Depresja w przebiegu chorób somatycznych

Depresja w przebiegu chorób somatycznych


Depresja nie jest schorzeniem dotyczącym wyłącznie psychiki chorego. Obszar wpływu tej choroby na procesy fizjologiczne organizmu jest często bardzo szeroki.

Pomiędzy występowaniem depresji a schorzeniami somatycznymi występuje szereg bardzo istotnych i niekiedy złożonych wzajemnych zależności. Można tu mówić o przynajmniej kilku ich zakresach.

Współwystępowanie
Depresja może być czynnikiem ryzyka wystąpienia wielu chorób somatycznych. Może prowadzić do pojawienia się cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. Mamy tu do czynienia z sytuacją, w której najpierw występuje depresja, a następnie – po pewnym czasie – pojawiają się zaburzenia somatyczne, do których wystąpienia depresja przyczynia się w istotny sposób.

Zaburzenia depresyjne mogą także pojawić się już po zdiagnozowaniu choroby somatycznej. W takiej sytuacji ich wystąpienie powoduje, że choroba pierwotna ma cięższy przebieg, pojawiają się powikłania i wzrasta ryzyko poważnych zdarzeń, takich jak zawał mięśnia sercowego, udar, czy następstw złej kontroli glikemii.
Wystąpienie lub utrzymywanie się depresji jest czynnikiem poważnie wpływającym na tryb życia pacjenta, co powoduje również długofalowe niekorzystne skutki dla zdrowia fizycznego. Ponadto depresja ma często fatalny wpływ na przestrzeganie przez pacjenta zaleceń dotyczących przyjmowanych leków, trybu życia lub diety. Warto również zauważyć, że niektóre leki stosowane w przebiegu chorób somatycznych mogą także mieć wpływ depresjogenny.

Często też współwystępowanie depresji i choroby somatycznej prowadzi do zwiększenia ilości przyjmowanych przez pacjenta leków, liczby wykonywanych badań diagnostycznych, ilości wizyt w leczeniu ambulatoryjnym i przedłużenia okresu hospitalizacji.

Zależności
Wymienione zjawiska występują we wszystkich specjalnościach lekarskich, nie sposób więc je tu szczegółowo omówić. Dotyczą w szczególności osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego, chorobami metabolicznymi, dermatologicznymi, gastrologicznymi, ginekologicznymi, są obecne w chorobach zakaźnych, reumatologicznych i neurologicznych. Szacuje się, że około 1/3 z tych osób cierpi na depresję. To współwystępowanie dotyczy także około połowy osób ze schorzeniami onkologicznymi i większości osób z chorobami neurologicznymi.
Omawiane zależności można zilustrować w odniesieniu do chorób kardiologicznych, stanowiących poważny problem zdrowotny. Badania prowadzone od lat 70. ubiegłego wieku wskazywały na istotne związki pomiędzy depresją a śmiertelnością z przyczyn kardiologicznych i zapadalnością na choroby układu sercowo-naczyniowego.
Depresja jest znaczącym, niezależnym czynnikiem ryzyka zarówno dla wystąpienia pierwszego zawału serca, jak i śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych – współczynnik ryzyka wynosi 1,5-2 [1]. Znaczenie depresji jako czynnika ryzyka utrzymuje się w długoterminowych badaniach w okresie przekraczającym 10-20 lat.
W odniesieniu do pacjentów z chorobami kardiologicznymi, u których wystąpiła depresja, pojawia się o wiele większe ryzyko poważnych zdarzeń naczyniowych, takich jak zawał czy śmierć. Wśród osób ze zdiagnozowaną chorobą niedokrwienną serca współwystępowanie depresji powodowało 3-4-krotne zwiększenie ryzyka jednoczesnej zachorowalności i śmiertelności z przyczyn kardiologicznych.

Rozpowszechnienie depresji u osób z chorobami naczyń wieńcowych jest oceniane na 15-23 proc. U osób po zawale mięśnia sercowego wystąpienie objawów depresji i jej rozpoznanie wiąże się z ponad 3-6-krotnym zwiększeniem względnego ryzyka śmierci w badaniach katamnestycznych po upływie 6 i 18 miesięcy. Badania wskazują także na istnienie zależności pomiędzy nasileniem depresji u pacjentów po zawale mięśnia serca lub u osób z niestabilną chorobą wieńcową, a ryzykiem śmierci w okresie 5 lat.

Ważne w tym kontekście jest zwrócenie uwagi, że zaburzenia depresyjne to nie tylko zjawiska psychologiczne, ale także poważne zaburzenia biologicznego funkcjonowania organizmu. Nie tylko smutek, obniżenie nastroju czy zaburzenia snu stanowią składniki depresji. Joanna Rymaszewska i Dominika Dudek [2] w monografii poświęconej omawianej tu tematyce wskazują, że w przebiegu depresji dochodzi także do nadmiernej aktywacji osi stresu z hiperkortyzolemią, wzrostem stężenia cholesterolu i triglicerydów, nasileniem procesów miażdżycowych, uszkodzeniem śródbłonka naczyń. Badania wskazują także na znaczne zmiany aktywności czynników zapalnych i odpowiedzi immunologicznej w przebiegu depresji. Depresja nie jest więc stanem obejmującym wyłącznie psychikę chorego, lecz stanem ogólnoustrojowym.

Leczenie
W leczeniu zaburzeń depresyjnych współistniejących ze schorzeniami somatycznymi, powinny zostać uwzględnione między innymi trudności tej grupy chorych we współpracy w leczeniu i przestrzeganiu zaleceń terapeutycznych. Chorzy wymagają często uważniejszej psychoedukacji i cierpliwego wyjaśnienia zasad i spodziewanych korzyści leczenia. Konieczne jest uwzględnianie szeregu lęków, obaw, pesymizmu i braku nadziei pacjentów – emocje te mogą mieć niekorzystny wpływ na przebieg leczenia. Zastosowanie psychoterapii może przynieść poprawę zarówno w przypadku depresji, jak i choroby somatycznej.

Jeśli chodzi o leczenie farmakologiczne, wskazane jest zastosowanie leków przeciwdepresyjnych. Dobór farmaceutyku powinien być szczególnie uważny, ze względu na jego potencjalny wpływ na chorobę podstawową, inne choroby współistniejące, pozostałe stosowane leki, a także na koszty terapii i zakres, w jakim chory będzie współpracował w leczeniu.

W wielu chorobach somatycznych stosowanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych nie jest wskazane, z uwagi na ich możliwe działania niepożądane. Najczęściej zaleca się stosowanie leków z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny (SSRI), takich jak sertralina, citalopram, paroksetyna i escitalopram. Jednak nawet w obrębie tej grupy leków nie wszystkie preparaty mogą być bezpiecznie stosowane w każdym schorzeniu.
Inne leki stosowane w przypadkach współwystępowania choroby somatycznej i depresji, to: wenlafaksyna, moklobemid i tianeptyna. W każdym jednak wypadku należy upewnić się, czy dany lek może być stosowany w danej sytuacji klinicznej, ze względu na wpływ nawet najbezpieczniejszych leków przeciwdepresyjnych na różne parametry metaboliczne lub na możliwe interakcje z innymi stosowanymi lekami.


Piśmiennictwo
1. Murawiec S., Grochowski M.: Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwdepresyjnych u osób ze schorzeniami układu krążenia – przegląd wytycznych leczenia. Wiadomości Psychiatryczne 2006; 9:93-97.
2. Rymaszewska J., Dudek D.: Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych. Praktyczne wskazówki diagnostyczne i terapeutyczne. Via Medica, Gdańsk, 2009.


Wystąpienie lub utrzymywanie się depresji jest czynnikiem poważnie wpływającym na tryb życia pacjenta,
co powoduje również długofalowe niekorzystne skutki dla zdrowia fizycznego. Ponadto depresja ma często fatalny wpływ na przestrzeganie przez pacjenta zaleceń dotyczących przyjmowanych leków, trybu życia lub diety. Warto również zauważyć, że niektóre leki stosowane w przebiegu chorób somatycznych mogą także mieć wpływ depresjogenny.

4.9/5 - (198 votes)

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH