Oczy wrażliwe i alergiczne

Łzawią, pieką, swędzą. Pocieranie nie przynosi ulgi, wręcz przeciwnie – nasila dolegliwości. Oczy stają się czerwone, przekrwione i pieką jeszcze bardziej. Najczęściej przyczyną jest nadwrażliwość i alergia.

Choroby oczu spowodowane uczuleniem występują coraz częściej – już w tej chwili pojawiają się opinie, że alergiczne zapalenie spojówek jest najczęstszą chorobą alergiczną. Dzieje się tak z dwóch powodów. Po pierwsze, sama alergia występuje coraz częściej. Po drugie, coraz więcej osób cierpi na tzw. zespół suchego oka. Tymczasem istnieje zależność między jego występowaniem a częstotliwością i ciężkością przebiegu alergii.

Gdy brakuje łez
Łzy mają właściwości bakteriobójcze i wirusobójcze, chronią oko przed infekcjami. Oczyszczają jego powierzchnię z zanieczyszczeń, które potem – dzięki ruchom powiek – są usuwane z powierzchni oka.
Czasem jednak łzy są wydzielane w niedostatecznej ilości (do takiej sytuacji dochodzi np. wtedy, gdy zbyt długo pracujemy przy komputerze lub w klimatyzowanym pomieszczeniu). Pojawia się wtedy zaczerwienienie i pieczenie oczu, a później bolesny stan zapalny, zwany zespołem suchego oka. Trzeba wówczas stosować krople nawilżające, tzw. sztuczne łzy. Najlepsze są preparaty pozbawione środków konserwujących, które są bezpieczne również dla alergików i osób noszących soczewki kontaktowe.
Alergia (wiosną i latem szczególnie dają o sobie znać pyłki roślin) oraz silne nasłonecznienie mogą dodatkowo nasilać objawy zespołu suchego oka.

To jest uczulenie
Objawy alergii ze strony oka pojawiają się bardzo szybko i zwykle są bardzo dokuczliwe ze względu na to, że spojówka ma bezpośredni kontakt z alergenami. Pyłki roślin i inne alergeny nie zawsze są wypłukiwane z oka. Mogą przedostawać się do spojówki i u osób uczulonych wywoływać stan zapalny (zapalenie spojówek). Pamiętajmy jednak, że reakcję tę wywołać mogą również alergeny kontaktowe i pokarmowe. Typowe objawy to obrzęk powiek, wodnista wydzielina z oczu oraz przekrwienie spowodowane rozszerzeniem się naczyń krwionośnych.
Alergiczne zapalenie spojówek jest jedną z najczęstszych chorób alergicznych. Może współistnieć z katarem siennym, być samodzielnym schorzeniem albo towarzyszyć innym rodzajom alergii: atopowemu zapaleniu skóry, alergicznemu nieżytowi górnych dróg oddechowych, astmie oskrzelowej.

Najbardziej dokuczliwymi objawami alergicznego zapalenia spojówek jest łzawienie oczu oraz ich silny świąd. Najsilniejszy jest on w przyśrodkowym kąciku oka, gdyż tam – w wyniku mrugania – gromadzi się największa ilość pyłków, z których uwalniane są alergeny. Gdy oczy swędzą, zwykle je pocieramy. Przynosi to ulgę, ale tylko na krótko, gdyż po chwili świąd wraca, i jest jeszcze bardziej nasilony. Dochodzi bowiem do rozszerzania naczyń krwionośnych spojówek, oczy stają się przekrwione.

Rodzaje zapalenia
Alergiczne zapalenie spojówek najczęściej współistnieje z alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa. Jednak u około 30-40 proc. osób objawy dotyczące oczu zdecydowanie dominują. Wyróżnia się kilka rodzajów zapalenia spojówek: alergiczne sezonowe zapalenie spojówek, ostre alergiczne zapalenie spojówek oraz wiosenne zapalenie rogówki i spojówki.

Alergiczne sezonowe zapalenie spojówek najczęściej jest wywoływane przez pyłki roślin, zarodniki grzybów pleśniowych, alergeny zwierzęce. Objawy pojawiają się nagle i są ostre. Należą do nich: świąd, łzawienie, zaczerwienienie spojówek. Aby im zapobiec, trzeba zacząć przyjmować leki na 7-10 dni przed przewidywanym sezonem pylenia uczulającej rośliny. Jest to możliwe pod warunkiem, że pacjent wie, na co jest uczulony.
Ostre alergiczne zapalenie spojówek jest reakcją na wysokie stężenia alergenów dostających się do worka spojówkowego. Objawy to: obrzęk spojówki, świąd, zaczerwienienie. W większości przypadków znikają one po przerwaniu kontaktu z alergenem i podaniu jednorazowej dawki leków.

Wiosennne zapalenie rogówki i spojówki zwykle dotyczy dzieci i młodzieży do 25. roku życia. Jest ono oczną postacią pyłkowicy. Najczęściej pojawia się w okresie pylenia brzozy (kwiecień) oraz traw (maj/ czerwiec). Objawy to: swędzenie, łzawienie, pieczenie, uczucie obecności ciała obcego pod powiekami, czasem światłowstręt. Powieki są obrzęknięte, często sklejone wydzieliną śluzową. Z uwagi na długi okres pylenia, a więc i ekspozycji na alergen, może rozwinąć się stan zapalny rogówki.

Alergicznemu zapaleniu spojówek mogą towarzyszyć powikłania. Najczęściej są one spowodowane pocieraniem swędzących powiek, w wyniku czego dochodzi do zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi. Dlatego wybór leku (nawet dostępnego bez recepty) należy skonsultować z okulistą. Jest to ważne również z tego powodu, że każdy lek – zwłaszcza jeśli stosują go osoby uczulone – może spowodować nietypową reakcję organizmu.

Okulary są niezbędne
Wiosną i latem, szczególnie osoby uczulone na pyłki i podatne na stany zapalne spojówek, powinny nosić okulary z filtrem przeciwsłonecznym. Kupować je trzeba w sklepach optycznych, gdyż takie, które są dostępne w kioskach czy na straganach, często mają zwykłe szkła, bez filtra, jedynie przyciemnione, co wcale nie oznacza lepszej ochrony oczu. Wręcz przeciwnie – ich noszenie często przynosi więcej szkody niż pożytku. Ciemne szkła okularów ograniczają bowiem dopływ światła do oka, co powoduje rozszerzenie źrenicy, która przez to wyłapuje jeszcze więcej promieniowania ultrafioletowego.

Oprawki okularów nie mogą być za małe, bo wtedy ograniczają pole widzenia. Większe dodatkowo chronią oczy przed promieniami słonecznymi oraz pyłkami wpadającymi z boku.

Konsultacja:
dr n. med. Anna Maria Ambroziak, Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny, Katedra i Klinika Okulistyki II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego