Preparaty żywieniowe dla dzieci

Zdarza się, że z różnych przyczyn matka nie może karmić dziecka piersią. Wówczas powinna w porozumieniu z lekarzem wybrać najlepsze mleko zastępcze. Dostępne w aptekach preparaty mają zbliżony skład do mleka matki.

Według zaleceń WHO dziecko powinno być karmione wyłącznie piersią przez co najmniej 6 miesięcy. Wtedy mleko matki zaspokaja wszystkie jego potrzeby żywnościowe.

Pokarm kobiecy jest zbilansowany pod względem zawartości węglowodanów, białka, tłuszczów, witamin, składników mineralnych i dostosowany do etapu rozwojowego dziecka. Zawarte w pokarmie składniki wspomagają trawienie, mają działanie przeciwulteniające i przeciwzakaźne. Dzięki karmieniu piersią dziecko jest odporniejsze na zakażenia układu pokarmowego, oddechowego i ucha środkowego, a także mniej podatne na alergie. Mleko matki jest też najlepszym elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych, które pojawiają się w wieku dorosłym, m.in. miażdżycy, cukrzycy typu 2, otyłości, udaru mózgu, osteoporozy.

LC-PUFA
Dostępne w aptekach mleka zastępcze mają bardzo zbliżony skład do mleka matki. Tzw. preparaty do początkowego żywienia niemowląt (mleka początkowe) mogą być stosowane od pierwszego karmienia do 4. miesiąca życia. Ich stosowanie można przedłużyć do 6. miesiąca, chociaż począwszy od 5. miesiąca można zastąpić je preparatami do dalszego żywienia niemowląt (mleka następne).

Organizacje międzynarodowe zalecają dla niemowląt mleka wzbogacane w LC-PUFA, czyli długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Takie mleko powinno zawierać, w odpowiedniej proporcji, kwasy z rodziny n-6 i n-3. Zawartość kwasu dokozaheksaenowego (DHA) z rodziny n-3 powinna wynosić 0,2 proc. wszystkich kwasów tłuszczowych, a kwasu arachidonowego (ARA) n-6 nie więcej niż 1 proc. Stosunek ARA:DHA nie powinien być niższy niż 2:1 ani wyższy niż 5:1.

LC-PUFA n-3 występują w dużych stężeniach w tkankach nerwowych i siatkówce oka. Niedobór DHA wiąże się z ryzykiem zaburzeń widzenia i rozwoju neurologicznego. Niedobór ARA zwiększa ryzyko m.in. niskorosłości, obniżenia pigmentacji skóry i wzrostu podatności na zakażenia.

Badania dowiodły, że podawanie niemowlętom niekarmionym piersią mleka wzbogaconego w te właśnie składniki korzystnie wpływa na rozwój pamięci, umiejętność rozwiązywania problemów, zdolności językowe oraz ostrość widzenia. W pierwszych latach życia masa ciała dziecka zwiększa się trzykrotnie. W tym okresie masa mózgu wzrasta z 300 g w dniu urodzin do 1000 g w wieku dwóch lat. Organizm niemowlęcia karmionego mlekiem modyfikowanym bez dodatku LC-PUFA sam potrafi wytworzyć kwasy DHA i ARA z prekursorów kwasów: linolowego n-6 i alfa-linolenowego n-3, obecnych w mleku. Jednak ta przemiana nie zawsze zachodzi w jednakowy sposób, a powstająca ilość LC-PUFA może nie być wystarczająca do optymalnego rozwoju.

Problemy żywieniowe niemowląt
Firmy farmaceutyczne skomponowały także specjalne mleka początkowe, które zapobiegają ulewaniu u noworodków i niemowląt. Tego typu preparaty, jako zagęstnik zwiększający lepkość mleka w żołądku, zawierają skrobię ziemniaczaną lub ryżową. Podawanie takich preparatów powinno być każdorazowo skonsultowane z pediatrą.

Mleka te zawierają wszystkie niezbędne dla prawidłowego rozwoju niemowlęcia witaminy, w tym witaminę D potrzebną do prawidłowego rozwoju kości i zębów, oraz składniki mineralne, w tym żelazo do budowy komórek krwi i jod, który wspomaga prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. W przypadku stwierdzonej alergii na białka mleka krowiego należy – po konsultacji z pediatrą – stosować preparaty do początkowego żywienia niemowląt produkowane z hydrolizatów białka mleka krowiego lub z izolatów białka sojowego.

Na rynku dostępne są też mleka zastępcze dla zdrowych niemowląt, u których istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych. Niektóre niemowlaki borykają się z problemami trawiennymi, jak kolki, wzdęcia, bóle brzuszka czy nietolerancja laktozy. Również dla nich w aptekach można kupić odpowiednio skomponowane mleka początkowe.

Zasady stosowania mleka początkowego
W żywieniu niemowląt obowiązuje zasada unikania pełnego mleka krowiego. Zawiera ono ponad trzy razy więcej składników mineralnych w porównaniu z mlekiem kobiecym. Ponadto różni się stosunkiem białek serwatkowych do kazeiny oraz poziomem witamin. Inny jest też skład kwasów tłuszczowych; mleko krowie, w przeciwieństwie do kobiecego, nie zawiera LC-PUFA n-3 i n-6.

W przypadku, gdy matka nie może karmić piersią, od pierwszego karmienia powinno się korzystać z mleka zmodyfikowanego. Choć jest ono produkowane na bazie mleka krowiego, to dzięki różnym procesom technologicznym zostaje upodobnione do idealnego wzorca – pokarmu kobiecego. Istnieje wiele tego typu produktów oferowanych przez różne firmy, jednak żadnemu z producentów nie udało się dojść do ideału i do końca wyeliminować wszystkie różnice.

Z punktu widzenia zdrowia niemowlęcia najważniejsza różnica pomiędzy mlekiem krowim a kobiecym polega na obecności w tym ostatnim czynników odpornościowych, m.in. immunoglobulin (IgA, IgG, IgM), lizozymu, laktoferryny. Chronią one niedojrzały organizm niemowlęcia przed chorobami bakteryjnymi, wirusowymi i grzybicami.

Dziecko powinno otrzymywać mleko modyfikowane do końca 1. roku życia. Podawanie mleka modyfikowanego można przedłużyć do 2., a nawet 3. roku życia. Skład takiego mleka różni się jednak od składu mleka początkowego oraz następnego i jest dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka w tym wieku. Natomiast posiłki uzupełniające, w pierwszej kolejności zupę – przecier jarzynowy; skrobane jabłko lub sok (najlepiej przecierowy), można wprowadzić do jadłospisu w 5. miesiącu życia. Kolejność wprowadzanych produktów może być modyfikowana przez lekarza.

Konsultacja:
dr Hanna Mojska, IŻŻ