Balneologia

Balneologia i medycyna fizykalna – dawniej i dziś


BAGATELIZOWANIE roli lecznictwa uzdrowiskowego PRZEZ lekarzy klinicystów powoduje, że chorzy nie są zbyt często kierowani do tych placówek. W ten sposób znaczna część pacjentów jest pozbawiona efektywnej pomocy medycznej, jaką oferuje ta forma terapii.

Współczesna balneologia i medycyna fizykalna sięgają odległych czasów. Początkowo jednak miały one charakter czysto empiryczny. Dopiero w ubiegłym stuleciu, dzięki szybkiemu rozwojowi nauki i techniki, uzyskały fundamenty naukowe. Wkład w rozwój tej dziedziny miało wielu wybitnych naukowców-lekarzy, którzy inicjowali różne badania, publikowali wyniki i pisali podręczniki.

Rozwój nauki i upływający czas zweryfikowały wiele starych metod i umożliwiły powstanie nowych. W XIX i początkach XX wieku balneologia była już główną dziedziną w medycynie. Naturalnymi metodami balneologicznymi posługiwali się przede wszystkim lekarze. W uproszczeniu można powiedzieć, że w XIX wieku większość lekarzy (poza cyrulikami) była balneologami.

Medycyna fizykalna i balneologia obecnie
Balneologia jest ściśle związana z medycyną fizykalną – metody lecznicze stosowane w obu działach mają podobne mechanizmy działania i zastosowanie. W programie leczniczym większości chorób zalecane są zwykle łącznie. Dlatego w Polce od zawsze balneologia i medycyna fizykalna występowały razem.

Współczesna balneologia i medycyna fizykalna łączą w sobie tradycje i nowoczesność. W zakres obecnie stosowanych metod leczniczych wchodzą zarówno te stare, jak i nowoczesne. Niektóre metody, po okresie zapomnienia, wracają do praktyki w nowej oprawie technicznej. Obecnie balneologię i medycynę fizykalną można zdefiniować jako dziedzinę wiedzy medycznej, wykorzystującą swoiste naturalne metody lecznicze i czynniki fizyczne do leczenia, prewencji i rehabilitacji chorób przewlekłych.

Metodami balneologicznymi i fizykoterapeutycznymi, które są określane odpowiednimi parametrami, co pozwala na indywidualne dawkowanie i monitorowanie postępów leczenia, posługuje się medycyna uzdrowiskowa. Poza tym, metody te stosowane są także, w pewnym zakresie, w ośrodkach pozauzdrowiskowych.

Metody lecznicze
Do leczenia balneologicznego wykorzystuje się naturalne surowce lecznicze, do których zaliczamy wody mineralne, gazy i peloidy oraz czynniki bioklimatyczne, a także różne formy wysiłku fizycznego.

Lecznictwo uzdrowiskowe włączone jest w system opieki zdrowotnej. Leczenia tego wymagają chorzy z przewlekłymi chorobami (najczęściej występuje ich kilka u jednego pacjenta) oraz osoby po zabiegach operacyjnych i innych interwencjach szpitalnych.

W każdym uzdrowisku funkcjonują zakłady lecznictwa uzdrowiskowego, zarejestrowane przez wojewodę i lekarza naczelnego uzdrowiska. Muszą one odpowiadać określonym standardom. Mogą występować w dwóch formach stacjonarnych – szpitala uzdrowiskowego i sanatorium – oraz w formie ambulatoryjnej. Chorzy w różnych stadiach rozwoju chorób mogą być leczeni w uzdrowisku dzięki zakładom leczniczym o różnej referencyjności. Najciężej chorzy i najmniej sprawni leczeni są w szpitalach uzdrowiskowych. Do leczenia sanatoryjnego i ambulatoryjnego kierowani są pacjenci w lepszym stanie zdrowotnym.

Celem leczenia uzdrowiskowego jest usprawnienie wielu funkcji całego organizmu, zmniejszenie dolegliwości chorobowych i poprawienie jakości życia chorych. Leczenie to ma charakter kompleksowy (obejmuje równocześnie wiele metod balneologicznych i fizykoterapeutycznych działających addycyjnie) i holistyczny (dotyczy całego organizmu, sfery psychicznej i fizycznej łącznie). Działanie ogólnoustrojowe metod balneofizykalnych połączone jest dodatkowo z działaniem miejscowym – objawowym.

W zakres metod balneofizykalnych wchodzą: balneoterapia, która wykorzystuje wody mineralne, gazy i peloidy; klimatoterapia – wykorzystuje czynniki biometeorologiczne i krajobrazowe; kinezyterapia – stosuje różne formy aktywności fizycznej; fizykoterapia (wykorzystująca różne formy energii); psychoterapia; edukacja zdrowotna; inne metody niespecyficzne (dieta, farmakoterapia).

Miejsce balneologii i medycyny fizykalnej w medycynie
Balneologia i medycyna fizykalna wraz z lecznictwem uzdrowiskowym zajmują znaczące miejsce w obecnie dobrze rozwiniętej medycynie. Podstawowe role, jakie spełnia ta dziedzina medycyny, można określić jako działanie: wspomagające i intensyfikujące oraz koordynujące inne metody wcześniej zastosowane, a także profilaktyczne i promujące zdrowie, jak również uprawniające i doskonalące funkcje ustrojowe poprzez zwiększenie zdolności do obrony własnej organizmu, oraz rehabilitacyjne (balneorehabilitacja) potrzebne w leczeniu niektórych chorób układu ruchu i kardiologicznych.

Lecznictwo uzdrowiskowe udziela świadczeń zdrowotnych po krótkim leczeniu szpitalnym, w celach dalszego leczenia i rehabilitacji chorego (dotyczy to głównie stanów pooperacyjnych i urazowych), jak również może zastępować leczenie szpitalne (przede wszystkim w przypadku chorób zaawansowanych, z zakresu medycyny zachowawczej).

Podsumowanie
Terapia uzdrowiskowa jest nieinwazyjna i bezpieczna, pozwala często na zmniejszenie dawki leków, co skutkuje niższymi kosztami i mniejszymi skutkami ubocznymi farmakoterapii. Leczenie uzdrowiskowe może odgrywać dużą rolę w profilaktyce wielu chorób, zwłaszcza ekologicznych. Program profilaktyczny oparty na metodach uzdrowiskowych, łącznie z edukacją i promocją zdrowia, jest najefektywniejszy wśród tego typu działań. Nie ma więc wątpliwości, że lecznictwo uzdrowiskowe, balneologia i medycyna fizykalna są potrzebne współczesnej medycynie, mimo jej ogromnego rozwoju w zakresie farmakoterapii i techniki medycznej.

Lecznictwo uzdrowiskowe będzie miało coraz większe znaczenie, z uwagi na powszechne występowanie chorób przewlekłych o charakterze cywilizacyjnym oraz chorób wieku podeszłego. Ponadto, wysoko wyspecjalizowana medycyna klasyczna jest kosztowna, terapia musi być więc krótka, ale po niej najczęściej chory nie jest zdolny do powrotu do pracy i normalnego życia. W tej sytuacji uzdrowisko może być bardzo przydatne.

Lecznictwo uzdrowiskowe wypełnia też lukę w opiece nad pacjentami z chorobami przewlekłymi, dla których leczenie w poradniach nie jest skuteczne, i którzy równocześnie nie kwalifikują się do leczenia szpitalnego. Ta grupa chorych powinna okresowo korzystać z leczenia uzdrowiskowego, w celu poprawienia ogólnej kondycji zdrowotnej, zmniejszenia dolegliwości chorobowych i nauczenia się zasad racjonalnego życia, mimo choroby.

Dobre wyniki leczenia, nieinwazyjny charakter stosowanych metod, a przy tym brak skutków ubocznych oraz holistyczne, psychosomatyczne oddziaływanie na chorego, stanowią wielką zaletę tej terapii. Dlatego też dalszy rozwój lecznictwa uzdrowiskowego jest potrzebą naszych czasów.

4.9/5 - (31 votes)

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH