Zapalenie ucha środkowego i wewnętrznego powoduje wiele cierpienia, grozi też powikłaniami. Dlatego chore dziecko powinien jak najszybciej obejrzeć lekarz.
Zapalenie ucha środkowego jest niezwykle częste u niemowląt i małych dzieci. Choroba nie ma żadnego związku z zamoczeniem lub zalaniem uszu, ale ze szczególną budową trąbki Eustachiusza młodego organizmu. Trąbka Eustachiusza u dzieci jest krótsza i leży bardziej poziomo niż u dorosłych. W związku z tym choroba szerzy się drogą wstępującą z górnych dróg oddechowych. Może być więc następstwem infekcji objawiających się katarem czy kaszlem.
Ryzyko zachorowania wzrasta w okresie jesienno-zimowym, kiedy dzieci częściej się przeziębiają. Zakażona wydzielina przemieszcza się przez trąbkę Eustachiusza do ucha wewnętrznego i tam przenosi ognisko choroby. Bakterie lub wirusy obecne w uchu wewnętrznym powodują zapalenie. Powstaje wysięk i obrzęk – stąd ból i gorączka.
Objawy zapalenia ucha środkowego
Chorobę najciężej rozpoznać u niemowląt, ponieważ nie potrafią powiedzieć, co je boli. Objawami alarmującymi na pewno są: wysoka gorączką sięgająca nawet 40°C, biegunka, utrata apetytu, niepokój, rozdrażnienie, problemy z zasypianiem. Maluch może ciągnąć chore ucho lub pocierać nim o poduszkę.
Starsze dziecko potrafi już powiedzieć, co je boli. Bólowi ucha, oprócz podwyższonej temperatury ciała, często towarzyszy ból brzucha, do którego mogą dołączyć się wymioty. W trakcie choroby może też pojawić się żółtawa, ropna wydzielina z ucha. Dzieje się tak dlatego, że błona bębenkowa pod naporem wydzieliny nieznacznie pęka. Jest to proces fizjologiczny i niegroźny. Po pewnym czasie błona bębenkowa samoczynnie zabliźnia się.
Po pomoc do lekarza
Zapalenie ucha środkowego u dzieci jest stanem zagrażającym poważnymi powikłaniami, dlatego konieczna jest konsultacja z pediatrą lub laryngologiem. Lekarz obejrzy wnętrze kanału słuchowego przy pomocy narzędzia zwanego otoskopem i będzie mógł postawić diagnozę. Jeśli choroba ma podłoże bakteryjne, a tak dzieje się w ponad 90 proc. przypadków, to specjalista zaleci odpowiednie antybiotyki. Dziecku należy też podawać leki przeciwbólowe i obniżające gorączkę. Już u najmłodszych niemowląt można stosować paracetamol. Z kolei ibuprofen jest bezpieczny dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia. Preparaty te mają postać łatwych do podania syropów owocowych lub czopków. Można też zastosować domową metodę, która przyniesie ulgę w bólu. Wystarczy przygotować ciepły, suchy okład, na przykład z pieluszki przeprasowanej żelazkiem i przyłożyć go do ucha. Trzeba pamiętać, żeby gorączkujące dzieci piły częściej niż zwykle – starsze najlepiej wodę mineralną, a niemowlęta wystarczy częściej przystawiać do piersi.
By złagodzić dolegliwości, lekarz może zalecić krople do uszu (działające miejscowo) oraz krople do nosa (rozrzedzające zalegającą wydzielinę). Jeśli jednak leczenie nie skutkuje, ból ucha jest uciążliwy, a ropnej wydzieliny bardzo dużo, wówczas lekarz może zadecydować o nacięciu błony bębenkowej. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu, w gabinecie laryngologa.
Dla prawidłowej rekonwalescencji małego pacjenta konieczny jest odpoczynek, unikanie przebywania w dużych skupiskach ludzi i wahań temperatury. Dlatego chore dziecko bezwzględnie powinno zostać w domu.
Niebezpieczne powikłania
Nieleczone zapalenie ucha środkowego nie tylko jest źródłem cierpienia dziecka, ale może mieć groźne dla zdrowia następstwa. Do najbardziej niebezpiecznych należą: zapalenie opon mózgowych, ropnie w obrębie mózgu, porażenie nerwów twarzowych, zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej, zapalenie błędnika.
Bardzo często skutkiem nieleczonego zapalenia ucha środkowego jest znaczne pogorszenie, a czasem nawet trwała utrata słuchu. Zdarza się czasem, że niewyleczona choroba ucha przekształca się w zapalenie wyrostka sutkowatego. Za małżowiną pojawia się wówczas obrzęk i bolesność, a z ucha sączy się gęsta ropa. Stan taki może prowadzić do zabiegu operacyjnego polegającego na usunięciu wyrostka.
Budowa ucha
Narząd słuchu zbudowany jest z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Ucho zewnętrzne to małżowina uszna oraz przewód słuchowy. W uchu środkowym znajdują się kosteczki słuchowe: młoteczek, strzemiączko i kowadełko oraz trąbka Eustachiusza (łączy ucho środkowe z gardłem i ma za zadanie wyrównywać ciśnienie wewnątrz ucha). Najdalej położone jest ucho wewnętrzne, w którym mieszczą się: ślimak i kanały półkoliste, odpowiedzialne za przekazywanie bodźców słuchowych oraz za równowagę.