Preparaty na wspomaganie pamięci

Większość wykorzystywanych do wspomagania pamięci roślin pochodzi z Dalekiego Wschodu. Jest to związane z głęboko zakorzenioną w tamtych kulturach dbałością o kondycję umysłu.

Pamięć jest jednym z najważniejszych elementów kształtujących człowieka. W dużej mierze to ona stanowi o naszej osobowości. Pozwala zapisać i przywołać w dowolnej chwili doświadczenia i wiedzę, dzięki którym możemy podejmować odpowiednie decyzje, korzystać z otaczających nas przedmiotów, a także unikać niebezpieczeństw. Z tego powodu pamięć jest bardzo ważna zarówno dla osób młodych, intensywnie uczących się, jak i dla starszych. Każdy z nas chciałby, aby działała ona szybciej i lepiej.

Wiedza z Dalekiego Wschodu
Ludzie od wieków próbują usprawniać swoją pamięć. W tym celu stosują różnego rodzaju techniki zapamiętywania oraz ćwiczenia, a także przyjmują leki. Jeżeli chodzi o te ostatnie, to najczęściej stosowaną grupą preparatów wspomagających pamięć są zioła i ich pochodne. Wiąże się to z ich dużą dostępnością oraz opinią o nieszkodliwości.

Większość wykorzystywanych do wspomagania pamięci roślin pochodzi z Dalekiego Wschodu. Jest to związane z głęboko zakorzenioną w tamtych kulturach dbałością o kondycję umysłu. To właśnie starożytnym zielarzom ze wschodu zawdzięczamy odkrycie wielu gatunków roślin o korzystnych właściwościach wspomagających pamięć.

Miłorząb japoński
Najczęściej wykorzystywaną na świecie rośliną poprawiającą pamięć jest miłorząb japoński (Ginkgo biloba). Jest to jedna z najstarszych stosowanych w zielarstwie roślin. Stosuje się ją od prawie pięciu tysięcy lat.
To długowieczne, żyjące do dwóch tysięcy lat drzewo pochodzi z obszaru Chin. Obecnie występuje również w Azji Wschodniej i w Europie. Zawarte w wyciągach z tej rośliny flawonoidy i terpeny poprawiają przepływ krwi przez mózg, dzięki czemu do tego narządu dociera znacznie więcej tlenu i glukozy. Wykazano również, że flawonoidy działają stabilizująco na błonę komórkową neuronów, poprawiając przy tym przepływ neuroprzekaźników niezbędnych do prawidłowego przebiegu procesów zapamiętywania. Natomiast zawarte w surowcu antyoksydanty spowalniają procesy starzenia się komórek. Z powodu tych właściwości wyciąg z miłorzębu japońskiego jest zalecany nie tylko w celu poprawy pamięci, ale i w zmniejszaniu objawów demencji towarzyszącej m.in. stwardnieniu rozsianemu czy chorobie Alzheimera.

Wyciąg z Ginkgo biloba wykorzystywany jest również w leczeniu chorób nerwu wzrokowego i układu krążenia. W starożytnych Chinach miłorząb był również stosowany jako afrodyzjak, gdyż poprawia przepływ krwi w obrębie genitaliów, co wiąże się najprawdopodobniej ze wzmocnieniem produkcji tlenku azotu (NO).

Głóg
W naszym regionie występują rośliny, które – podobnie jak miłorząb japoński – zawierają flawonoidy rozszerzające naczynia krwionośne w mózgu i tym samym poprawiające jego ukrwienie. Mowa tu o głogach (Crataegus monogyna i Crataegus oxyacantha). Rośliny te są czasem stosowane w złożonych preparatach poprawiających pamięć i koncentrację, choć surowce z tych roślin są wykorzystywane głównie jako leki wzmacniające i poprawiające pracę serca. Jest to związane z ich wyraźnie korzystnym wpływem na mięsień sercowy, w którym również rozszerzają naczynia krwionośne.

Żeń-szeń
Inną, dalekowschodnią rośliną stosowaną w celu poprawy pamięci jest żeń-szeń (Panax ginseng). Wielowiekowa tradycja stosowania go jako remedium w zaburzeniach pamięci i koncentracji u osób starszych została potwierdzona przez współczesną medycynę. Zawarte w żeń-szeniu ginsenozydy i inne związki poprawiają pamięć, koncentrację oraz zdolność uczenia się. Co ciekawe, substancje te silniej działają u osób z zaburzeniami pamięci niż u osób zupełnie zdrowych. Żeń-szeń wykazuje również działanie adaptogenne, co przejawia się poprzez zwiększenie odporności na długotrwały stres i może być istotne dla osób intensywnie uczących się przed egzaminami.

Soja
Często w celu poprawienia pamięci wykorzystuje się soję (Glycine), a dokładniej mówiąc lecytynę – fosfolipid uzyskiwany z tej jednorocznej rośliny. Dzięki swojej budowie chemicznej stabilizuje ona strukturę osłonek mielinowych. Lecytyna jest również prekursorem choliny, z której powstają acetylocholiny jednego z neuroprzekaźników synaptycznych.

Regularne stosowanie lecytyny może prowadzić do zwiększenia stężenia choliny w neuronach i szybszego uwalniania acetylocholiny, co niewątpliwie przyczynia się do poprawy procesów zapamiętywania i kojarzenia. Lecytyna wykazuje jeszcze inne korzystne działania: zapobiega stłuszczeniu wątroby, powstawaniu kamieni żółciowych oraz odkładaniu blaszki miażdżycowej w naczyniach krwionośnych.

Wąkrotka azjatycka
Ze względu na coraz większe zapotrzebowanie na leki poprawiające pamięć, na naszym rynku zaczęły pojawiać się również preparaty zawierające mniej znane do tej pory zioła. Przykładem mogą być środki zawierające wyciągi z wąkrotki azjatyckiej (Centella asiatica), zwanej również Gotu kola.

Roślina ta była dotychczas spotykana u nas jako składnik preparatów kosmetycznych, co zawdzięcza swoim zdolnościom do szybkiego gojenia ran, poprawy jędrności skóry i stymulowania syntezy kolagenu. Do jej głównych składników czynnych zalicza się: saponiny trójterpenowe, związki kumarynowe, glikozydy fenolowe i asjatykozydy. W tradycyjnej medycynie wschodu była ona również stosowana jako zioła poprawiające pamięć i koncentrację. Podawana doustnie w postaci wyciągów pobudza ośrodkowy układ nerwowy, usuwając objawy zmęczenia. Obecnie zaleca się podawanie jej m.in. w przypadkach braku chęci do nauki i w zaburzeniach pamięci.

#Strychnina

Interesującą substancją poprawiającą pamięć i koncentrację, w zasadzie zarzuconą w medycynie, jest strychnina – alkaloid pozyskiwany z kulczyby wronie oko (Strychnos nux vomica). Substancja ta, ciesząca się sławą silnej trucizny, ma w odpowiednio małych dawkach korzystny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, ponieważ zwiększa percepcję wrażeń, poprawia procesy uczenia się, przypominania oraz kojarzenia, a także znacząco podnosi wydolność psychiczną i fizyczną. Niestety nawet nieznaczne zwiększenie dawki tej substancji może wywołać śmiertelne zatrucie, dlatego strychniny obecnie prawie w ogóle się nie stosuje. W Polsce jest dostępna jedynie jako składnik jednego z preparatów złożonych OTC.