Opiekunki spod „Parasola”

Wywiad z Elżbietą Szwałkiewicz, prezes Stowarzyszenia na rzecz Chorych Długotrwale Unieruchomionych “Niebieski Parasol”

Opiekun medyczny – co to za zawód?

W Polsce opiekunka to taki dziwny zawód, który nie ma prawnie określonych zadań, kompetencji i odpowiedzialności, a przecież od opiekuna całkowicie zależy człowiek nie tylko niesamodzielny, ale najczęściej także chory. Opiekun czy opiekunka niesie pomoc w zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych w zakresie higieny, odżywiania, pomocy w domu. Dlatego tak ważne jest, by ci ludzie byli profesjonalistami.

Od kilku lat intensywnie zabiegam o to, by powstał zawód opiekuna medycznego, który jak inne zwody medyczne byłby obwarowany specyficznymi przepisami prawa i zasadami etycznymi, co w przypadku chorych kompletnie uzależnionych od osoby opiekuna jest niezwykle istotne. Nie wyobrażam sobie, by taki zawód – jak to się teraz dzieje – wykonywał przypadkowy człowiek, bez nadzoru, za nędzne stawki, bez umowy o pracę. Moje działania w tym kierunku napotkały na bariery, także ze strony pielęgniarek. Nie rozumiałam tego oporu, choć sama jestem pielęgniarką.

Dopięła Pani swego?

Kilkuletnia dyskusja poparta stale zmniejszającą się liczbą pielęgniarek przyniosła zrozumienie zarówno u polityków, jak i w środowisku pielęgniarskim.

Parę tygodni temu „opiekun medyczny” został wpisany do projektu ustawy o zawodach medycznych, do ustawy o szkolnictwie zawodowym. Minister edukacji zatwierdził podstawy programowe kształcenia opiekunów medycznych.

W Karolewie koło Kętrzyna nasze stowarzyszenie posiada budynek, który chcemy wyremontować na potrzeby szkoły opiekunów medycznych i zakładu pielęgnacyjnego, który będzie jednocześnie bazą kształcenia praktycznego. Z jednej strony chcemy zapewnić pacjentom kompleksową opiekę długoterminową, a z drugiej strony stworzyć dobre warunki do kształcenia umiejętności profesjonalnej pielęgnacji. To będzie roczne kształcenie po liceum. Wystarczy rok, by opiekun posiadł niezbędną wiedzę i wykształcił umiejętności skutecznej i bezpiecznej pomocy choremu człowiekowi, np. w przyjmowaniu posiłków, myciu, ubieraniu, przemieszczaniu, korzystaniu z toalety.

Do tej pory robiły to salowe, prawda?

Nie ma teraz w szpitalach salowych, są zewnętrzne firmy sprzątające, a pielęgniarek jest coraz mniej. To jest zawód wymierający w Polsce. Średnia wieku pielęgniarek wynosi 47 lat, a w niektórych regionach więcej. Kilka lat temu zamknięto wszystkie szkoły pielęgniarskie w Polsce i wprowadzono kształcenie na poziomie wyższym: zawodowym i uniwersyteckim. Jeżeli ktoś się decyduje na studia uniwersyteckie na kierunku pielęgniarskim z tak ciężkim programem nauczania (niemal jak na lekarskim), to nie po to, by pracować za bardzo niskie wynagrodzenie i wykonywać podstawowe czynności pielęgnacyjne. Poza tym ogromną rozrzutnością byłoby zlecanie pielęgniarkom podstawowych świadczeń, które mogą wykonywać opiekunki – jesteśmy zbyt biednym społeczeństwem.

To może być szansą dla kobiet, które teraz pracują jako opiekunki w szarej strefie.

Tak, szansą na zdobycie kwalifikacji zawodowych, które umożliwią znalezienie stałej pracy w placówkach ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Jest też szansą na utrzymanie pracy dla tych osób, które już pracują, ale muszą podnieść kwalifikacje, żeby pracę utrzymać.

Ukończenie rocznej szkoły opiekunów może być interesujące dla osób mających pod opieką swoich bliskich przewlekle chorych, niepełnosprawnych i niesamodzielnych.

A jak jest z kadrą pedagogiczną?

Jest pewien problem, gdyż potrzeba osób, które mają odpowiednią wiedzę i umiejętności, a tych w Polsce brakuje. W pierwszym okresie funkcjonowania szkoły pomoże mi moja przyjaciółka z Niemiec – instruktorka opiekunek, która wyszkoli naszych instruktorów i trenerów umiejętności zawodowych.

Dziękujemy za rozmowę.

Wywiad przeprowadziły
Marta Figielska i Monika Karbarczyk