Stosuj leki ściśle według zaleceń

Mimo że regularne stosowanie leków ma kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii, to jedynie około połowa pacjentów stosuje się do zaleceń lekarskich.

Regularne przyjmowanie leków jest szczególnie ważne w chorobach przewlekłych, zwłaszcza kardiologicznych. Zaprzestanie kuracji może zakończyć się w tym przypadku zawałem mięśnia sercowego czy udarem mózgu.

Jak pokazują badania statystyczne prowadzone wśród pacjentów, prawie połowa osób przewlekle chorych samodzielnie odstępuje od zleconej terapii po upływie trzech miesięcy od wizyty u lekarza. Dodatkowo, jedynie połowa z tych pacjentów przestrzega zaleceń lekarskich co do częstotliwości przyjmowania leku.

Adherencja
Stosowanie się pacjentów do zaleceń lekarskich określane jest terminem adherencji (od ang. adherence – przyleganie). Według definicji, jest to „stopień, w jakim zachowanie człowieka – przyjmowanie leków, przestrzeganie diety, i/lub wprowadzenie zmian stylu życia – odpowiada rekomendacjom uzgodnionym z lekarzem”. Adherencja wymaga więc świadomej zgody pacjenta na zaleconą terapię. Pacjent i lekarz powinni być partnerami, wspólnie podejmować ważne decyzje dotyczące terapii. Dobre porozumienie między lekarzem a pacjentem jest konieczne dla skutecznego leczenia chorób przewlekłych.

Stężenie leku we krwi
W przypadku długotrwałej terapii istotnym czynnikiem jest stężenie substancji czynnej we krwi. Utrzymanie jej właściwego poziomu wymaga przyjmowania leków we właściwych ilościach i w określonych odstępach między kolejnymi dawkami. Jeśli dawki są za małe lub odstępy między nimi zbyt długie, stężenie leku w organizmie obniża się. Zbyt niskie stężenia leki osiągają też wówczas, kiedy nie stosuje się do takich zaleceń, jak konieczność przyjmowania niektórych leków z posiłkiem, a niektórych na pusty żołądek. Wtedy leki nie będą mogły się wchłonąć w odpowiedniej ilości. Zbyt małe stężenie leku we krwi przekłada się zatem na niewystarczający efekt prowadzonej terapii.

Z drugiej strony, stosowanie leków w krótszych odstępach czasowych niż zalecane może skutkować zwiększeniem stężenia substancji aktywnej we krwi, co z kolei może przekładać się na zwiększenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.

Terapia na miarę
Nie ma uniwersalnej rady dla wszystkich, jak być idealnym pacjentem i wzorowo przyjmować wszystkie leki. Są natomiast sposoby, które mogą ułatwić regularne przyjmowanie leków. Na poprawę adherencji istotny wpływ z pewnością ma właściwa współpraca z lekarzem prowadzącym.

Terapia powinna być dobierana indywidualnie dla każdego pacjenta, dopasowana do jego trybu życia (osobistego i zawodowego). Jeśli jest to tryb regularny, systematyczny, nie ma trudności z dopasowaniem odpowiedniej terapii. W sytuacjach, gdy tryb ten jest nieregularny, dla dobra pacjenta warto jest prześledzić, jaka pora jest najlepsza do przyjmowania leków i tak ustawić terapię, by była dla niego najwygodniejsza.

Dobór leków
Na regularne przyjmowanie leków może mieć wpływ już sam ich dobór. Przede wszystkim dotyczy to działań niepożądanych, które mogą być dla pacjenta nie do zaakceptowania. Właściwa informacja udzielona przez lekarza już na początku leczenia, dotycząca objawów niepożądanych, pomaga przestrzegać zaleceń terapii. W sytuacji, gdy działania niepożądane utrudniają normalne funkcjonowanie pacjenta w pracy lub w domu, należy rozważyć wraz z lekarzem zmianę leczenia.

Niekiedy na przyjmowanie leków może mieć wpływ postać leku, np. zbyt duża tabletka, której połknięcie stanowi problem. Warto wówczas wraz z lekarzem lub farmaceutą ocenić, czy zlecony lek można wymienić na inny, bardziej odpowiedni dla pacjenta.

Pominięcie dawki
Najczęstszą przyczyną nieprzestrzegania zaleceń lekarza jest zapominanie o przyjęciu leku. Jeśli opuszczanie dawki leków zdarza się regularnie, trzeba porozmawiać o tym z lekarzem prowadzącym. Może on wówczas zaproponować uproszczenie schematu przyjmowania leków lub zmianę leków na inne, bardziej odpowiednie. Zwłaszcza na początku leczenia trudno jest zapamiętać dawki i wymagania dotyczące przyjmowania poszczególnych leków. Pomóc w tym może dokładny plan, który sporządzi lekarz. Można też nakleić informację o sposobie przyjmowania leku na jego opakowaniu. Dla wielu pacjentów pomocą są kasetki na leki, w których można rozłożyć sobie przyjmowane preparaty na cały dzień, kilka dni lub nawet na tydzień. Inną skuteczną metodą, zwłaszcza na początku leczenia, jest ustawienie alarmu w zegarku lub telefonie komórkowym lub też zastosowanie specjalnego urządzania przypominającego.

Co zrobić, gdy pominęło się dawkę leku? Jeśli przypomnimy sobie o tym w ciągu godziny lub dwóch, trzeba połknąć te leki, o których się zapomniało, a następną porcję o właściwej dla niej porze. Jeśli przypomni nam się później – trzeba przyjąć kolejną porcję leków o właściwej porze. Nie należy próbować nadrabiać zaległości poprzez połknięcie opuszczonej dawki wraz z kolejną porcją leków. Może to zwiększyć ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych.

Dlaczego pomijamy dawki leków?
Przyjmowanie leków długoterminowo nie jest łatwe i wszyscy, którzy cierpią na przewlekłe choroby, mają z tym problemy. Wśród najczęstszych powodów pomijania kolejnych dawek należy wymienić: zapominanie, wyjazdy, przespanie godziny przyjęcia pierwszej porcji leków, depresję, strach przed wystąpieniem działań niepożądanych.