Oczy pod opieką

Wraz z wiekiem zaburzeniu ulega równowaga pomiędzy tworzeniem a eliminowaniem wolnych rodników, co może niekorzystnie wpływać na funkcjonowanie narządu wzroku. Systematyczna dbałość o oczy przełoży się na jakość naszego widzenia w przyszłości.

Zmęczone oczy, pogorszona jakość i ostrość widzenia to dolegliwości, z jakimi wiele osób zmaga się na co dzień. Przyczyną jest tryb życia – m.in. wpatrywanie się przez długi czas w ekran komputera czy telewizora, przebywanie w źle oświetlonych, klimatyzowanych, zadymionych pomieszczeniach. Oczom na pewno to nie służy, ale przypominamy sobie o nich dopiero wtedy, kiedy pieką, łzawią, są zaczerwienione, a skuteczność naszego widzenia systematycznie się pogarsza. Jeśli nie podejmiemy odpowiednich środków zaradczych, ich stan może się pogorszyć.

Ostrzeżenie na przyszłość
Wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej (AMD). Schorzenie to uważa się za główną przyczynę ślepoty w krajach wysoko rozwiniętych. Zgodnie z danymi WHO cierpi na nie ponad 160 mln ludzi na świecie, w tym około 1 mln w Polsce. U osób starszych choroba postępuje stopniowo, ale może się także pojawiać u osób młodych cierpiących na krótkowzroczność. Choroba przeważnie dotyczy obu oczu, choć jedno z nich zwykle jest w gorszym stanie. Oznakami AMD są zaburzenia widzenia w centralnym polu, spadek ostrości widzenia, zwłaszcza z bliska, mroczki, deformacje obrazu. Z upływem czasu pogarsza się widzenie do dali, następują kłopoty z rozróżnianiem barw.

Wiek zalicza się do głównych czynników wpływających na rozwój schorzenia. Nie mniej ważne są predyspozycje genetyczne i uwarunkowania rodzinne. Bardziej narażone na AMD są kobiety, rasa biała oraz osoby z niebieską barwą tęczówki. Podwyższone ryzyko w przypadku kobiet wskazuje, że w okresie okołomenopauzalnym ochronna rola estrogenów jest słabsza.

Niezależnie od płci, czynnikiem zwiększającym możliwość zachorowania na AMD jest palenie papierosów. Nałóg ten sprzyja wytwarzaniu wolnych rodników, które niszczą komórki. Podobne skutki powoduje nadmierne spożywanie alkoholu.

Czas na profilaktykę
Z pomocą przychodzą nam odpowiednio skomponowane suplementy diety wspomagające funkcjonowanie wrażliwych struktur oka. Wpływają one na poprawę jakości i ostrości widzenia, łagodząc efekt zmęczenia oczu. Należy jednak pamiętać, że nie zastąpią one właściwego odżywiania ani trybu życia. Powstały z myślą o profilaktyce i uzupełnianiu brakujących składników.

W wyborze właściwych preparatów należy się kierować składem. Skuteczniejsze są te suplementy, które zawierają więcej antyoksydantów. Na fizjologiczne funkcje widzenia najlepiej wpływają karotenoidy, które występują w dużych ilościach w plamce żółtej oka. Spośród nich zasadnicze znaczenie odgrywają luteina i astaksantyna, które nie dość, że zapobiegają rozwojowi zwyrodnienia plamki żółtej, to są także silnymi utleniaczami. Luteina dodatkowo pełni funkcję filtru, przez co chroni oko przed szkodliwym światłem niebieskim oraz promieniami UVA i UVB.

Niezwykle cenne dla dobrej kondycji oka są antocyjany – glikozydy flawonowe. Regenerują enzymy oka uszkadzane przez wolne rodniki. Wiążą się z kolagenem, dzięki czemu wzrasta gęstość utkania i uszczelnienie delikatnych ścian naczyń włosowatych. Glikozydy flawonowe hamują również nadmierną krzepliwość krwi, poprawiając jej przepływ w siatkówce. Regenerują rodopsynę – barwnik wzrokowy znajdujący się w fotoreceptorach, dzięki czemu oko lepiej przystosowuje się do widzenia w ciemnościach. Bogatym źródłem antocyjanów jest borówka czernicy.

Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (DHA, EPA) odpowiadają za fizjologiczne funkcjonowanie narządu wzroku. Biorą udział w budowie błon komórkowych fotoreceptorów i innych komórek siatkówki oka, będąc przy tym składnikiem odżywczym siatkówki oka. Wywierają korzystny wpływ na czułość fotoreceptorów siatkówki oka, na bodźce świetlne, ograniczają stres antyoksydacyjny. DHA przychodzi z pomocą, kiedy oczy nie są odpowiednio dotlenione.

Witaminy C i E służą organizmowi w walce ze szkodliwym działaniem wolnych rodników. Witamina E chroni nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 przed utlenieniem. Natomiast cynk i selen są częścią enzymów antyoksydacyjnych neutralizujących wolne rodniki, co przyczynia się do ochrony struktur komórkowych siatkówki oka.

Suplementy diety zawierające powyższe składniki są szczególnie polecane osobom narażonym na wystąpienie AMD, zaćmy, jaskry, pracującym przy komputerach, w pomieszczeniach ze słabym oświetleniem i zadymionych, kierowcom, a także palaczom czy chorym na cukrzycę.

Antyoksydanty w diecie
Suplementy diety mają być jedynie uzupełnieniem diety. Jeśli będzie ona odpowiednio zbilansowana, to zneutralizuje negatywny wpływ wolnych rodników na tkankę oka. Organizm potrzebuje dziennie około 10 mg luteiny, tymczasem spożywamy jej około 1-2 mg na dobę. Cennym źródłem luteiny, podobnie jak selenu, cynku, witaminy C i E są: brokuły, szpinak, kapusta, brukselka, groszek i kukurydza. Ponadto zaleca się spożywanie pomidorów, jagód, marchwi, orzechów włoskich, ryb, ciemnego pieczywa pełnoziarnistego i olejów roślinnych.

Zmiana stylu życia
Jeśli spędzamy długie godziny przed komputerem, wskazane jest raz na jakiś czas przymknąć oczy, by odpoczęły i się nawilżyły. Jeśli palimy papierosy, najwyższa pora zerwać z nałogiem. Palacze są dwukrotnie bardziej narażeni na utratę wzroku niż osoby niepalące. Ponadto dym tytoniowy powoduje łzawienie oczu, a także niekorzystnie wpływa na ukrwienie siatkówki.

Należy też nosić okulary przeciw-słoneczne z filtrem UV, by chronić oczy przed szkodliwym wpływem promieni słonecznych. Promieniowanie zwiększa bowiem pigmentację w oku, prowadząc do odbarwienia zwanego kataraktą słoneczną.

Osoby, które przekroczyły 45. rok życia, powinny raz w roku zgłaszać się na badania okulistyczne pod kątem AMD. Niezależnie od wieku, do okulisty powinni udać się ci, których oczy zostały zainfekowane bądź występuje u nich, rozmazany obraz, widzenie za mgłą, nieostre kontury przedmiotów, ból oczu, zaczerwienienie, nabrzmiałe bądź podrażnione powieki.