Komitet Doradczy ds. Bezpieczeństwa Szczepień (GACVS) WHO w Genewie, prowadząc niezależną ocenę bezpieczeństwa szczepień, uznał, że brak jest wiarygodnych doniesień wskazujących na toksyczne działanie tiomersalu. WHO w komunikacie z posiedzenia GACVS z 18-19 czerwca 2008 roku podaje, że tiomersal jest bezpiecznym konserwantem. W Polsce tiomersal jest obecny w szczepionce przeciwko WZW B – Euvax B, w szczepionce przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (Biomed Kraków) i jej pochodnych. Jeśli rodzic chce, może poprosić o zamianę preparatu na szczepionkę bez tiomersalu, ale za odpłatnością.
W internecie ciągle można znaleźć informacje o związku autyzmu ze szczepieniami. Taką tezę wysunął jeden z lekarzy brytyjskich. Jednak wyniki najbardziej wiarygodnych badań klinicznych, publikowanych w renomowanych czasopismach naukowych, nie wykazały żadnego związku przyczynowo-skutkowego między szczepieniami a autyzmem i innymi zaburzeniami neurologicznymi u dzieci. Lekarz przyznał się przed sądem do manipulacji danymi naukowymi.

Kolejny niepokój dotyczy pytania: „Czy układ odpornościowy niemowląt nie jest przeciążony zbyt dużą ilością szczepień?”. Te obawy wynikają z faktu, że najwięcej szczepionek stosuje się właśnie u niemowląt. Z uwagi na niedojrzałość układu odpornościowego choroby zakaźne szczególnie łatwo rozwijają się u najmłodszych dzieci. Każda infekcja niesie ryzyko ciężkiego przebiegu i powikłań zagrażających życiu.

Szczepienie jest znacznie mniej obciążające niż żywe, krążące w środowisku drobnoustroje. Nie ma podstaw naukowych, które wskazują na szkodliwość szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis i Hib podawanych u dzieci do 3. miesiąca życia. Wręcz przeciwnie, szczepienia te chronią niemowlęta przed chorobami zakaźnymi, które mogą być przyczyną kalectwa lub śmierci.

Działania niepożądane
Ponieważ podanie każdej szczepionki może łączyć się z wystąpieniem działań niepożądanych, konieczna jest odpowiednia kwalifikacja medyczna. Pacjent powinien być uprzedzony o możliwości wystąpienia odczynu miejscowego lub ogólnego (stan podgorączkowy, gorączka, niepokój, brak łaknienia). Objawy niepożądane są zwykle krótkotrwałe.
Ze względu na możliwość różnych wariantów realizacji programu szczepień, zarówno u dzieci zdrowych, jak i u dzieci z pewnymi obciążeniami zdrowotnymi, warto jak najwcześniej poinformować rodziców o szczepieniach zalecanych i zachęcić ich, by wspólnie z lekarzem ustalili, które i kiedy przeprowadzić. Farmaceuta jest osobą obdarzoną dużym zaufaniem społecznym. Warto, aby nie zniechęcał do szczepień. Analizy ekonomiczne dowodzą, że profilaktyka kosztuje mniej niż skutki zachorowań.


Łańcuch chłodniczy
Należy pamiętać, że zgodnie z prawem można stosować preparaty zarejestrowane w Polsce (obecnie w Unii Europejskiej) według wskazań i zaleceń producenta, a więc zgodnie z informacjami zawartymi w charakterystyce produktu leczniczego. Jeśli placówka ochrony zdrowia, w której wykonywane jest szczepienie, nie dysponuje daną szczepionką, możliwe jest wystawienie przez lekarza recepty i samodzielny zakup preparatu w aptece przez osobę szczepioną lub rodziców. Farmaceuta powinien uprzedzić o konieczności właściwego przechowywania preparatu szczepionkowego w czasie transportu i w domu, z zachowaniem tzw. łańcucha chłodniczego (torba termiczna, termos, konieczność przechowywania w lodówce).


Kilka w jednym
• Z niektórymi szczepieniami należy się „spieszyć” (szczepienie przeciw rotawirusom wykonuje się w 6-12. tygodniu życia, szczepienie przeciw pneumokokom – najlepiej w pierwszym półroczu życia). Inne można „odłożyć” na później (np. szczepienie przeciw meningokokom
na 2. rok życia).
• Proponowanie szczepionek zalecanych może napotykać na opór ze strony rodziców ze względu na koszt (nie są refundowane nawet w grupach ryzyka), konieczność dodatkowych wizyt u lekarza lub dodatkowych ukłuć dziecka.
• Liczbę wizyt można ograniczyć, gdyż większość szczepionek zalecanych można podawać równocześnie ze szczepionkami obowiązkowymi. Wiąże się to jednak z dodatkowym ukłuciem (wyjątkiem jest doustna szczepionka przeciw rotawirusom).
• Liczbę dodatkowych ukłuć można także ograniczyć, jeśli do realizacji szczepień obowiązkowych zastosuje się szczepionki wysoko skojarzone (DTPa-IPV-Hib lub DTPa-IPV-Hib-HBV), nierefundowane. Podając szczepionki pięcio- lub sześcioskładnikowe stosujemy „nadprogramowe” dawki IPV i HBV, co jest dopuszczalne.
• Z przeprowadzonych badań wynika, że szczepionki multiskojarzone są immunogenne i bezpieczne. Immunogenność została potwierdzona badaniami serologicznymi. Częstość i nasilenie niepożądanych odczynów poszczepiennych nie jest większa (a nawet jest mniejsza) niż po szczepionkach monowalentnych. Zostały one włączone do programów szczepień w wielu krajach. W Polsce mogą być stosowane w realizacji kalendarza szczepień (zgodnie z zaleceniami producenta), nie są jednak refundowane.

5/5 - (98 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH