Menopauza to nie koniec świata

Terminem „menopauza” (od greckich słów oznaczających miesiąc i zakończenie) określa się koniec cykli płciowych. Warto wiedzieć, jakie problemy zdrowotne niesie ze sobą menopauza i jak można sobie z nimi radzić, aby zachować dobrą formę i móc cieszyć się życiem.

Jednym z sukcesów medycyny jest wydłużenie życia i związana z tym rosnąca liczba kobiet żyjących w okresie perimenopauzy i po menopauzie. Szacuje się, że już w niedalekiej przyszłości okres pomenopauzalny będzie stanowić około 1/3 długości życia kobiety.

Uderzenia gorąca i pocenie się
Objawy naczynioruchowe, czyli objawy uderzenia gorąca (wary) wraz z poceniem się, to jedne z najczęstszych objawów przekwitania. Kobiety opisują je jako gwałtowne uczucie gorąca w klatce piersiowej, przesuwające się pod szyję do twarzy, któremu towarzyszy plamiste zaczerwienienie skóry, zlewne poty, a nawet dreszcze. Zwykle wary występują spontanicznie, ale jest wiele czynników, które mogą się do tego przyczynić, np. pogoda (wysoka temperatura i wilgotność), gorące, pikantne pokarmy, używki (alkohol, kawa), pobyt w zamkniętych, ciasnych pomieszczeniach i stres. Nasilenie uderzeń gorąca jest najbardziej intensywne w ciągu pierwszych dwóch lat po wystąpieniu menopauzy oraz u kobiet z nadwagą.

Zmiany w zachowaniu
W okresie przekwitania powszechnie znane są objawy o podłożu psychogennym. Z jednej strony mogą wystąpić objawy depresji, takie jak: drażliwość, osłabienie uwagi, nerwowość, zaburzenia snu, utrata zaufania do bliskich, obniżenie libido, niepokój, poczucie winy. Z drugiej zaś objawy podniecenia – krzykliwość, rozdrażnienie i kłótliwość. Istnieje przekonanie, że zmiany w zachowaniu mają związek z zaburzeniami hormonalnymi okresu przekwitania. Należy jednak pamiętać o tym, że wiek wystąpienia menopauzy i lata następne zbiegają się z pewnymi negatywnymi wydarzeniami w życiu kobiety, np. odejściem dzieci z domu, przejściem na emeryturę, brakiem zabezpieczenia finansowego, początkiem poważnej choroby lub niesprawności, zgonem małżonka, krewnego lub przyjaciela, koniecznością zapewnienia opieki rodzicom i krewnym w podeszłym wieku. Nic więc dziwnego, że menopauza, która występuje w wieku średnim, nakładając się na problemy życia codziennego, pogłębia zaburzenia zachowania.

Nietrzymanie moczu
Jedną z częściej występujących chorób u kobiet jest nietrzymanie moczu. Według różnych danych na tę dolegliwość cierpi od 17 do 60 proc. populacji. Dane te nie są precyzyjne, bo znaczna część kobiet ukrywa objawy, traktując je jako wstydliwe. Nietrzymanie moczu i związany z nim dyskomfort higieniczny jest przyczyną izolowania się kobiet. Unikają one wychodzenia z domu, a także częstych kontaktów ze znajomymi czy rodziną oraz przebywania w miejscach publicznych.

Kupowanie coraz lepszych typów wkładek higienicznych czy pieluch nie jest jedynym sposobem radzenia sobie z tą przykrą dolegliwością. Warto pamiętać, że ta choroba jest wyleczalna. W zależności od typu schorzenia (wysiłkowe nietrzymanie moczu lub naglące nietrzymanie moczu) można zastosować różne sposoby leczenia – farmakoterapię albo leczenie operacyjne. Decyzję w tej sprawie podejmie ginekolog po przeprowadzeniu dokładnej diagnostyki (wywiad, badanie przedmiotowe i ewentualnie badanie urodynamiczne).

Choroby sercowo-naczyniowe
W większości przypadków choroby sercowo-naczyniowe są skutkiem miażdżycy dużych tętnic. Czynniki ryzyka tej choroby, czyli choroby sercowo-naczyniowe występujące w rodzinie, nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, cukrzyca, nieprawidłowy profil lipidowy, otyłość, są takie same zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

Natomiast ryzyko choroby wieńcowej jest 3,5 razy wyższe u mężczyzn niż u kobiet. Z wiekiem jednak ta różnica stopniowo zanika i choroby sercowo-naczyniowe stają się głównymi przyczynami zgonu kobiet i mężczyzn w starszym wieku. Najskuteczniejszym sposobem zmniejszania częstości chorób sercowo-naczyniowych jest profilaktyka pierwotna, zwłaszcza redukcja masy ciała i zaprzestanie palenia tytoniu.

Osteoporoza
Najbardziej rozpowszechnioną chorobą kości wśród osób w podeszłym wieku jest osteoporoza. Cechuje się zmniejszeniem masy kostnej, prowadząc do wzrostu częstości złamań (kompresyjne złamanie trzonów kręgów kręgosłupa, złamanie dystalnych części kości przedramienia, złamanie proksymalnego odcinka kości udowej). Kobiecie w każdym wieku można zalecać potrójną zasadę terapeutyczną: ćwiczenia fizyczne dla stymulacji biosyntezy kości, odpowiednie odżywianie przez większe dostarczanie organizmowi wapnia oraz witaminy D, utrzymanie odpowiedniego stanu hormonalnego organizmu – normoestrogenizm.

Zmiany zanikowe
Wiele lat po menopauzie, gdy produkcja estrogenów jest bardzo niska, dochodzi do powierzchniowego zaniku błony śluzowej pochwy. Towarzyszy temu zapalenie pochwy, świąd sromu, dyspareunia (dysfunkcja seksualna objawiająca się odczuwaniem bólu w czasie stosunku płciowego) i zwężenie pochwy. Atrofia w układzie moczowo-płciowym powoduje objawy obniżające jakość życia, takie jak: zapalenie cewki moczowej z bolesnym oddawaniem moczu, parcie na pęcherz moczowy, nietrzymanie i częste oddawanie moczu. Nawracającym zakażeniom dróg moczowo-płciowych skutecznie zapobiega dopochwowe stosowanie estrogenów.

Demencja starcza i choroba Alzheimera
Jednym ze schorzeń związanych z podeszłym wiekiem jest demencja starcza. Występuje u około 7 proc. osób w wieku 65 lat i u 50 proc. w wieku 85 lat. W piśmiennictwie naukowym można znaleźć dowody na korzystny wpływ estrogenów na funkcje poznawcze, a zwłaszcza pamięć werbalną. Można więc podejrzewać, że estrogeny mogą modyfikować ryzyko i przebieg związanych z wiekiem chorób neurodegeneracyjnych.

Opieka nad kobietą w tym okresie życia wymaga interdyscyplinarnego postępowania i współpracy ginekologa z internistą, endokrynologiem, kardiologiem, ortopedą, psychiatrą. Każda pacjentka powinna mieć ustalony indywidualny plan opieki zdrowotnej.

Leczenie niekorzystnych objawów związanych z menopauzą powinno obejmować: modyfikację stylu życia (rezygnacja z palenia tytoniu, kontrola masy ciała, odpowiednia dieta, redukcja stresu), stosowanie środków leczniczych niewymagających ordynacji lekarza (terapia naturalna – fitoestrogeny, preparaty ziołowe, witamina E) oraz hormonalną terapię zastępczą w ściśle określonych sytuacjach klinicznych zaleconą przez lekarza.