Ogólne zasady higieny w połogu

Rana po nacięciu lub uszkodzeniu krocza stanowi potencjalne ognisko zakażenia, dlatego niezwykle ważna dla prawidłowego przebiegu połogu jest właściwa higiena krocza po porodzie.

Połóg to czas 6-8 tygodni po ciąży i porodzie, podczas którego anatomiczne, morfologiczne oraz czynnościowe zmiany ciążowe cofają się, a organizm kobiety wraca do stanu sprzed ciąży. Okres ten dzieli się na połóg bezpośredni (pierwsze 24 godziny po porodzie), wczesny (pierwszy tydzień po porodzie) oraz późny (do 6 tygodni po porodzie). W czasie połogu następuje zwijanie się macicy, czyli obkurczanie połączone z dwudziestokrotnym zmniejszeniem jej masy (z około 1000 g bezpośrednio po porodzie do 50 g po kilku tygodniach karmienia piersią), gojenie ran poporodowych (rana macicy po oddzieleniu łożyska, rana krocza czy rana po cięciu cesarskim), rozpoczęcie laktacji oraz ponowne podjęcie czynności jajników.

Większość kobiet po naturalnym porodzie może być wypisana do domu w trzeciej dobie połogu. Pozostaje więc niewiele czasu na obserwację przebiegu pierwszych dni połogu przez lekarzy i położne. Dlatego niezwykle istotne jest informowanie pacjentki o zasadach higieny w tym okresie oraz uczulanie na możliwość wystąpienia objawów patologicznych.

Główne dolegliwości
Dolegliwościami, które są najczęściej zgłaszane przez pacjentki w połogu są: zmęczenie, wydzielina z dróg rodnych, bóle w dole brzucha, ból w okolicy rany krocza lub rany po cesarskim cięciu, trudności w oddawaniu moczu i zaparcia, nadmierne pocenie się, a także bolesność i obrzęk piersi.

Zmęczenie pacjentek w połogu zależy m.in. od czasu trwania porodu, od reakcji na wysiłek, ból oraz stres porodowy.

Pojawienie się wydzieliny z dróg rodnych jest związane ze zmianami nekrotycznymi w endometrium prowadzącymi ostatecznie do gojenia rany miejsca łożyskowego. Pacjentka obserwuje te zmiany w postaci odchodów z dróg rodnych. W pierwszych dniach połogu odchody są krwiste, później stają się brunatne, po dwóch tygodniach żółte, a po kolejnym tygodniu białoszare, by pod koniec połogu zaniknąć.

Bóle w dole brzucha spowodowane są skurczami mięśnia macicy, które świadczą o jego zwijaniu się. Bóle te nasilają się podczas karmienia piersią, kiedy zwiększa się wydzielanie oksytocyny nasilającej skurcze macicy. Bóle te są silniej odczuwane przez kobiety po przebytych porodach lub po ciąży mnogiej.

Ból w okolicy rany krocza lub rany po cięciu cesarskim zdarza się często w pierwszych kilku dniach po porodzie. Towarzyszy mu czasem uczucie drętwienia, trudności przy siedzeniu i chodzeniu.

Trudności w oddawaniu moczu i zaparcia zwykle spowodowane są rozciągnięciem i przejściowym zwiotczeniem mięśni dna miednicy po porodzie i zwykle ustępują po 1-2 dniach. Pacjentkom zaleca się aktywność fizyczną dostosowaną do czasu po porodzie.

Nadmierne pocenie się w pierwszych dniach po porodzie jest objawem zmieniającego się profilu hormonalnego. Natomiast bolesność i obrzęk piersi spowodowane wydzielaniem pokarmu występują zwykle w 3.-4. dobie po porodzie. W celu zmniejszenia dolegliwości zaleca się częste przystawianie dziecka do piersi oraz właściwe ich opróżnianie.

Nacięcie krocza
U większości kobiet rodzących siłami natury dokonuje się nacięcia krocza lub dochodzi do jego samoistnych uszkodzeń. W wyniku tego powstaje rana obniżająca komfort życia kobiety. Nacięcie krocza jest zabiegiem stosowanym rutynowo zwłaszcza u kobiet rodzących po raz pierwszy. Pozwala ono uniknąć niekontrolowanego pęknięcia krocza, co mogłoby prowadzić do uszkodzenia cewki moczowej lub zwieracza odbytu. Rana po nacięciu lub uszkodzeniu krocza stanowi potencjalne ognisko zakażenia, dlatego niezwykle ważna dla prawidłowego przebiegu połogu jest właściwa higiena krocza po porodzie.

Higiena w połogu
Każda pacjentka po porodzie powinna otrzymać szczegółowe informacje dotyczące dbania o higienę w połogu. Gojenie rany trwa dość długo, ponieważ znajduje się ona w okolicach pochwy i odbytu – miejscach wilgotnych oraz stale narażonych na działanie wielu drobnoustrojów.

Krocze należy codziennie przemywać ciepłą wodą z dodatkiem mydła o neutralnym pH lub sprawdzonymi przez pacjentkę płynami do higieny intymnej. Myjąc krocze należy wykonywać ruch w kierunku od przodu do tyłu, a następnie delikatnie osuszać krocze papierowym ręcznikiem lub pozwalać, by skóra wyschła sama. Zaleca się również jak najczęstsze wietrzenie krocza. Wkładki powinny być wymieniane jak najczęściej, nawet co 3-4 godziny. Jeśli krocze po porodzie jest znacznie obrzęknięte, można zastosować okłady z lodu. Przy znacznym nasileniu dolegliwości bólowych można zastosować paracetamol.

Każda kobieta, która rodziła naturalnie, może stosować w połogu preparat zawierający chlorowodorek benzydaminy, który zmniejsza ból, pieczenie, świąd i obrzęk krocza.