Zgaga – piekący problem

Pieczenie w przełyku, ucisk w klatce piersiowej, ból brzucha, uczucie pełności, odbijanie po jedzeniu – te wszystkie objawy mogą świadczyć o zgadze.

Zgaga jest efektem przedostawania się kwaśnych soków żołądkowych do przełyku i może mieć wiele różnych przyczyn. Zwykle jest wynikiem nieodpowiedniej diety i trybu życia, ale może być też skutkiem poważniejszych dolegliwości, do których należy między innymi refluks żołądkowo-przełykowy czy choroba wrzodowa żołądka. Zgaga może nie tylko znacząco obniżyć jakość życia, ale – niezdiagnozowana i nieleczona – może prowadzić do wielu groźnych powikłań.

Przyczyny choroby
U podstawy wszystkich objawów zgagi leży wsteczne zarzucanie kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Bezpośrednią przyczyną takiej sytuacji jest zwykle niedostateczne napięcie mięśni zwieracza, który powinien zabezpieczać środowisko przełyku przed niskim pH kwasu solnego występującego w żołądku. W wyniku kontaktu kwaśnej treści pokarmowej z błoną śluzową przełyku dochodzi do jej podrażnienia. Jeśli sytuacja taka powtarza się regularnie, to może prowadzić do poważnych powikłań.
Wśród innych przyczyn powodujących pojawienie się zgagi wymienić należy nieodpowiednią dietę. W dzisiejszych czasach coraz więcej osób odżywia się nieregularnie i nieracjonalnie. Uczucie pieczenia zwykle pojawia się po spożyciu tłustych i ciężkostrawnych potraw oraz po przejedzeniu. Zgagę może wywołać również alkohol, papierosy, kawa, owoce cytrusowe, pomidory, czekolada, ostre potrawy oraz napoje gazowane. Stresujący tryb życia również przyczynia się do rozwoju dolegliwości.
Objawy mogą pojawić się także w wyniku zaburzonej motoryki przełyku, zwiększonego ciśnienia w żołądku (np. podczas ciąży), wzmożonego wydzielania kwasu solnego, czyli tak zwanej nadkwaśności. Zdarza się również, że zgagę powodują leki, które pacjent aktualnie zażywa. Do preparatów takich należą przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne, ale również leki obniżające ciśnienie krwi, przeciwastmatyczne i przeciwcukrzycowe.

Czy to zgaga?
Objawy zgagi najczęściej pojawiają się w wyniku stresu lub po obfitym, ciężkostrawnym posiłku. Najczęściej pojawia się uczucie pieczenia i ucisku w przełyku. Zwykle ból zlokalizowany jest w dolnej jego części, tuż pod mostkiem. W cięższych przypadkach choroby może promieniować nawet do szyi i żuchwy. Ból może również promieniować do klatki piersiowej i przypominać dolegliwości związane z sercem. Zdarza się nawet, że jest tak silny, że przypomina zawał. Poza tym chory zwykle czuje kwaśny, nieprzyjemny smak w ustach po jedzeniu, a wszystkie dolegliwości nasilają się nie tylko po posiłkach, ale także w nocy. Mogą się pojawić także symptomy, które nie są w pierwszym momencie kojarzone ze schorzeniami dotyczącymi układu pokarmowego. Chory uskarża się na nawracające zapalenie krtani, chrypkę, poranny suchy i męczący kaszel. Refluks może również przyczynić się do powstawania ubytków zębowych.

Niebezpieczne powikłania
Zgaga występująca sporadycznie nie jest niebezpieczna i pacjent może sobie z nią skutecznie poradzić przy pomocy leków dostępnych bez recepty. Jeśli jednak dolegliwości pojawiają się coraz częściej i trwają coraz dłużej, to powinien bezwzględnie skontaktować się z lekarzem, aby ten mógł zdiagnozować przyczynę występowania choroby i wdrożyć odpowiednią farmakoterapię.
Wizyta taka jest konieczna, ponieważ powtarzające się podrażnienie śluzówki przełyku, w wyniku kontaktu z kwaśną treścią pokarmową, może prowadzić do wielu groźnych powikłań. Do najczęściej występujących zaliczamy zapalenie przełyku, które może przeistoczyć się w nadżerki i owrzodzenia w dolnej części narządu. W wyniku zmian zapalnych dochodzi czasem do zwężenia światła przełyku, a komórki nabłonkowe mogą zostać zastąpione przez komórki wyścielające żołądek – taki stan nazywamy przełykiem Baretta. Jest to niepokojący sygnał, ponieważ może być początkiem najgroźniejszego powikłania, którym jest rak przełyku.

Co można doradzić?
Oczywiście do najważniejszych kroków, jakie powinien podjąć pacjent cierpiący na zgagę, należy zmiana stylu życia. Powinien unikać pokarmów i napojów powodujących dolegliwości, spożywać posiłki o ściśle określonych porach i starać się nie przejadać. Unikać należy także alkoholu i papierosów. Oczywiście nie bez znaczenia jest zredukowanie poziomu stresu.
Jeśli powodem wystąpienia zgagi jest relaksacja zwieracza przełyku, to pacjent nie może spożywać pokarmów na leżąco, a w nocy powinien spać w pozycji z lekko uniesionym tułowiem. Ważnym aspektem jest też redukcja nadwagi. Farmaceuta może doraźnie pomóc pacjentowi, polecając mu leki bez recepty. Należy jednak pamiętać, że długotrwałe zwalczanie objawów bez konsultacji z lekarzem może być ryzykowne.

Pomocne leki OTC
Działanie leków stosowanych w zwalczaniu dolegliwości związanych ze zgagą opiera się na dwóch podstawowych mechanizmach: mogą one neutralizować kwaśne pH soku żołądkowego lub hamować jego wydzielanie. Preparaty podnoszące pH do niedawna były stosowane dość często. Jednak liczne działania niepożądane (np. biegunki oraz zaparcia) sprawiły, że w aptekach pojawiły się leki nowszej generacji.

W grupie preparatów, które hamują wydzielanie soku żołądkowego znajdują się antagoniści receptora H2 (m.in. popularna ranitydyna). Leki te hamują wydzielanie kwasu solnego zależne od histaminy poprzez zablokowanie odpowiedniego receptora.
Ostatnimi czasy na rynku leków pojawiła się najnowsza generacja preparatów hamujących wydzielanie soku żołądkowego. Są to inhibitory pompy protonowej, wśród których bez recepty dostępne są pantoprazol i omeprazol. Leki te są obecnie najczęściej polecane, ponieważ – w przeciwieństwie do swoich poprzedników – są dużo bezpieczniejsze, skuteczniejsze, działają dłużej, a przede wszystkim nie wchodzą w interakcje z innymi lekami zażywanymi przez pacjenta i charakteryzują się nielicznymi działaniami niepożądanymi. Dlatego z powodzeniem mogą być stosowane w zwalczaniu objawów zgagi.

Zgaga występująca sporadycznie nie jest niebezpieczna i pacjent może sobie z nią skutecznie poradzić przy pomocy leków dostępnych bez recepty. Jeśli jednak dolegliwości pojawiają się coraz częściej i trwają coraz dłużej,
to powinien bezwzględnie skontaktować się z lekarzem.