Pierwsza pomoc w odmrożeniach

Zimowe miesiące na pewno przyprowadzą do nas pacjentów z odmrożonymi rękami i nogami. Wprawdzie nie sprzedamy im ciepłych rękawic i skarpet, ale zawsze możemy pospieszyć z radą i pierwszą pomocą.

Do urazów powstałych wskutek działania zimna dochodzi wówczas, gdy człowiek niewłaściwie chroniony przed chłodem narażony jest na jego negatywne działanie.

Typy urazów miejscowych
Rozróżniamy kilka typów urazów miejscowych powstałych w wyniku działania niskich temperatur.

Pierwszym z nich jest stopa okopowa. Powstaje ona w wyniku kilkudniowego narażenia na wilgoć i zimno, gdy temperatura otoczenia przekracza 0oC. Jest to uciążliwe schorzenie, przypominające powierzchowne oparzenie (przekrwienie, ból, obrzęk, pęcherze). Stopę okopową można spotkać np. u osób bezdomnych.

Kolejnym urazem jest odmrozina. Pojęcie to opisuje zmiany na skórze, które powstają na skutek długotrwałego działania zimnego, suchego powietrza o temperaturze powyżej 0oC. Na narażonym obszarze skóry pojawiają się swędzące, małe zaczerwienienia, „pajączki” naczyniowe, guzki.

Odmrożenie z kolei jest miejscowym urazem tkanek powstającym w wyniku działania na tkanki niskich temperatur i nadmiernej wilgotności powietrza. W odróżnieniu od odmroziny, w tej postaci dochodzi do krystalizacji płynów tkankowych w skórze i tkance podskórnej pod wpływem temperatury poniżej 0oC (zamrożenie tkanek). Stopień zamarznięcia zależy od czasu przebywania w zimnie i jego intensywności.

W zależności od nasilenia mrozu odmrożenie może powstać już po kilku minutach. W czasie działania niskiej temperatury występuje uczucie narastającego mrowienia, następnie odrętwienia i zesztywnienia odmrożonej okolicy. W ciepłym pomieszczeniu lekkie odmrożenie powoduje od razu silny ból, podczas gdy ciężkie odmrożenia pozostają zupełnie bezbolesne.

Zagrożenie
Nie jest znana granica temperatury, poniżej której może dojść do odmrożeń. Zdarzają się one nawet przy temperaturach powyżej 0oC, szczególnie przy wietrznej i wilgotnej pogodzie.

Działanie zimna powoduje miejscowy skurcz naczyń krwionośnych zaopatrujących dany obszar skóry, co prowadzi do zmniejszenia ukrwienia przez zwolnienie przepływu krwi (jest to miejscowa obrona przed wychłodzeniem całego organizmu). Miejsca szczególnie narażone na odmrożenie to okolice ciała wystawione na działanie zimna: stopy, dłonie, nos, uszy, policzki czy broda.

Zapobieganie
W profilaktyce odmrożeń podstawową rolę odgrywa odpowiedni ubiór. Powinien on chronić przed wiatrem, wilgocią i dobrze izolować termicznie. Najlepszą metodą jest ubieranie się „na cebulkę”. Trzeba jednak pamiętać, że „grzeje” nas uwięzione powietrze. Dlatego zbyt lekkie lub obcisłe ubranie nie daje izolacyjnej warstwy powietrza. Bardzo ważne jest nakrycie głowy, gdyż organizm oddaje większą część swojego ciepła przez skórę głowy. Należy zadbać również o odpowiednie zabezpieczenie kończyn (najlepsze są rękawice warstwowe) i wystających części ciała. Lepiej też zrezygnować ze zbyt wąskich butów i obcisłych rękawiczek.

Przed spodziewanym wyjściem na mróz należy unikać spożywania alkoholu. Powinno się natłuszczać odsłonięte okolice, głównie twarz i usta, odpowiednimi kremami, gdyż tłuszcz dobrze zabezpiecza przed działaniem zimna.
W czasie przebywania w niskich temperaturach można poprawić ukrwienie rąk i nóg od czasu do czasu nimi poruszając.

#Stopnie odmrożeń

1. Zaczerwienienie skóry, która następnie staje się blada lub woskowa. Po około 3 godz. pojawia się obrzęk, który utrzymuje się do 10 dni. Od 5 dnia towarzyszy mu złuszczanie się skóry. Przez wiele miesięcy może utrzymywać się mrowienie i nadmierne pocenie się odmrożonych części ciała.
2. Pierwszymi objawami są przekrwienie i obrzęk. Po 2 tygodniach powstają pęcherze, które przechodzą w ciemne strupy odpadające po 3 tygodniach. Przez kilka miesięcy utrzymują się parestezje i nadwrażliwość skóry.
3. Uszkodzenie dotyczy całej skóry. Powstają pęcherze i strupy, a po ich odpadnięciu ubytki tkanek gojące się przez ziarninowanie i naskórkowanie. Po wygojeniu powstają trwałe przebarwienia skóry. Przez szereg tygodni mogą utrzymywać się kłujące bóle i mrowienie.
4. Odmrożenie obejmuje skórę, tkankę podskórną, mięśnie, a nawet kości. Tkanki te ulegają martwicy suchej lub rozpływnej. Potem następuje proces demarkacji. Powstają trudne do leczenia owrzodzenia. Leczenie tego rodzaju zmian polega najczęściej na chirurgicznym usunięciu martwych tkanek.

#Pierwsza pomoc

Co należy robić?

• Poszkodowanego należy niezwłocznie przenieść do ciepłego pomieszczenia.
• Przy powierzchownych odmrożeniach pierwszą czynnością jest rozluźnienie obcisłej odzieży i rozsznurowanie butów, co zmniejszy ucisk na odmrożone okolice ciała i poprawi ich ukrwienie.
• Odmrożone obszary należy stopniowo ogrzewać.
• Najkorzystniejsze jest ogrzewanie ciepłem własnym
• człowieka, zmarznięte dłonie można wsunąć np. pod pachy.
• Należy zadbać o dodatkowe okrycie poszkodowanego,
• Można zanurzyć odmrożone kończyny w wodzie
• o temperaturze nie wyższej niż 4042oC, wyższa
• temperatura może bowiem spowodować oparzenie,
• Poszkodowanemu podawać ciepłe napoje z dużą
• zawartością cukru.
• Powierzchnie odmrożeń opatruje się jałowym opatrunkiem.
• Pacjenta należy ułożyć w pozycji zapobiegającej uciskowi na nerwy obwodowe kończyn.
• W przypadku odmrożenia bez równoczesnego wychłodzenia całego ciała można wykonywać czynne ruchy dotkniętymi kończynami, nie wolno natomiast wykonywać ruchów biernych.

Czego nie wolno robić?

• W przypadku głębokich odmrożeń nie zaleca się żadnych czynności mających na celu ogrzanie
• odmrożonych powierzchni.
• Jeśli wytworzyły się pęcherze, nie
• należy ich przekłuwać ani uciskać.
• Nie należy stosować nacierania
• śniegiem odmrożonych okolic.
• Nie należy podawać poszkodowanemu napojów alkoholowych.
• Poszkodowany nie powinien
• palić papierosów.
• Pacjent z odmrożonymi nogami nie powinien chodzić, gdyż praca mięśni wymaga zwiększonego ukrwienia, a zwężone naczynia mogą temu nie podołać.
• Nie należy nacierać i masować odmrożonych miejsc, gdyż nie powoduje to wzrostu temperatury i jest przyczyną utraty ciepła.