Od brudu i smrodu do higieny

Kąpiele dwa razy w roku, łaźnie wykorzystywane w celach erotycznych, a nie higienicznych, wszy plądrujące przyprószone pudrem przepastne peruki XVIII-wiecznych dworzan i przyklejone do ciała niczym druga koszula robactwo. Oto wstydliwy obraz Polaka i Europejczyka na przestrzeni wieków, który przedstawia tygodnik “Polityka”.

Higiena obecnie jest traktowana jako podstawa pielęgnacji. Nie wszyscy oczywiście biorą to sobie “do serca”, co możemy poczuć jadąc zatłoczonym tramwajem czy autobusem.

Trudno sobie dziś wyobrazić jak dawna Europa nie przywiązywała wagi do kwestii higieny i jak niska była w tamtych czasach wrażliwość zapachowa. Wystarczy przypomnieć, że król Francji Filip Dobry kapał się raz na 4-5 miesięcy, a książę wielkopolski Przemysław I w ramach pobożnego umartwiania się przez ostatnie cztery lata życia nie kąpał się wcale. “Tę sytuację utwierdzała postawa ówczesnego Kościoła, dla którego niechęć do mycia się była przejawem pobożnego umartwiania się i ascetycznej postawy wobec doczesności” – czytamy w tygodniku.

Publiczne łaźnie, które miały pomóc utrzymywać czystość stały się miejscami, w których szerzyła się prostytucja, dlatego w XVI wieku w Europie zaczęto je zamykać. Dopiero wraz z rozwojem mieszczaństwa stopniowo zaczęto zwracać uwagę na czystość ciała.

Naukowe przesłanki do upowszechniania czystości pojawiły się w XIX wieku. Brud był powodem masowego rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych oraz powodem masowego występowania gorączki połogowej. Jednak u powszechnienie się higieny dokonało się w Europie dopiero w XX wieku. Jak pisze “Polityka”: “jeszcze w 1954 r. we Francji zaledwie połowa mieszkań dysponowała bieżącą wodą, jedna czwarta była wyposażona w toaletę, jedno na dziesięć w wannę lub prysznic i tyleż samo w centralne ogrzewanie. Dzisiaj są to już dobrodziejstwa powszechnie dostępne”. (st)