Skóra nadreaktywna

W dermatologii i kosmetologii skóra wrażliwa to taka, która nadmiernie reaguje na różnorodne bodźce. Wrażliwość ta uwidacznia się dużo szybciej i intensywniej niż w przypadku skóry normalnej.

Nadmiernie wrażliwa skóra jest coraz częściej spotykanym problemem dermatologicznym. Może dotyczyć nawet 50 proc. kobiet i 38 proc. mężczyzn. Najbardziej podatna na podrażnienia jest skóra twarzy, ze względu na jej największe unaczynienie, łatwość penetracji warstwy rogowej, wyższe stężenie histaminy i największe narażenie na przewlekłe działanie czynników atmosferycznych. Ze skórą wrażliwą mamy do czynienia u większości pacjentów z alergicznymi chorobami dermatologicznymi: atopowym zapaleniem skóry, wypryskiem kontaktowym, trądzikiem różowatym i łojotokowym zapaleniem skóry.

Co podrażnia?
Skórę wrażliwą częściej obserwujemy u dzieci, ze względu na nie w pełni wykształconą barierę naskórkową. Na podrażnienia bardziej podatna jest również skóra kobiet, co ma związek z cyklem miesiączkowym i stanem emocjonalnym. Skóra wrażliwa zazwyczaj dotyczy osób z jasną karnacją. Powyższe przyczyny występowania skóry wrażliwej mają podłoże genetyczne. Ale ten typ skóry może mieć również charakter nabyty, związany z uszkodzeniem bariery naskórkowej przez czynniki środowiskowe. Nasilenie objawów jest związane z warunkami życia codziennego, a więc klimatem, stylem życia (stres, emocje, palenie papierosów, picie alkoholu), przyjmowaniem leków wpływających na układ naczyniowy skóry, stosowaniem kosmetyków nieodpowiednich dla danego typu skóry.
– Jest wiele czynników, które mogą prowadzić do powstania skóry wrażliwej. Zmiany rozpoczynają się od wzmożonej reakcji nerwowo-naczyniowej – wyjaśnia dermatolog dr Anna Górkiewicz-Petkow. – Reakcje te uwarunkowane są genetycznie i prowadzą do zaburzeń funkcjonowania skóry. Przy uszkodzeniu bariery naskórkowej dochodzi do zmian w warstwie rogowej, wzmożonego przenikania, pobudzenia wytwarzania czynników zapalnych, powstawania reakcji zapalnych, pobudzenia zakończeń czuciowych przez tzw. mediatory stanu zapalnego. Wtedy też na skórze pojawia się rumień i inne objawy podrażnienia. Uszkodzenie bariery naskórkowej ułatwia przenikanie w głąb skóry szkodliwych czynników ze środowiska: kurzu, toksyn, alergenów, substancji drażniących, mikroorganizmów oraz różnych składników kosmetyków. Łatwo wnikające czynniki drażniące i alergeny wyzwalają nadwrażliwość skóry i pojawia się zaczerwienienie, pieczenie, obrzęk.

Negatywny wpływ na skórę mogą mieć spaliny, dym papierosowy, używki i stres. Uczulenie może wywołać praktycznie wszystko: zioła (np. rumianek, dziurawiec), wyciągi roślinne, słońce, woski pszczele, składniki chemiczne (konserwanty, barwniki, polepszacze konsystencji, środki powierzchniowo czynne). Negatywna reakcja skóry wrażliwej zazwyczaj objawia się uczuciem dokuczliwego swędzenia i pieczenia oraz wystąpieniem czerwonych plam na skórze. Na podrażnienia wpływa: chłodne, ciepłe lub suche powietrze, wysokie i niskie temperatury, nadmierne opalanie oraz chlorowana woda. Osoby ze skórą wrażliwą powinny unikać gwałtownych zmian temperatur (solarium, sauna), mocnej herbaty, kawy i napojów gazowanych.

– Inną niedogodnością jest nietolerancja preparatów myjących i kosmetyków. Negatywne efekty są zwykle widoczne bezpośrednio po nałożeniu preparatu na skórę. Podczas pielęgnacji skóry wrażliwej lepiej nie zmieniać często kosmetyków i nie używać zbyt wielu produktów jednocześnie. Nie należy stosować preparatów z alkoholem, kwasami owocowymi, retinolem. Powinno się zrezygnować ze stosowania maseczek o działaniu ściągającym i peelingów z granulkami ścierającymi – przestrzega dermatolog dr Artur Markowski. Z tego powodu powinno się używać kosmeceutyków przeznaczonych do skóry wrażliwej, najlepiej całe serie. Kosmetyki te nawilżają, odżywiają, łagodzą oraz dają ukojenie. Nie ma w nich barwników i substancji zapachowych w wysokich stężeniach. Niektóre zawierają jedynie delikatne hypoalergiczne (najczęściej naturalne) kompozycje zapachowe.

Zasady pielęgnacji
Skóra wrażliwa nie lubi tradycyjnych mydeł. Mają one odczyn zasadowy, niszczą płaszcz lipidowy i podwyższają pH skóry, co prowadzi do zmniejszenia jej odporności. Dlatego coraz częściej poleca się stosowanie kostek toaletowych, które mają kwaśne pH, a więc nie naruszają płaszcza lipidowego skóry, a dodatkowo zawierają substancje wspomagające jego szybką odbudowę. Do codziennej toalety cery wrażliwej nadają się także mleczka do demakijażu, płyny micelarne i toniki, które delikatnie oczyszczają i nawilżają skórę twarzy oraz szyi.
Skóra wrażliwa potrzebuje silnego nawilżania, nawet kilka razy dziennie. Kosmeceutyki przeznaczone do jej pielęgnacji powinny także łagodzić podrażnienia, odżywiać i chronić przed negatywnym wpływem czynników środowiskowych. Niezbędnym elementem pielęgnacji skóry wrażliwej jest całoroczna ochrona przed promieniowaniem UVA i UVB. W okresie jesienno-zimowym, gdy skóra jest przesuszona i skłonna do podrażnień, warto sięgać po kosmeceutyki o nieco bogatszej konsystencji (kremy tłuste i półtłuste, emulsje) wzbogacone o składniki odżywcze, które chronią i jednocześnie pielęgnują.

Uzupełnieniem pielęgnacji skóry wrażliwej powinno być stosowanie maseczek nawilżających, które pomogą przywrócić jej równowagę hydrolipidową, nawilżą i delikatnie natłuszczą. Przy systematycznym stosowaniu sprawiają, że skóra staje się gładka, odprężona i nabiera blasku. Trzeba jednak pamiętać, że dla skóry wrażliwej nie nadają się maseczki typu peel-off oraz zastygające na twarzy w postaci gumowej maski. Ich usuwanie może bowiem podrażnić skórę.

Wrażliwość skóry a jej starzenie
Skóra wrażliwa szybciej się starzeje, bo osłabiony naskórek nie radzi sobie z niekorzystnym wpływem środowiska. Każde podrażnienie prowadzi do powstawania nadmiaru wolnych rodników, niszczących włókna kolagenowe i elastynowe odpowiedzialne za jędrność i sprężystość skóry. Jak pokazują badania, zmarszczki pojawiają się trzy lata wcześniej niż na skórze normalnej, a pierwsze cechy utraty elastyczności mają miejsce już 10 lat wcześniej. Powodem szybszego pojawiania się oznak starzenia na skórze wrażliwej jest zjawisko określane mianem stresu mikrozapalnego. U jego podłoża leży nadreaktywność skóry na różne bodźce środowiskowe. Reakcja skóry na czynniki środowiskowe oraz sygnały płynące z wnętrza organizmu (stres, przemęczenie) jest podobna do odpowiedzi na zranienie czy infekcję. W skórze rozwija się niewidoczna gołym okiem reakcja zapalna. Jeśli szkodliwy czynnik działa przez dłuższy czas, jeśli zawiodą mechanizmy kontrolne i naprawcze, to w skórze rozwinie się chroniczny proces zapalny, który w konsekwencji prowadzi do pogłębiania procesu starzenia się skóry.

– Cechą kliniczną, obserwowaną i odczuwaną przez osoby ze skórą wrażliwą, jest podrażnienie, czyli zaczerwienienie, pieczenie, ocieplenie, swędzenie. Zjawisko to spowodowane jest wyższym wydzielaniem substancji P na zakończeniach nerwowych u osób ze skórą nadreaktywną – tłumaczy dermatolog dr Maria Noszczyk. – Substancja P zapoczątkowuje kaskadową reakcję wytworzenia stanu zapalnego. A stan zapalny, podobnie jak w przypadku ekspozycji na słońce, powoduje przedwczesne uszkodzenie skóry zarówno w obrębie naskórka, jak i skóry właściwej, między innymi w wyniku wydzielania enzymów rozkładających włókna podporowe. Reakcje, których podłożem jest stan zapalny, widoczne są także u osób ze skórą normalną. Jednak w przypadku skóry wrażliwej zjawiska te są dużo bardziej aktywne.

Makijaż cery wrażliwej
Cera wrażliwa wymaga specjalnego traktowania, zarówno podczas codziennej pielęgnacji, jak i podczas nakładania makijażu. Dotyczy to przede wszystkim doboru rodzaju kamuflażu: korektora, podkładu, pudru.
Jak mówi Jolanta Kaczmarska-Waltos ze Szkoły Makijażu „SoHo” w Chicago, „cera wrażliwa najczęściej charakteryzuje się jasną karnacją, delikatną, cienką i suchą skórą z przebarwieniami na policzkach, brodzie i nosie. (…) Makijaż cery wrażliwej należy więc zacząć od bardzo dokładnego przygotowania skóry. W zależności od potrzeb stosujemy różne kolory korektora. Żółty świetnie kryje przebarwienia brązowe, szary dobrze tuszuje zaczerwienienia, zielony służy do ukrycia nadmiernego rumieńca i naczynek krwionośnych”.
Cera wrażliwa wymaga bardzo starannego nałożenia korektora, często w dwóch kolorach. Trzeba pamiętać również o cieniach pod oczami, które maskujemy kolorem o odcieniu jaśniejszym niż kolor skóry. Najodpowiedniejsze dla cer nadreaktywnych są korektory mineralne z witaminą K, witaminą C, tlenkiem cynku, olejem słonecznikowym, olejem z awokado, ekstraktem pelargonii, jaśminu, rumianku, lawendy, róży i zielonej herbaty. Po korektorze nakłada się fluid: w kremie do cery suchej lub w płynie do cery mieszanej lub tłustej. Jego kolor dobieramy do odcienia skóry. Do wykończenia makijażu służy puder. Może być transparentny, matowy lub połyskujący. Może być również sprasowany lub sypki. Niebezpiecznymi kolorami w makijażu cery wrażliwej są: różowy, czerwony, malinowy, wiśniowy, fioletowy i odcienie burgunda.

#Rodzaje reakcji skóry wrażliwej

• Reakcje naczyniowe – są ściśle związane z wrażliwością ścianek naczyń krwionośnych, które w przypadku skóry wrażliwej są bardzo kruche. Pod wpływem czynników zewnętrznych (gwałtowne zmiany temperatur) lub wewnętrznych (emocje, stres) naczynia rozszerzają się i stają się bardziej widoczne.
• Reakcje o podłożu środowiskowym – to reakcje na czynniki środowiskowe, takie jak: wiatr, mróz, słońce, zanieczyszczone powietrze. Charakterystyczne objawy związane z tą reakcją to: odczucie pieczenia, ściągnięcia lub chwilowe zaczerwienienie.
• Reakcje kontaktowe – to reakcje na zetknięcie ze składnikiem, który nie jest przez skórę tolerowany. Objawiają się miejscowym przesuszeniem skóry. Czynnikami, które najczęściej powodują taki stan są: twarda woda, materiały tekstylne (np. wełna), klimatyzacja, zanieczyszczenie powietrza oraz niektóre składniki kosmetyków.
• Reakcje alergiczne – są wywołane zaburzeniami w składzie płaszcza hydrolipidowego naskórka. Zwiększają jego przepuszczalność na alergeny znajdujące się w otoczeniu, które, wnikając do organizmu, stają się przyczyną wystąpienia reakcji zapalnych, obserwowanych na skórze jako zaczerwienienia, nierzadko podrażnienia. Reakcje alergiczne występują u osób uczulonych na niektóre substancje oraz pokarmy.

#Fazy leczenia i pielęgnacji skóry wrażliwej

• ukojenia – stosuje się kremy o podwyższonej zawartości lipidów, najlepiej biozgodnych, czyli skwalenu, GLA, cholesterolu; bardzo dobrym źródłem lipidowych substancji łagodzących są: olej ze słodkich migdałów, olej jojoba, kiełki pszenicy, awokado; równie ważnymi składnikami są izoflawonoidy zawarte w wyciągach z soi, centelli, ziaren zbóż, nasion lnu, lukrecji
• regenerująca – najważniejszymi aktywnymi składnikami kosmeceutyków w tej fazie terapii są alantoina i pantenol
• ochronna – substancje aktywne zawarte w kosmeceutyku powinny tworzyć na skórze przezroczysty i mocny film; często wykorzystywane składniki to: chitosan, kwas hialuronowy, pochodne akrylu i dekstranu; kremy na dzień muszą zawierać filtry UV
• immunomodulująca – kosmeceutyki stosowane w tej fazie są całkowitą nowością w kosmetologii; ich głównym zadaniem jest regulacja procesów zapalnych w naskórku i skórze właściwej; najefektywniejsze powinny zawierać karboksyglukany, wyciąg z jeżówki oraz kwasy omega-3 pozyskiwane z wątroby rekina, dorsza, rzepaku i siemienia lnianego

#Najważniejsze wytyczne

Kosmeceutyki przeznaczone dla skóry wrażliwej powinny zawierać jak najmniej substancji aktywnych, zapachowych i barwników. Substancje konserwujące należy dobierać z grupy o najniższym indeksie alergicznym i toksycznym. Produkty te muszą chronić skórę przed` negatywnym wpływem czynników zewnętrznych, czyli temperaturą, promieniowaniem ultrafioletowym, zanieczyszczeniami, wiatrem. W ich recepturze nie może zabraknąć substancji przeciwzapalnych.