Pneumokoki zagrażają dorosłym

Najskuteczniejszą metodą walki z pneumokokami są szczepienia profilaktyczne, którymi powinny być objęte nie tylko dzieci, ale także osoby starsze oraz przewlekle chorzy.

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), każdego roku na zakażenia wywołane przez pneumokoki umiera 1,6 mln osób. Profilaktyce i leczeniu tych infekcji należy więc poświęcić szczególną uwagę.

Czym są pneumokoki?
Pneumokok, czyli inaczej dwoinka zapalenia płuc, to bakteria charakteryzująca się bardzo dużą zjadliwością. Komórkom układu odpornościowego bardzo trudno jest ją zniszczyć. Jeśli w tym samym czasie w organizmie człowieka brakuje przeciwciał skierowanych przeciwko pneumokokom, organizm nie jest w stanie zwalczyć infekcji.

Dwoinka zapalenia płuc jest bakterią bardzo szeroko rozpowszechnioną w świecie. Poziom nosicielstwa tego drobnoustroju jest niezwykle wysoki i wynosi, według różnych szacunków, od 5 do 10 proc. u zdrowych dorosłych oraz od 20 do 60 proc. u zdrowych dzieci.

Czym grozi zakażenie?
Najczęściej zakażenia pneumokokami przebiegają bezobjawowo lub towarzyszą im niegroźne objawy ze strony układu oddechowego. Jednak z powodu obniżenia odporności bakterie te mogą zebrać większe żniwo, atakując górne drogi oddechowe, układ nerwowy lub też wywołując groźne dla życia zakażenie krwi czy sepsę.

Infekcje pneumokokowe mogą przybierać różne formy. Do mniej groźnych infekcji pneumokokowych należą tzw. infekcje nieinwazyjne, np. zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie płuc. W tym wypadku bakterie rozprzestrzeniają się w obrębie jednego narządu.

Zdecydowanie bardziej niebezpieczne są tzw. inwazyjne infekcje pneumokokowe, które rozprzestrzeniają się bardzo dynamicznie i w konsekwencji zajmują różne narządy, prowadząc w ostateczności do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (sepsy). Drogą inwazji może być krew bądź inny płyn ustrojowy, dzięki któremu bakterie mogą atakować narządy nawet znacznie od siebie oddalone. Do inwazyjnych infekcji pneumokokowych zalicza się m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia, zapalenie osierdzia, zapalenie otrzewnej.

Grupy ryzyka
Od dłuższego czasu media ostrzegają o niebezpieczeństwie, jakie niosą infekcje pneumokokowe u małych dzieci, niemających w pełni wykształconego układu odpornościowego. Nie należy jednak zapominać, że pneumokoki są groźne również dla osób dorosłych. Przede wszystkim chodzi tu o ludzi starszych (po 65. roku życia), u których również stwierdza się deficyty odporności, oraz dorosłych i dzieci cierpiących na choroby przewlekłe (tj. cukrzycę, choroby sercowo-naczyniowe, choroby układu oddechowego, w tym astmę lub zaburzenia immunologiczne). Wśród osób dorosłych poniżej 65. roku życia chorujących przewlekle odnotowuje się pięć razy wyższą zapadalność na inwazyjne choroby pneumokokowe w porównaniu z grupą zdrowych dorosłych. Również picie alkoholu oraz palenie tytoniu podnoszą ryzyko ciężkiego przebiegu zakażeń pneumokokowych.

Od września do marca, wraz ze wzrostem zapadalności na grypę oraz infekcje grypopodobne, znacznie częściej odnotowuje się przypadki powikłań pneumokokowych o ciężkim przebiegu. Wiąże się to z uszkodzeniem przez wirusy błon śluzowych, przez które bakterie dostają się do wnętrza organizmu.

Walka z pneumokokami
Zakażenia pneumokokami leczy się antybiotykami. Niestety nie jest to łatwe leczenie, bowiem coraz więcej szczepów dwoinki zapalenia płuc wykazuje oporność na penicylinę. To utrudnia walkę z pneumokokami. Ponadto coraz częściej nadużywamy antybiotyków, co skutkuje opornością tych bakterii także na inne tego typu leki. Z tego powodu naukowcy nieustannie poszukują nowych możliwości leczenia zakażeń dwoinką zapalenia płuc.

Jak zapobiegać infekcjom?
Najskuteczniejszą metodą walki z pneumokokami są szczepienia profilaktyczne. Wykazano ich skuteczność w zapobieganiu groźnym inwazyjnym zakażeniom pneumokokowym u osób starszych, jak również u dzieci oraz osób dorosłych cierpiących na schorzenia przewlekłe.

Obecne na rynku tzw. szczepionki skoniugowane zapewniają ochronę przed 7, 10 lub 13 szczepami bakterii i są przeznaczone dla dzieci od 6. miesiąca życia do 5. roku życia. U osób starszych z grup ryzyka stosuje się tzw. szczepionki polisacharydowe, które zapewniają ochronę przed 23 szczepami pneumokoków. Szczepienia ochronne zalecane są przez WHO jako podstawowa broń w walce z tymi groźnymi bakteriami.

Niebezpieczne infekcje
Dwoinka zapalenia płuc została wykryta po raz pierwszy przez Ludwika Pasteura pod koniec XIX wieku. Jest ona odpowiedzialna za wiele groźnych chorób – nie tylko za zapalenie płuc, jak sugerowałaby nazwa, ale również za niezwykle groźne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie otrzewnej, wsierdzia, osierdzia, ucha środkowego, sepsę itp.
Infekcje pneumokokowe przenoszą się drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni. Szczególnie niebezpieczne są dla dzieci poniżej 2. roku życia, osób powyżej 65. roku życia oraz osób w każdym wieku cierpiących na deficyty odporności i różnego rodzaju choroby przewlekłe.

Zapadalność na inwazyjne choroby pneumokokowe u osób dorosłych chorujących przewlekle