Grypa żołądkowa

Głównym czynnikiem infekcyjnym wywołującym ostry wirusowy nieżyt żołądka i jelit są rotawirusy.
Nieco rzadziej winowajcami są adenowirusy oraz norowirusy. Przenoszą się one drogą feralno-oralną, a więc przez zanieczyszczone ręce, przedmioty, a także wodę i jedzenie. Możliwe jest również zakażenie drogą kropelkową.

Do zakażenia dochodzi bardzo łatwo – już 10-100 cząstek wirusa wystarczy, by zain­fekować kolejną osobę. Zakażona osoba (z objawami lub bez objawów choroby, a także rekonwalescent) może wydalać z organizmu bardzo dużą liczbę cząstek wirusów (nawet 108-1010/ml kału), co również sprzyja zakażeniom.
Wodnista biegunka, wymioty, gorączka, osłabienie organizmu – to najczęstsze objawy ostrego wirusowego nieżytu żołądka i jelit, zwanego potocznie grypą żołądkową. Okres jesienno-zimowy, a także wiosna to czas, w którym obserwuje się zwiększoną zapadalność na tę chorobę.

Objawy grypy żołądkowej
Objawy choroby pojawiają się zwykle po 1-3 dniach od momentu zakażenia, i dla osób z grup ryzyka mogą być bardzo groźne.
Wirusy atakują enterocyty (komórki nabłonka kosmków jelitowych), prowadząc do uszkodzenia nabłonka jelitowego, a w konsekwencji do biegunki oraz innych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Możliwe jest także upośledzenie funkcji wątroby.
W ostrym przebiegu choroby obserwuje się: wodnistą biegunkę, gorączkę, która u dzieci sięga nawet do 40°C, nudności, wymioty, złe samopoczucie, ogólne osłabienie, jadłowstręt, zaburzenie wchłaniania niektórych substancji, np. laktozy.

Grupy ryzyka
Prawie każdy człowiek doświadczył w swoim życiu biegunki i/lub wymiotów. Wydawać by się mogło, że to nic groźnego, stąd wiele osób lekceważy niebezpieczeństwo ze strony wirusów. Należy pamiętać, że bardzo nasilone objawy grypy żołądkowej mogą powodować gwałtowne i ciężkie odwodnienie, które prowadzi do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, zagęszczenia krwi oraz niedokrwienia ważnych narządów, takich jak mózg, wątroba czy nerki.

Grypa żołądkowa jest szczególnie groźna dla dzieci (w szczególności dla niemowląt do 6. miesiąca życia), osób po 65. roku życia, osób chorujących przewlekle na schorzenia układu oddechowego, choroby metaboliczne (np. cukrzycę), osób z chorobami nerek, układu sercowo-naczyniowego oraz z upośledzonym systemem odporności.

Odporność
Noworodki oraz niemowlęta karmione mlekiem matki są naturalnie chronione przed infekcją dzięki przeciwciałom otrzymywanym wraz matczynym pokarmem. W przypadku pozostałych osób, przebycie infekcji chroni przed ponownym zachorowaniem, jednak wytworzone w przebiegu choroby przeciwciała zapewniają odporność tylko w stosunku do szczepu wirusa, z którym chory miał kontakt.

Jak zapobiegać?
Prewencja zakażeń wirusami wywołującymi ostry nieżyt żołądka i jelit opiera się na zachowywaniu właściwej higieny osobistej, higieny posiłków oraz bezpośredniego otoczenia. Ponieważ rozprzestrzenianiu się wirusów sprzyjają duże skupiska ludzi (żłobki, przedszkola, szkoły, szpitale itd.), ważne jest zachowanie należytej ostrożności podczas przebywania w tego rodzaju miejscach.
Każdorazowy powrót do domu powinien kończyć się umyciem rąk. Po każdej wizycie w toalecie należy również dokładnie umyć ręce, a wodę spuszczać przy zamkniętej klapie. Jeżeli wśród domowników znajduje się osoba chora, zasadnym będzie dokładne umycie muszli klozetowej po każdej jej wizycie w toalecie. Jeśli zakażeniu uległo małe dziecko, należy jak najszybciej wyrzucać zużyte pieluszki.

Noworodkom i niemowlętom między 6. a 24. miesiącem życia można podać doustne szczepionki ochronne przeciwko rota­wirusom.

Jak leczyć?
W chwili obecnej nie dysponujemy lekami działającymi przyczynowo (a więc przeciwwirusowo). Leczenie grypy żołądkowej sprowadza się do trzech podstawowych strategii: nawadniania, wdrożenia odpowiedniej diety oraz – jeśli istnieje potrzeba – racjonalnej farmakoterapii.

Nawadnianie
Uzupełnianie wody oraz elektrolitów w przypadku wystąpienia biegunki i/lub wymiotów jest kwestią kluczową. W celu nawodnienia chorego, najlepiej jest stosować wieloelektrolitowe preparaty farmaceutyczne dostępne w aptekach, które zapewniają właściwą podaż soli mineralnych i są łatwe w przygotowaniu. Choremu można również podawać niegazowaną wodę mineralną (nie źródlaną), napar z rumianku o działaniu przeciwskurczowym i przeciw­zapalnym lub koperku, który również działa przeciwskurczowo, a także ułatwia trawienie.

Dieta
Wprawdzie według niektórych źródeł w wirusowym nieżycie żołądka i jelit nie ma potrzeby zmiany rodzaju przyjmowanego pożywienia, jednak dbałość o właściwą dietę pozwoli zapobiec dalszemu podrażnieniu układu pokarmowego oraz szybciej powrócić do zdrowia. W okresie choroby, a także rekonwalescencji należy unikać ciężkostrawnych oraz wysokotłuszczowych potraw. Należy również wystrzegać się dodawania do pożywienia ostrych przypraw, picia napojów gazowanych, mleka oraz nierozcieńczonych soków owocowych.

Leki wspomagające stosowane w biegunce
W przypadku dokuczliwych biegunek, warto sięgnąć po leki przeciwbiegunkowe, które działają adsorbująco, osłaniająco, ściągająco, przeciwzapalnie lub też hamują perystaltykę jelit. Dobrze jest również zadbać o przywrócenie prawidłowego składu mikroflory przewodu pokarmowego, poprzez stosowanie preparatów probiotycznych.

Piśmiennictwo u autorki.

Farmakoterapia wspomagająca w biegunce