Coraz więcej dorosłych ma trądzik

Wywiad z dr n. med. Ewą Chlebus, dermatologiem specjalizującym się w leczeniu trądziku

Czy trądzik można wyleczyć u kosmetyczki? Czy nieleczony sam z czasem zniknie?

Trądzik jest chorobą skóry, a choroby skóry leczy się u dermatologa. Jeśli chodzi o kosmetyczkę, to od wielu lat na świecie nie czyści się skóry – Amerykanie nie robią tego od 11 lat. Po takich zabiegach pozostają blizny i przebarwienia, a poza tym opóźnia się proces gojenia.

Lekarz bierze odpowiedzialność za leczenie choroby, natomiast zabiegi kosmetyczne są zabiegami upiększającymi. Proszę zauważyć, jak różne spektrum ma trądzik i jak ciężka jest to choroba. Zniszczenia skóry mogą zostać na całe życie. Ludzie z trądzikiem źle psychicznie znoszą tę chorobę, czują się jak naznaczeni. Potrzebna jest więc wykwalifikowana pomoc lekarska. Tym bardziej, że mamy dostęp do dobrych leków.

Jak się leczy trądzik?

Są międzynarodowe standardy leczenia. Jeśli dominuje trądzik zaskórnikowy albo jeśli zmiany są mało nasilone (pojedyncze zmiany grudkowo-krostkowe), stosuje się leczenie miejscowe. Wszystkie rodzaje trądziku, w różnych okresach życia, można leczyć środkami doustnymi. Albo są to antybiotyki – taka metoda jest znana od ponad 40 lat, albo – dla najcięższych postaci trądziku – izotretinoina. W niektórych przypadkach stosuje się leczenie hormonalne. Wszystko zależy od postaci choroby i od doświadczenia lekarza. Bardzo ważny jest też dobry kontakt chorego z lekarzem. Należy pamiętać, że osoby, które nie leczą trądziku, mają latami zmiany skórne i blizny.

Jak długo trwa leczenie trądziku?

Leczenie trwa wiele miesięcy. Jeśli obserwujemy poważne zmiany, to może trwać około 2 lat. Powszechnie sądzi się, że leczenie doustne, zwłaszcza izotretinoiną, nie tylko leczy, ale i zapobiega nawrotom. Czytam na forach internetowych, że jeśli nastąpiło pogorszenie, to bardzo źle. To nieprawda. W każdym leczeniu są nawroty. Zależą one od szeregu czynników.

Czy na polskim rynku mamy dużo środków przeciwtrądzikowych?

Tak, leków jest dużo. Mamy bardzo wiele antybiotyków będących pochodnymi tetracyklin. Są pochodne izotretinoiny, jest cała gama leków doustnych, są antybiotyki miejscowe, retinoidy miejscowe, które odgrywają bardzo ważną rolę w leczeniu trądziku. Ale jest też zwykły nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy. Obserwuje się także „come back” prostych leków do terapii podtrzymujących.

Pacjenci po wyleczeniu tych największych zmian trądzikowych jeszcze przez półtora roku do dwóch lat muszą się smarować kremami i innymi preparatami. Ludzie często pomijają tę fazę i stąd nawroty choroby.

Jaką grupę wiekową dotyka trądzik?

Na trądzik choruje najwięcej osób w przedziale wiekowym 11-25 lat (80-85 proc.), ale choroba może wystąpić też u starszych między 34-44. rokiem życia (8 proc.). Jeśli zmiany zaczynają się u bardzo młodych ludzi w wieku 11-13 lat, oznacza to, że trądzik będzie bardzo ciężki. Klasyczny wiek na trądzik, kiedy zmiany są najbardziej nasilone, to około 17. r.ż. Ale w tej chwili pojawia się też zjawisko trądziku dorosłych.

Jakie są przyczyny trądziku u dorosłych?

Na pewno stres i pęd życia, a ponadto pokarmy z wysokim indeksem glikemicznym (tzw. ulepszacze). Coś się zmieniło w przygotowaniu pokarmów. Od 10 lat to samo obserwuje się w Europie Zachodniej. Myślę, że z czasem zostanie to dokładniej opisane.

Jakie są możliwości całkowitego wyleczenia trądziku?

Jeśli ktoś dba o leczenie, to jest prawie pewne, że zdoła się wyleczyć do końca. Ale jest duża grupa osób, które z różnych przyczyn nie leczą się.

Czy w leczeniu wykorzystuje się leki recepturowe?

Może jakaś część lekarzy jeszcze stosuje te metody, jednak w nowoczesnych konsensusach już się tego nie uwzględnia.

Jakich preparatów powinniśmy używać do codziennej pielęgnacji cery trądzikowej?

Jest to bardzo trudne. Jeżeli ktoś ma trądzik i nie leczy się lub ma okres remisji, to preparaty do skóry trądzikowej są dla niego wskazane. Ale jeżeli trądzik się leczy i używa się wiele substancji złuszczających, kwasowych, to wtedy paradoksalnie trzeba często dodawać inne, łagodniejsze preparaty do mycia. Wszystko zależy od fazy choroby. Generalnie poleca się kosmetyki w formie żelowej, emulsje na bazie sylikonu, a nie na bazie olejów mineralnych.

Jakie inne zabiegi stosuje się w leczeniu trądziku?

Od około 10 lat stosuje się w Europie peelingi chemiczne z kwasu glikolowego. W Polsce zabiegi te wykonuje się od około 6 lat. To takie nieinwazyjne metody leczenia skóry. Jest to inna forma dostarczania leku, zwiększająca jego biodostępność.

Chociaż nazwa „peeling” kojarzy się głównie z zabiegiem kosmetycznym, to w tym wypadku jest metodą leczenia.

Jakie czynniki mają wpływ na przebieg trądziku?

Można wyróżnić dziewięć takich czynników: dieta, słońce, stres, leki, kosmetyki, substancje drażniące, miesiączka, higiena, a w trądziku dorosłych podwyższony indeks glikemiczny pokarmów.

Niewłaściwa dieta może pogarszać przebieg choroby u ok. 5 proc. chorych. U ok. 20 proc. osób to słońce wywołuje pogorszenie (wysoka temperatura, zwiększona wilgotność powietrza). Promienie UV mogą nasilać zmiany grudkowo-krostkowe. Częstą przyczyną zaostrzeń jest stres, przyjmowanie hormonów androgenowych, sterydów anabolicznych, kortykosteroidów. A u 60-70 proc. kobiet okres przedmiesiączkowy. Duże znaczenie ma także odpowiedni dobór kosmetyków; pudry, róże, pomadki, brylantyny i niektóre detergenty mogą mieć wpływ na powstawanie zaskórników i prosaków na policzkach.

Jeśli chodzi o substancje drażniące, to mówimy tu głównie o tzw. trądziku zawodowym, który nasila się przy kontakcie ze smołami, dziegciami, olejami smarowymi i mineralnymi oraz chlorem.

Kiedyś mówiło się, że na leczenie wyprysków najlepsza jest kuracja słońcem…

Rzeczywiście, słońce hamuje nacieki i nie ma wtedy krostek. Natomiast badania przeprowadzone w zeszłym roku potwierdziły, że słońce i solaria nasilają zmiany zaskórnikowe – tylko nie pokazują się one od razu. Dermatolodzy już o tym wiedzieli, ponieważ największe nasilenia trądziku występują w miesiącach powakacyjnych, od ostatniego tygodnia sierpnia do połowy października.

Zbliżają się słoneczne dni. Jak chronić skórę naznaczoną trądzikiem?

Po pierwsze, przebywać w tzw. przestrzeniach otwartych, nie siedzieć w zaduchu, bo to nasila zmiany. Po drugie, siedzieć pod parasolem lub pod drzewem (promienie odbite). Po trzecie, korzystać z kremów ochronnych, ale tych lekkich, np. emulsji, żelów.

Dziękujemy za rozmowę.
Wywiad przeprowadziły
Marta Figielska i Monika Karbarczyk