Przywództwo w zakładach opieki zdrowotnej

Rozwój każdego przedsiębiorstwa, w tym również apteki, jest ściśle powiązany z przywództwem. Zakładając aptekę, magister farmacji lub inna osoba, podejmuje ryzyko związane z przedsiębiorczością. Obejmuje ono niepewność związaną z ustaleniem celu, doborem narzędzi jego osiągania, zatrudniania ludzi, ich motywowania oraz tworzenia atmosfery w pracy zespołu.

Omawiana książka zawiera wyniki badań, obserwacji, przemyśleń oraz ustalenia innych badaczy, opisywane w literaturze przedmiotu. W pracy zamieszczono wiele odwołań do zakładów opieki zdrowotnej. Autor, niezależnie od kwestii teoretycznych, prezentuje wiele zaleceń o charakterze praktycznym. Odwołuje się do własnych doświadczeń przywódczych, w związku z pełnieniem funkcji kierownika katedry i instytutu, oraz pracy w radach nadzorczych przedsiębiorstw.

Odpowiedzialność lidera
Koncepcja książki oparta jest na założeniu, że lider odpowiada za rozwój strategiczny przedsiębiorstwa. To on wyznacza cele, komunikuje je współpracownikom, motywuje ich i wspiera w realizowaniu wyznaczonych zadań. Lider powinien mieć czas na analizowanie zmian w otoczeniu i opracowanie strategii rozwoju apteki. Jeśli sam nie posiada zdolności myślenia strategicznego, powinien szukać wsparcia u innych osób. Przywódca jest bowiem odpowiedzialny za prowadzenie apteki oraz zatrudnionych w niej osób, drogą zmian. Wymaga to podnoszenia własnych kwalifikacji, pracy nad sobą, rozwoju osobistego. Wszystko to staje się jeszcze ważniejsze, kiedy właściciel tworzy sieć aptek, czyli zwiększa zakres zarządzania.

Opisując rolę i znaczenie lidera, autor posługuje się metaforą dyrygenta. Właściciel apteki, podobnie jak dyrygent, powinien wyznaczyć cel, dobrać ludzi, ustalić z nimi zasady działania i prowadzić całość do sukcesu. Oznacza to, że osoba, która zarządza większą apteką lub siecią aptek, powinna rozwijać w sobie cechy przywódcze. Są one opisane w pracy, z zastrzeżeniem, że każdy lider ma indywidualne, oryginalne cechy, które tworzą jedyną i niepowtarzalną atmosferę pracy w zespole.

Rozwój osobisty i motywacja
W budowaniu strategii rozwoju apteki oraz motywowaniu współpracowników, punktem wyjścia jest praca nad sobą. Rzadko bowiem ludzie rodzą się liderami, natomiast przeważnie się nimi stają w efekcie rozwoju własnego. Zdając sobie z tego sprawę, właściciel apteki powinien delegować wiele obowiązków na współpracowników, aby mieć czas na skupienie uwagi na rzeczach najważniejszych z punktu widzenia rozwoju apteki oraz budowania jej przewagi konkurencyjnej. Pewna część rozważań nawiązuje do przywództwa w warunkach kryzysu, odwołując się do najnowszych badań. Lider powinien brać pod uwagę zagrożenia związane z kryzysami, które są nieuchronne. Przygotowanie siebie, zespołu oraz apteki do funkcjonowania w trudniejszych warunkach powoduje, że łatwiej przetrwać kryzys.

W książce zawarte są rady, w jaki sposób kierować zespołem współpracowników oraz motywować ich do odpowiedniego zaangażowania na rzecz własnego rozwoju oraz procesu obsługi pacjenta. Autor, nie umniejszając znaczenia motywacji finansowej, podkreśla rolę oraz omawia narzędzia motywacji pozafinansowej. Podaje także przykłady oraz warunki skutecznej pracy zespołowej. Bezpieczeństwo pracowników oraz prowadzone z nimi rozmowy zwiększają zaangażowanie, wydajność oraz zadowolenie z pracy.

Pułapki rodzinnego biznesu
Apteki są często przedsiębiorstwami rodzinnymi. Stwarza to wiele możliwości rozwoju, ale też może stanowić bariery w jego przyspieszaniu. W przedsiębiorstwach rodzinnych zaufanie do członków rodziny jest z reguły przedkładane nad kwalifikacje zawodowych managerów. Właścicielka apteki, będąc magistrem farmacji, może oddać zarządzanie mężowi, któremu ufa, a nie profesjonaliście. Być może nie będzie to tak ważne w przypadku pojedynczej apteki, natomiast może być istotne, kiedy posiada się sieć aptek. Nepotyzm może być także zagrożeniem dla rozwoju aptek.

Druga niezwykle istotna kwestia wiąże się z sukcesją, czyli przekazywaniem biznesu aptecznego następnemu pokoleniu. Warunkiem skuteczności w odniesieniu do zmiany właściciela, jest jednoczesne przekazanie własności oraz władzy. Jeśli senior rodu oddaje władzę nad posiadaną apteką synowi, a nie przekaże majątku, wówczas syn – jako nowy lider – ma ograniczone możliwości realizowania własnej koncepcji rozwoju apteki.

Kobieta jako lider
Sektor farmaceutyczny w Polsce jest mocno sfeminizowany. Oznacza to, że w wielu aptekach funkcje lidera (właściciela, managera, kierownika pierwszego stołu), są pełnione przez kobiety. W zdominowanym przez mężczyzn świecie, kobietom trudniej pełnić role przywódcze. Z jednej strony istnieją różne stereo­typy, a z drugiej – kobiety mają wiele ograniczeń biologicznych oraz społecznych. Skuteczność kobiety jako lidera może być większa, jeśli rozwinie ona w sobie cechy przywódcze. Jedną z nich jest obniżenie brzmienia głosu oraz pozbycie się akcentu wznoszącego w komunikowaniu się ze współpracownikami oraz interesantami. Autor podaje także inne zalecenia dla kobiet, które chcą siebie doskonalić w pełnieniu funkcji lidera.

Sztuka podejmowania decyzji
Przywództwo wiąże się z podejmowaniem decyzji. Dwa rozdziały książki zostały poświęcone technikom oraz uwarunkowaniom podejmowania decyzji przez lidera. Autor opisał psychologiczne aspekty procesu decyzyjnego, wskazując jednocześnie na pułapki oraz bariery z tym związane. Współpraca z personelem, dostawcami oraz kooperantami wymaga znajomości technik komunikacji, retoryki oraz argumentacji. Tym ważnym i potrzebnym kwestiom poświęcono jeden z rozdziałów pracy. Prof. Mruk podkreśla, że przywództwo to nie tylko budowanie więzi i relacji z pracownikami, ale także z podmiotami otoczenia. Właściciel apteki powinien znaleźć czas na utrzymywanie kontaktów z organizacjami zrzeszającymi farmaceutów, a także z organizacjami szeroko rozumianej sfery zdrowia.

Przywództwo to pokora
Doskonalenie zarządzania apteką jest również możliwe dzięki spojrzeniu lidera na własne kompetencje, z punktu widzenia różnych wad. Zostały one zidentyfikowane w prowadzonych na świecie badaniach i mogą być podstawą krytycznego spojrzenia na własne umiejętności przez każdego lidera. Przywództwo to także pokora oraz odpowiedzialność. Pokora umożliwia krytyczne spojrzenie na własne silne i słabe strony, przyzwyczajenia oraz schematy. Odpowiedzialność łączy się z koncepcją przywództwa służebnego, w którym lider odpowiada za rozwój apteki, zadowolenie pacjentów, atmosferę wśród personelu. Powinno to poprzedzać materialne atrybuty przywództwa (płaca, samochód, biuro, meble).

Ostatnia część opracowania została poświęcona problematyce etyki w przywództwie. Jest to podstawowy warunek długofalowego rozwoju lidera apteki. Omawiana praca odwołuje się do wielu oryginalnych oraz ciekawych przykładów z zakresu przywództwa w zakładach opieki zdrowotnej. Jej lektura może być użyteczna dla osób, które pracują w aptekach. Może być ona również przydatna dla studentów wydziałów farmaceutycznych, którzy zetkną się z problematyką przywództwa w swojej pracy zawodowej.