Higiena intymna w ciąży i połogu

Organizm kobiety w ciąży jest bardziej narażony na różnego rodzaju infekcje. Naturalna odporność jest w tym okresie niższa niż zazwyczaj. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, której podstawowym elementem jest właściwa higiena intymna.

Jedną z najczęstszych kobiecych przypadłości w okresie ciąży są zakażenia układu moczowo-płciowego. Sprzyja im fizjologiczna zmiana pH środowiska pochwy, jaka ma miejsce po zajściu w ciążę. Ze względu na wzrost stężenia niektórych hormonów w organizmie kobiety ciężarnej (estrogeny, progesteron, hCG) pH pochwy staje się bardziej zasadowe i wykracza poza normalne wartości 3,5-4,5. Śluzówka pochwy ulega rozpulchnieniu, a w komórkach nabłonka pochwy gromadzi się zwiększona ilość glikogenu. Wszystkie te czynniki ułatwiają inwazję drobnoustrojów, w szczególności bakterii i grzybów. Badania pokazują, że aż 20 proc. kobiet w ciąży cierpi na bakteryjne zakażenie pochwy, które stanowi poważny czynnik ryzyka przedwczesnego porodu oraz innych komplikacji. W ciąży obserwuje się również wzrost zapadalności na drożdżakowe infekcje pochwy i sromu. Aby uchronić się przed zakażeniem patogenami, należy zastosować się do ogólnie przyjętych zasad higieny intymnej dla kobiet w ciąży. Ponadto, po konsultacji z lekarzem, można profilaktycznie zastosować suplementy diety pomagające uzupełniać prawidłową florę bakteryjną układu moczowo-płciowego i utrzymać właściwe pH pochwy.

• ZASADA 1. Do mycia okolic intymnych należy używać płynów lub emulsji do higieny intymnej

Nie należy stosować mydeł, które dodatkowo podwyższą pH okolic intymnych. W razie braku innej możliwości można do mycia użyć czystej wody o umiarkowanej temperaturze. Najlepiej, jeżeli płyn do higieny intymnej zawiera w swym składzie kwas mlekowy, który zapewnia odpowiednie pH oraz wpływa dobroczynnie na utrzymanie fizjologicznej mikroflory pochwy. Wiele preparatów zawiera również dodatkowe substancje, np. łagodzącą podrażnienia alantoinę oraz wyciągi z surowców roślinnych, takich jak rumianek. Kobieta powinna się podmywać przynajmniej dwa razy dziennie, a najlepiej po każdej wizycie w toalecie. Jeżeli nie ma takiej możliwości, należy się zaopatrzyć w chusteczki do higieny intymnej.

• ZASADA 2. Należy unikać kąpieli w wannie oraz używania gąbek

Ze względu na ryzyko zakażenia, najwłaściwszą metodą na zachowanie higieny okolic intymnych jest mycie pod bieżącą wodą, tzn. pod prysznicem lub w bidecie. Kąpiele w wannie nie powinny trwać dłużej niż 15 minut, a woda nie może być zbyt gorąca. Do mycia okolic intymnych nie należy używać gąbek ani myjek, gdyż są one siedliskiem drobnoustrojów. W czasie mycia należy bezwzględnie przestrzegać reguły wykonywania ruchów w kierunku od sromu do odbytu, nigdy zaś odwrotnie. Taki sposób postępowania eliminuje ryzyko przeniesienia patogenów z okolic odbytu do pochwy.

• ZASADA 3. Do osuszania miejsc intymnych należy stosować jednorazowe ręczniki

Jeżeli w przeszłości kobieta cierpiała na nawrotowe infekcje układu moczowo-płciowego, powinna bezwzględnie zastosować się do powyższej reguły. Jednorazowe ręczniki umożliwiają dokładne osuszenie okolic intymnych, nie pozostawiają uczucia wilgoci oraz są wyrzucane zaraz po zużyciu. Dzięki temu ryzyko powstania infekcji zostaje zminimalizowane. Kobiety mniej podatne na infekcje układu moczowo-płciowego mogą używać do higieny okolic intymnych ręcznika wielokrotnego użytku, dbając o to, by przed użyciem zawsze był suchy oraz by nie używać go do innych celów.

• ZASADA 4. Należy nosić bieliznę z naturalnych włókien

W okresie ciąży powinno się całkiem zrezygnować z nieprzewiewnej bielizny ze sztucznych włókien. Nic nie zastąpi lekkiej bawełny lub mikrofibry.

• ZASADA 5. Należy używać wkładek higienicznych i często je zmieniać

W okresie ciąży często wzrasta produkcja śluzu. Doprowadza on do zabrudzenia bielizny oraz stwarza środowisko przyjazne patologicznym drobnoustrojom. Dobrze jest korzystać w tym czasie z wkładek higienicznych – najlepiej bez żadnych środków zapachowych, które mogą działać drażniąco na delikatne okolice intymne. Ważne jest, by wkładki te były zmieniane kilka razy dziennie, w przeciwnym razie tworzy się mikroklimat sprzyjający wzrostowi patogenów.

• ZASADA 6. Należy dbać o stan jamy ustnej i uzębienia

Infekcyjne choroby przyzębia są czynnikiem ryzyka niepomyślnego przebiegu ciąży. Według niektórych badaczy, środowiska jamy ustnej i pochwy są na tyle podobne, że umożliwia to kolonizację podobnych szczepów bakteryjnych w tych miejscach. Jeśli więc pacjentka cierpi na zapalenie dziąseł lub przyzębia, istnieje ryzyko bakteryjnego zakażenia pochwy oraz związanych z nim komplikacji (np. przedwczesnego porodu).

Higiena w połogu
Połóg to czas, w którym goją się poporodowe rany macicy, kurczy się ona do rozmiarów sprzed ciąży, a w przypadku nacięcia krocza goi się powstała w ten sposób rana. Kurczenie się macicy prowadzi do powstawania tzw. odchodów połogowych (lochia). W pierwszych dwóch tygodniach przyjmują one postać obfitego krwawienia. W kolejnym tygodniu barwa odchodów zmienia się w brunatnożółtą, a następnie w szarawą. Odchody połogowe mogą stać się bardzo niebezpieczne, jeśli nie jest zachowana właściwa higiena intymna, ponieważ zawierają one bardzo duże ilości patogennych drobnoustrojów, w tym szczepy gronkowców i paciorkowców. Zakażenie nimi ran poporodowych może prowadzić do uciążliwych powikłań.

Dla zachowania właściwej higieny miejsc intymnych w okresie połogu ważne jest częste ich mycie z użyciem środków do higieny intymnej w okresie ciąży. Osuszanie miejsc intymnych powinno bezwzględnie odbywać się przy użyciu jednorazowych ręczników. Kąpiel w wannie jest absolutnie niedopuszczalna z dwóch powodów: ryzyka zakażenia oraz możliwości zwiększenia krwawienia pod wpływem ciepłej wody.

W okresie połogu nadal zalecane jest noszenie naturalnej, przewiewnej bielizny, a jeśli kobieta przebywa w pozycji leżącej, może zdjąć bieliznę, by umożliwić dostęp powietrza do okolic intymnych. Zamiast wkładek higienicznych przydatne są podpaski w największym rozmiarze lub specjalne wkładki poporodowe. Zabronione jest natomiast używanie tamponów.