Wiosną wszystko budzi się do życia, owady również. Ukąszenia wielu z nich, szczególnie z rzędu błonkoskrzydłych i muchówek, mogą wywołać nieprzyjemne, a nawet niebezpieczne objawy.
Ukąszenia pszczół, os, komarów oraz meszek powodują nieprzyjemne swędzenie i pieczenie skóry. Natomiast kleszcze, poza wypijaniem krwi, mogą przenosić groźne choroby: boreliozę i odkleszczowe zapalenie opon mózgowych. W najgorszej sytuacji są osoby uczulone na jad owadów, ponieważ może u nich dojść do wstrząsu anafilaktycznego.
Na szczęście w środkowoeuropejskiej strefie klimatycznej nie rozmnażają się tropikalne gatunki komarów przenoszące choroby, takie jak: malaria, żółta febra, tularemia czy wirusowe zapalenie mózgu. Jednak i nasze „rodzime” gatunki owadów – obficie występujące na terytorium całej Polski od maja do października – mogą w niektórych przypadkach stanowić zagrożenie dla naszego zdrowia.
Objawy ukąszenia
W 90 proc. przypadków użądlenie przez osę lub pszczołę powoduje jedynie miejscową reakcję w postaci zaczerwienienia i świądu utrzymującego się nie dłużej niż 24 godziny. U pozostałych osób może rozwinąć się rozległa reakcja miejscowa (2-17 proc.) lub uogólniona reakcja alergiczna – wstrząs anafilaktyczny (0,35-4 proc.).
Wstrząs anafilaktyczny objawia się gwałtownym spadkiem ciśnienia krwi, omdleniem, zatrzymaniem krążenia i oddychania. Występuje w następstwie obfitego wydzielania histaminy i grozi śmiercią, jeśli bezzwłocznie nie zostanie udzielona pomoc. Lekiem ratującym życie jest w tym przypadku epinefryna. Na skutek obkurczania naczyń krwionośnych podnosi ciśnienie krwi, przywracając choremu krążenie i oddychanie. Osoby szczególnie narażone na wystąpienie wstrząsu – alergicy i astmatycy – powinny zawsze nosić przy sobie zestaw pierwszej pomocy zawierający bolus epinefryny. Wstrząs jest też wyjątkowo niebezpieczny dla osób starszych, dodatkowo obciążonych schorzeniami, takimi jak: choroba wieńcowa, niewydolność serca, miażdżyca.
Leczenie
W przypadku niewielkich objawów skórnych wywołanych ukąszeniami owadów zaleca się zastosowanie preparatów antyhistaminowych, ograniczających rozwój reakcji alergicznej. Szczególnie zalecane są leki z II generacji, nieprzenikające bariery krew – mózg, a więc niepowodujące efektu sedacyjnego, np. loratadyna, cetyryzyna. Można również stosować miejscowo – w postaci żeli lub maści – preparaty z dimetindenem lub kromoglikanem disodowym.
W poważniejszych przypadkach pożądane jest krótkotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów. W zwalczaniu odczynów alergicznych zaleca się też picie musującego wapna, które działa przeciwysiękowo i przeciwzapalnie.
Tuż po ukąszeniu należy umyć dokładnie ranę, by zapobiec infekcji bakteryjnej. Pomimo odczuwanego swędzenia, nie wolno się drapać, ponieważ można uszkodzić skórę i wprowadzić infekcję. Domowe sposoby leczenia ukąszeń, do których zalicza się stosowanie zimnych kompresów i okładów z octu, są również skuteczne. W celu zminimalizowania świądu można przecierać miejsce ukłucia wacikiem nasączonym w spirytusie.
Profilaktyka
Najważniejsza jest jednak profilaktyka. Podstawą jest właściwy ubiór zakrywający ciało: długie spodnie, koszula z długim rękawem. Szczególnie polecany jest biały kolor garderoby, gdyż nie drażni on ani nie wabi owadów, a ponadto na białym tle łatwo zauważyć wędrującego insekta. Zaleca się rezygnację z zapachowych kosmetyków przyciągających owady. Można też zaopatrzyć się w środki odstraszające owady, dostępne w postaci aerozoli, żelów i plastrów.
#Charakterystyka ukąszeń owadów
- Komary – Są aktywne głównie o zmierzchu. Ukąszenia komarów są z reguły niegroźne, jednak wielokrotne ukłucia w krótkim odstępie czasu mogą wywołać reakcję alergiczną i złe samopoczucie.
- Meszki – Swoim wyglądem przypominają miniaturowe muszki. Kłują praktycznie przez całą dobę, zarówno w słoneczny dzień, jak i o zmierzchu. Ślad po ich ukąszeniu jest bardzo bolesny, utrzymuje się długo, często pojawia się obrzęk, a nawet gorączka. Masowy atak meszek może doprowadzić do uogólnionej reakcji alergicznej.
- Osy – Owady te zazwyczaj atakują człowieka po ich uprzednim rozdrażnieniu. Jad os zawiera substancje uwalniające mediatory stanu zapalnego: prostaglandyny i histaminę, prowadzące do powstania odczynów alergicznych z zaczerwienieniem, swędzeniem, pieczeniem oraz z opuchlizną.
- Pszczoły – Objawy po ich ukąszeniu są podobne do tych występujących po użądleniu przez osę. W jadzie pszczół, podobnie jak u os, znajdują się mellityna i apamina – substancje powodujące degranulację komórek tucznych i wyrzut histaminy. Szczególnie niebezpieczne są użądlenia w obrębie jamy nosowo-gardłowej, gdyż mogą spowodować obrzęki grożące niedrożnością dróg oddechowych i uduszeniem.
- Szerszenie – Są one największymi przedstawicielami rodziny osowatych. Niektóre osobniki osiągają długość 45 mm. Ich użądlenia są bardzo niebezpieczne. Jad szerszeni zawiera około 5 proc. acetylocholiny, odpowiedzialnej za silne pieczenie rany, oraz toksyny uszkadzające krew i nerki. Oprócz obrzęków i zaczerwienienia skóry mogą pojawić się dreszcze, gorączka oraz bóle i duszności w klatce piersiowej. W przypadku ukąszenia przez szerszenia najlepiej skontaktować się z lekarzem.
- Mrówki – Podczas ugryzienia do rany uwalnia się kwas mrówkowy, powodujący świąd i zaczerwienienie. W celu neutralizacji tego kwasu zaleca się zastosowanie roztworu sody oczyszczonej.
- Kleszcze – Ślina kleszczy zawiera substancję znieczulającą, która sprawia, że nie czujemy ukąszenia. Po zagnieżdżeniu się pod skórą kleszcz przez kilka dni – zanim odpadnie – wysysa krew. Jeśli będzie on zainfekowany, może przenieść wirusy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub bakterie Borrelia burgdorferi wywołujące boreliozę.
#Jak prawidłowo usunąć kleszcza?
Do usuwania kleszczy ze skóry używa się pęsety. Chwyciwszy kleszcza, należy zdecydowanym ruchem wyciągnąć go. Jeśli istnieje ryzyko, że fragment pasożyta pozostał w skórze, konieczna jest wizyta u lekarza w celu dokładnego oczyszczenia rany. Kleszcza wbitego w skórę nie należy smarować masłem, ponieważ może to wywołać u niego wymioty, co zwiększa ryzyko infekcji przenoszonymi przez niego drobnoustrojami.