Grypa sezonowa

Gdy nadchodzi jesień, w aptece coraz częściej pojawiają się pacjenci, którzy skarżą się, że dopadła ich grypa. Należy jednak ostrożnie podchodzić do takich deklaracji, bowiem nie w każdym takim przypadku mamy do czynienia z grypą w rozumieniu rozpoznania medycznego.

W prawidłowych warunkach mechanizmy obronne układu oddechowego człowieka chronią go przed zapadaniem na infekcje (ruch rzęsek usuwających na zewnątrz wszystkie obce substancje, działanie immunoglobulin wytwarzanych przez śluzówkę oskrzeli). Mimo to, większość dorosłych osób przeziębia się średnio 2-4 razy w roku, a dzieci nawet częściej. Czynnikami sprzyjającymi temu są: wysuszenie śluzówki górnych dróg oddechowych, wdychanie dymu tytoniowego (palenie papierosów czynne i bierne), zanieczyszczenie środowiska.

Kiedy możemy rozpoznać grypę?
Grypa jest schorzeniem rozpoczynającym się wysoką gorączką (powyżej 38°C), silnymi bólami głowy, suchym męczącym kaszlem, dreszczami i bólami mięśni. Tym objawom zwykle towarzyszą inne, takie jak senność, ogólne osłabienie, ból gardła, brak apetytu, uczucie ogólnego rozbicia.

Grypa jest poważnym schorzeniem, wymaga bezwzględnie leżenia w łóżku – przynajmniej do czasu obniżenia gorączki, czyli minimum 5-6 dni, niekiedy trochę dłużej, jeśli przebieg schorzenia jest ciężki. Objawy takie jak: gorączka trwająca dłużej niż trzy dni, spłycenie oddechu lub uczucie duszności, obecność krwi w plwocinie, obniżenie ciśnienia krwi, znaczne osłabienie, zawroty głowy, oddawanie małych ilości moczu wskazują na ciężki przebieg grypy, wymagają bezzwłocznej wizyty u lekarza.

Nieprzestrzeganie zalecenia leżenia w łóżku grozi wystąpieniem poważnych przewlekłych komplikacji, do których należą: zaburzenia rytmu serca, zapalenie płuc, oskrzeli lub zatok obocznych nosa, zapalenie mięśnia sercowego. Tak więc grypa bezwzględnie musi być wyleczona i należy o tym przypominać pacjentom, bowiem zalecenie to bywa często lekceważone.

Objawem, który może występować dłużej, jest kaszel. Wskutek infekcji wirusowej dochodzi do uszkodzenia nawet 90 proc. powierzchni aparatu śluzowo-rzęskowego. Odnowa tego aparatu trwa 2-4 tygodnie. Uszkodzony i złuszczony podczas stanu zapalnego nabłonek rzęskowy powoduje odsłonięcie receptorów kaszlowych, które reagują na niewielkie nawet bodźce. Próg reakcji kaszlowej jest wówczas obniżony i powstaje coś w rodzaju błędnego koła. Utrzymywanie się kaszlu powyżej trzech tygodni po infekcji górnych dróg oddechowych, wymaga ponownej konsultacji u lekarza i zwykle wykonania kontrolnego badania rtg. klatki piersiowej.
Pojawiająca się w sezonie jesienno-zimowym grypa określana jest mianem sezonowej – w odróżnieniu od grypy pandemicznej, na którą w 2009 i 2010 roku zachorowało wiele tysięcy osób, a zmarło na całym świecie z tego powodu 18,5 tys. chorych. Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła oficjalnie, że 10 sierpnia br. zakończyła się pandemia grypy AH1N1.

Trochę o wirusach grypy
Wirusy grypy nie są zdolne do samodzielnego istnienia. Aby mogły się namnażać, muszą wtargnąć do wnętrza komórek gospodarza – może nim być człowiek, zwierzę lub roślina. Po wtargnięciu do organizmu gospodarza, wirusy zmuszają go do wytworzenia wewnątrz jego komórek warunków do powstawania nowych wirusów. Komórki zaatakowanego nie są zabijane, lecz pracują „pod dyktando genetyczne” wirusowego agresora.
Komórki wirusa zbudowane są z otoczki lipidowo-białkowej oraz rdzenia. Znajdujące się na powierzchni wirusa białko zwane hemaglutyniną powoduje, że łączy się on z powierzchnią zaatakowanej komórki, a z kolei drugi składnik otoczki – neuraminidaza – ułatwia mu wnikanie do wnętrza komórki.
Wyróżnia się trzy rodzaje wirusów grypy: A, B i C. Wirus grypy A występuje u ludzi oraz takich zwierząt jak świnie, konie oraz u ptaków. Wirus grypy B występuje tylko u ludzi, natomiast wirus grypy C jest spotykany u ludzi oraz u świń.

Najważniejsza jest profilaktyka
W sezonie jesienno-zimowym wirusy grypy i schorzeń grypopodobnych znajdują się praktycznie wszędzie, przenoszą się bowiem drogą kropelkową. Bardzo ważne jest więc przestrzeganie ogólnych zasad ostrożności (częste mycie rąk, zakrywanie ust chusteczką higieniczną podczas kichania lub kaszlu). Wskazane jest unikanie zatłoczonych miejsc oraz kontaktu z chorymi osobami. Reguła ta dotyczy zwłaszcza kobiet w ciąży i małych dzieci oraz osób chorych i o obniżonej odporności.

Warto również przypominać pacjentom, że podczas infekcji trzeba zmienić reguły mycia jamy ustnej – do płukania używać tylko bieżącej wody, a po wyleczeniu wymienić szczoteczkę do zębów na nową. Przez cały sezon należy też dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, ponieważ wysuszone śluzówki układu oddechowego łatwiej ulegają infekcjom wirusowym.

#Szczepionki przeciw grypie

Ponieważ wirusy grypy charakteryzują się bardzo dużą zmiennością, każdego roku musi być przygotowana szczepionka o innym składzie. Wytyczne dotyczące składu szczepionki są każdego roku podawane przez Światową Organizację Zdrowia. Odporność powstaje po 2-3 tygodniach od aplikacji preparatu, dlatego należy uświadamiać pacjentom,
że decyzję o szczepieniu trzeba podejmować z pewnym wyprzedzeniem.

Być może do uniwersalnych sposobów zapobiegania zachorowaniom będzie niebawem należało także szczepienie specjalną szczepionką przeciw grypie sezonowej oraz pandemicznej. Szczepionka ma być skuteczna przez kilka sezonów. Zakończono właśnie badania, których celem było określenie bezpieczeństwa oraz stopnia reakcji immunologicznej zdrowych ludzi na wprowadzoną szczepionkę. Wyniki badań są obiecujące.