Statystyki WHO alarmują – 50% mężczyzn po 60-tce i 100% po 80 roku życia cierpi z powodu łagodnego rozrostu stercza.
Objawy przerostu prostaty
Prostata to narząd mieśniowo-gruczołowy znajdujący się w miednicy mniejszej poniżej pęcherza. Przebiega przez nią tzw. część sterczowa cewki moczowej. Wydzielina prostaty jest mętną cieczą o zasadowym odczynie, w której zawieszone są plemniki.
Rozrastanie się prostaty powoduje uciskanie (zmniejszanie drożności) cewki moczowej. Do objawów choroby zaliczamy: trudności w oddawaniu moczu (skąpomocz) i towarzyszący mu ból, nocne parcie na pęcherz, obecność krwi w moczu, nieregularny strumień (nasilający się i słabnący), trudności z utrzymaniem moczu i wyciekanie jego kropelek pozostawiających ślady na bieliźnie. Utrudnienia w wypływaniu moczu przez uciśniętą cewkę mogą prowadzić do stanów zapalnych pęcherza i negatywnie wpływają na pracę nerek. Przerost prostaty znacznie obniża komfort życia pacjenta, a powikłania choroby (zapalenie pęcherza, niewydolność nerek) stwarzają zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zaniedbane schorzenie może u niektórych panów doprowadzić do powstania nowotworu. Pierwsze zwiastuny choroby pojawiają się około 50 roku życia. Panom w tym wieku zaleca się wizytę u urologa i rutynowe badanie prostaty, ponieważ wczesne wykrycie choroby pozwala zatrzymać jej rozwój w stadium niegrożącym powikłaniami.
Fitosterole kontra DHT
Za prawidłowe funkcjonowanie prostaty odpowiada męski hormon dehydrotestosteron (DHT), który wpływa na prawidłową masę gruczołu krokowego i bierze udział w tworzeniu płynu nasiennego. U panów po pięćdziesiątce obserwuje się nadprodukcję tego hormonu, która prowadzi do przerostu prostaty. Badania naukowe dowodzą, że obniżenie poziomu DHT powoduje zatrzymanie rozrostu gruczołu. Poszukując efektywnych sposobów leczenia, naukowcy starają się zmniejszyć aktywność DHT. Dehydrotestosteron powstaje w organizmie na drodze przemian cholesterolu. Roślinne hormony – fitosterole – wykazują podobieństwo do cholesterolu i mogą go „zastępować”. Cholesterol jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jeżeli nie dostarczymy odpowiedniej jego ilości z pokarmem, ustrój zaczyna jego produkcję. Fitosterole hamują wchłanianie cholesterolu z pokarmów, a ich obecność (enzymy nie odróżniają ich od „prawdziwego” cholesterolu) zatrzymuje wytwarzanie endogennej substancji. Hormony roślinne zajmują miejsce cholesterolu w przemianach testosteronu, dzięki czemu zamiast DHT powstają substancje obojętne dla prostaty, czyli niepowodujące jej rozrostu. Niektórzy naukowcy uważają, że sterole roślinne mogą łączyć się z receptorami gruczołu krokowego, blokując dostęp DHT do prostaty. Reasumując, przyjmowanie fitohormonów zmniejsza poziom DHT i obniża jego aktywność, co powoduje zatrzymanie rozrostu prostaty. Pośrednią korzyścią dla organizmu jest obniżenie poziomu cholesterolu. Warto zaznaczyć, że fitosterol, ze względu na podobieństwo do kortykosteroidów, łagodzi stany zapalne, które na ogół towarzyszą rozrostowi krocza.
Sposoby leczenia gruczolaka i źródła fitosteroli
W czasie wizyty u urologa sprawdzane są rozmiary prostaty i określane ewentualne zmiany na jej powierzchni sugerujące proces nowotworowy. Urolog może zlecić biopsję, która ma na celu potwierdzenie lub wykluczenie raka. Praktykowane są również badania krwi na obecność antygenu sterczowego (prostate specyfic antigen – PSA). Podwyższony poziom PSA świadczy o rozwijającym się nowotworze. Nie są to jednak badania miarodajne, ponieważ u niektórych pacjentów chorych na raka prostaty poziom tego antygenu nie przekracza normy.
Leczenie w łagodnym stadium choroby opiera się na stosowaniu leków zmniejszających napięcie mięśni gładkich i hormonach roślinnych. Fitosterole występują w dużej ilości w nasionach roślin strączkowych: soi, cieciorce, fasoli, bobie, soczewicy i grochu oraz w pestkach dyni, słonecznika oraz sezamu. W diecie Polaków rośliny strączkowe spychane są na margines, dlatego w profilaktyce chorób prostaty zaleca się przyjmowanie preparatów zawierających fitosterole pochodzące z dyni, słonecznika i śliwy afrykańskiej.
Jeżeli proces chorobowy jest zaawansowany i grozi powikłaniami ze strony układu moczowego, konieczna bywa operacja. W przypadku zmian nowotworowych stosuje się radioterapię lub tzw. kastrację hormonalną, polegającą na częściowym usunięciu jąder lub podawaniu hormonów żeńskich. Rokowania w nowotworach prostaty są na ogół pomyślne.