Antyoksydacyjny ekran przeciwsłoneczny

Aż 8 mln osób w wieku powyżej 55 lat choruje na zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) i jest zagrożonych całkowitą utratą wzroku. Naukowcy wierzą, że interwencja w postaci stosowania suplementów diety może zapobiec utracie wzroku w ciągu następnych 5 lat u 300 tys. osób.

Starzeniu się społeczeństwa w większości krajów uprzemysłowionych towarzyszy wzrost zachorowań na choroby związane z wiekiem. Spośród wielu z nich szczególny problem stanowi zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). Chorobę tę można leczyć, ale możliwości są ograniczone. Szczególne znaczenie ma więc profilaktyka, i to w jak najmłodszym wieku, zanim pojawią się pierwsze objawy.

Ocena ryzyka i profilaktyka
Zadaniem lekarza jest ocena ryzyka rozwoju AMD u poszczególnych pacjentów na podstawie zebranego wywiadu z uwzględnieniem następujących czynników:

• wiek i obecność zmian charakterystycznych dla AMD w jednym oku,
• obecność innych biologicznych czynników ryzyka: płeć żeńska, występowanie AMD w rodzinie, kolor tęczówek, twardość soczewki, schorzenia wcześniejsze lub istniejące obecnie,
• czynniki ryzyka związane z zachowaniem: palenie papierosów (lub nadużywanie alkoholu), nadwaga, zwiększona ekspozycja na światło słoneczne.

Tylko w ten sposób możliwe jest ustalenie, czy i w jaki sposób należy działać. Jeżeli istnieje jakieś ryzyko u pacjenta, lekarz musi go o tym niezwłocznie poinformować. W praktyce okulista często przejmuje opiekę nad pacjentem od lekarza pierwszego kontaktu. Ważne jest, aby uświadomić pacjentom z grupy podwyższonego ryzyka, że w profilaktyce AMD konieczne jest regularne zgłaszanie się na badania okulistyczne. Ponadto, lekarze powinni zmotywować pacjenta do rezygnacji z ryzykownych zachowań i nawyków oraz zalecić przestrzeganie określonej diety kierującej się regułą: „5 razy dziennie zielone warzywa”. Ważne też jest rozpoczęcie suplementacji preparatami zawierającymi składniki odbudowujące system obronny plamki, takimi jak OCUVITE.

Luteina i zeaksantyna

Prawidłowa funkcja antyoksydacyjnego systemu obronnego plamki zależy od właściwej diety. Aby działał, niezbędne są następujące substancje: luteina i zeaksantyna – karotenoidy występujące wyłącznie w żółtym barwniku plamki zlokalizowanym w wewnętrznej części siatkówki, antyoksydanty – witamina C i E, składniki mineralne – cynk i selen będące istotnymi kofaktorami, enzymy antyoksydacyjne.

Luteina i pokrewny jej związek zeaksantyna działają jak para szkieł przeciwsłonecznych i chronią fotoreceptory znajdujące się w plamce. Składniki te, należące do grupy związków nazywanych karotenoidami, tworzą żółty barwnik plamki – miejsca widocznego jako żółta plamka znajdująca się w centrum siatkówki. Według dietetyków najwięcej luteiny i zeaksantyny zawierają żółte, pomarańczowe lub ciemnozielone owoce i warzywa, np. kukurydza, szpinak, kabaczek, rabarbar.
Badania przeprowadzone na Harvard University wykazały, że podawanie co najmniej 6 mg luteiny w codziennej diecie o 43 proc. zmniejsza ryzyko wystąpienia uszkodzenia plamki żółtej. Nawet krótkotrwałe, zwiększone spożycie tych składników prowadzi do wzrostu gęstości barwnika plamki, a zatem do wzmocnienia ochrony przed działaniem szkodliwych substancji i wpływem promieniowania świetlnego na plamkę.

Suplementacja diety

W ostatnich latach naukowcy opracowali specjalne preparaty zawierające w odpowiednich proporcjach wszystkie niezbędne substancje w leczeniu i profilaktyce AMD, m.in. preparat OCUVITE Lutein. Podstawę, w przygotowaniu tych preparatów, stanowiły wyniki dwóch badań AREDS i LAST.

Celem badania „The Age-Related Eye Disease Study” (AREDS) było określenie wpływu suplementacji witaminą C, E, beta-karotenem i cynkiem (z dodatkiem miedzi) w różnych kombinacjach na różne stadia AMD (w czasie trwania badania luteina nie była jeszcze dostępna). Badanie przeprowadzono w latach 90. XX wieku w kilku szpitalach specjalistycznych i placówkach uniwersyteckich. Wyniki opublikowano w 2001 roku. Stwierdzono istotną poprawę stanu pacjentów w przypadku stosowania wyłącznie cynku oraz kombinacji cynku i antyoksydantów:

• opóźnienie procesu postępowania zaawansowanych stadiów AMD,
• zmniejszenie o 25 proc. ryzyka rozwoju późnej postaci AMD,
• zmniejszenie o 23 proc. ryzyka utraty wzroku.

Z kolei badanie „The Lutein Antioxidant Supplementation Trial” (LAST, 2002 r.) pozwoliło ustalić wpływ stosowania luteiny i luteiny w połączeniu z antyoksydantami, które wcześniej nie były dostępne na rynku. Wykazano, że suplementacja tymi składnikami może wiązać się ze zwiększeniem gęstości optycznej barwnika plamki o 50 proc.

Pomimo różnorodności grup ryzyka i czynników odpowiedzialnych istnieje tylko jeden sposób zapobiegania chorobie: dostarczanie niezbędnych mikroelementów budujących tak zwany „antyoksydacyjny ekran przeciwsłoneczny” siatkówki. Palacze i osoby z nadwagą powinny zmienić swoje nawyki. Poza tym wszystkim, niezależnie od indywidualnego ryzyka, radzi się nosić okulary przeciwsłoneczne od wczesnego dzieciństwa.