W razie urazu

Narząd ruchu młodych ludzi szybko się regeneruje. Większość niewielkich kontuzji przemija bez echa. Inaczej jest u osób w wieku średnim i dojrzałym. Po 40. roku życia sumujące się mikrourazy i przeciążenia często pozostawiają trwały ślad w organizmie.

Wbrew powszechnej opinii do uszkodzenia mięśni, ścięgien, torebek stawowych i więzadeł niekoniecznie dochodzi w wyniku jednego, gwałtownego urazu. Często mają na to wpływ stale powtarzające się mikrourazy i przeciążenia.

Skąd ten ból?
Są różne przyczyny uszkodzeń narządu ruchu. Mogą one powstać nagle lub być wynikiem istniejących wcześniej, ale nieujawnionych zaburzeń tkanek miękkich (np. choroby mięśni, ścięgien, łąkotek). W takich sytuacjach u osób z „nierozćwiczonymi” mięśniami w wyniku banalnego, niezbyt forsującego ruchu (np. silne kopnięcie piłki bez uprzedniej rozgrzewki) może nastąpić przeciążenie, a w konsekwencji ból uniemożliwiający w skrajnych przypadkach poruszanie się.

Innym mechanizmem urazu prowadzącym do powstania krwiaka śródmięśniowego jest stłuczenie mięśnia. Jeśli krwiak nie jest dostatecznie szybko lub w ogóle rozpoznany, z czasem w mięśniu mogą powstać torbiele krwotoczne, ogniska zwłóknienia, zrosty międzymięśniowe, czy w końcu miejsca kostnienia.

Efektem tych wszystkich powikłań jest dysfunkcja mięśnia, która z czasem może prowadzić do obniżenia jego sprawności (np. przykurczu w sąsiadującym stawie).

Pomoc
Właściwie każdy uraz mięśni będący wynikiem stłuczenia lub nadmiernego rozciągnięcia prowadzi do powstania bolesnego krwiaka. Nawet jeśli nie widać go gołym okiem, to zakładając jego istnienie należy dobrać odpowiedni sposób leczenia.

W przypadku urazów konieczne jest jak najszybsze unieruchomienie kończyny i stosowanie chłodnych okładów. Niska temperatura powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych i tym samym zahamowanie krwawienia. Zmniejszy to rozległość powstającego krwiaka.

Pogotowie apteczne
W aptekach dostępne są hydrożelowe plastry z mentolem, które chłodząc miejsce urazu redukują objętość wynaczynionej krwi, zmniejszając równocześnie towarzyszący urazowi ból. Nowoczesne plastry są bezpieczne w użyciu, dobrze przylegają do skóry, przez co gwarantują wykorzystanie w procesie leczniczym pełnej dawki substancji czynnej.

Nieco inne działanie mają farmaceutyki przeznaczone do niesienia ulgi w bólach mięśniowo-stawowych pochodzenia reumatycznego. W schorzeniach tych skuteczne są preparaty podnoszące temperaturę skóry poprzez miejscowe przekrwienie. Taki mechanizm działania przeciwbólowego mają plastry zawierające kapsaicynę. W skład niektórych plastrów z tą substancją wchodzi także salicylan glikolu, który podobnie jak inne niesterydowe leki przeciwzapalne redukuje ból i stan zapalny.

W obu rodzajach bólu mięśniowego skutecznie działają żele, w których substancją czynną jest ketoprofen. Zmniejsza on komponentę zapalną, a przez to redukuje ból.

Uzupełnieniem miejscowego leczenia, szczególnie w pourazowych bólach mięśniowych, jest stosowanie żelowych preparatów heparyny. Działa ona przeciwzakrzepowo, przeciwzapalnie oraz przeciwobrzękowo.

Staw po urazie
Innym problemem są pourazowe uszkodzenia aparatu stawowego. Sir Watson-Jones (legenda światowej ortopedii) mawiał, że „lepiej jest złamać staw skokowy, niż go tylko skręcić”. Jest w tym wiele racji, gdyż w większości przypadków uszkodzenia tkanek miękkich stawów prowadzą do nieodwracalnych zmian na zawsze upośledzających funkcję stawu. Aby zmniejszyć ryzyko ciężkich powikłań po uszkodzeniu więzadła i torebki stawowej, należy szybko i umiejętnie unieruchomić uszkodzony staw.

Przyczyną bólu w urazach stawów, podobnie jak w urazach mięśni, jest powstający w tkankach miękkich krwiak oraz rozwijający się w nich stan zapalny. Skutecznym uzupełnieniem leczenia tych dolegliwości mogą być maści i żele zwierające mentol, niesterydowe leki przeciwzapalne (ketoprofen) lub heparynę. Niektórzy ortopedzi zalecają także diosminę.

Mimo rozwijającego się rynku wspomnianych preparatów farmaceutycznych, należy pamiętać, że leczenie dolegliwości bólowych tkanek miękkich układu ruchu – niezależnie od przyczyny ich powstania (uraz, choroba reumatyczna)
– jest procesem wymagającym dużej cierpliwości zarówno od chorego, jak i od lekarza.