Niedobory magnezu

Niedobory magnezu


Niskie spożycie magnezu powoduje między innymi ogólne osłabienie, rozbicie, brak motywacji do działania, a nawet zaburzenia snu, depresję i osteoporozę. Układy najbardziej zagrożone i najwcześniej dające objawy niedoborów magnezu to układ sercowo-naczyniowy oraz nerwowo-mięśniowy.

Jony magnezowe są niezbędne do funkcjonowania komórek wszystkich znanych organizmów. Ponad 300 enzymów wymaga tego pierwiastka do aktywności katalitycznej, w tym wszystkie enzymy wykorzystujące lub syntezujące ATP (magnez nadaje cząsteczce ATP niezbędną konformację przestrzenną) oraz enzymy syntezujące DNA i RNA. Z tego powodu magnez uznawany jest za niezbędny składnik prawidłowej diety człowieka. Jak wskazują badania, niedobory magnezu występują niezwykle często; w Stanach Zjednoczonych jedynie 32 proc. populacji przyjmuje codziennie dawki mieszczące się w zakresie zalecanego dziennego spożycia (ZDS). Niskie spożycie magnezu jest związane między innymi z ogólnym osłabieniem, rozbiciem, brakiem motywacji do działania, a nawet zaburzeniami snu, depresją i osteoporozą.

Definicja i przyczyny niedoboru
Fizjologiczne stężenie magnezu w osoczu ma zakres 1.8‑2.3 mg/100 ml (0.74 mmol/litr do 0.94 mmol/litr). Stan niedoboru tego pierwiastka (hipomagnezemia) można zdefiniować jako stężenie jonów magnezowych w osoczu poniżej 1.8 mg/100 ml (< 0.74 mmol/litr). Spadek ilości magnezu poniżej stężeń fizjologicznych może być spowodowany nieprawidłową dietą, zwiększonym wydalaniem jelitowym i nerkowym lub jego redystrybucją z przestrzeni międzykomórkowych do przestrzeni wewnątrzkomórkowych. Większość pacjentów z subklinicznymi niedoborami nie wykazuje istotnych objawów do chwili, w której stężenie jonów magnezowych w osoczu spadnie poniżej poziomu 1.2 mg/100 ml. Wówczas niedobory mogą przyjmować niebezpieczną postać, z czego stanem szczególnego zagrożenia życia są arytmie komorowe. Pierwszym krokiem w celu określenia przyczyny hipomagnezemii jest pomiar wydalanych jonów magnezowych oraz wskaźnik kreatyninowo-wapniowy, ponieważ odpowiedzią nerek na spadek frakcji magnezu jest zmniejszenie wydalania tych jonów poniżej 2 proc.

Nerka jest głównym narządem regulującym poziom magnezu w ustroju, ponieważ 95 proc. przefiltrowanego pierwiastka ulega reabsorpcji (60-70 proc. w pętli Henlego, 15-25 proc. w kanaliku bliższym i 5-10 proc. w kanaliku dalszym). Również niektóre leki powodują spadek poziomu niezbędnych pierwiastków, w tym magnezu, na przykład leki diuretyczne lub inhibitory pompy protonowej. Do schorzeń genetycznych skutkujących nieprawidłową gospodarką substancji mineralnych należą: syndrom Gitelmana oraz syndrom Barttera, objawiające się hipomagnezemią, hipokaliemią, alkalozą metaboliczną oraz hipokalciurią. Schorzenia te mają charakter dziedziczny.

Objawy
Niestety, zdecydowana większość pacjentów z niedoborami magnezu nie wykazuje żadnych objawów do momentu spadku stężenia poniżej 1.2 mg/100 ml. Zazwyczaj jest to powiązane z obniżeniem poziomów innych elektrolitów, w tym hipokalcemii i hipokaliemii, przez co właściwa diagnoza jest utrudniona. Układy najbardziej zagrożone i najwcześniej dające objawy niedoborów magnezu to układ sercowo-naczyniowy oraz nerwowo-mięśniowy. Obserwuje się dodatni objaw Weissa oraz objaw Trousseau, które można zaobserwować również przy niedoborach wapnia. Ponadto mogą występować tężyczki, osłabienie siły mięśniowej oraz uogólnione drgawki, które niestety są również charakterystyczne przy zbyt niskich poziomach innych elektrolitów w organizmie.

Niektórzy autorzy uważają hipomagnezemię za główny czynnik depresji, zwłaszcza w przypadkach opornych na standardowe leczenie. Zaobserwowano, iż suplementacja magnezem w tych wypadkach jest wysoce skuteczna. Udowodniono, iż w przypadku braków magnezu występuje spadek stężenia funkcjonalnego ATP, co z kolei powoduje zaburzenia funkcjonowania receptorów jonotropowych w neuronach; postępuje depolaryzacja neuronów z jednoczesnym wpływem jonów wapniowych do wnętrza komórek, co skutkuje narastającymi dysfunkcjami neuronalnymi, wzmożoną pobudliwością i depresją. Obserwacje te mogą mieć duże znaczenie w psychiatrii, ponieważ u pacjenta występują takie objawy jak: drażliwość, apatia i psychoza. Trudno jednak jednoznacznie oszacować rolę substancji mineralnych w schorzeniach o wysokim stopniu złożoności.

Inne objawy hipomagnezemii mogą obejmować: astenie, fibromialgie oraz syndrom przewlekłego zmęczenia (Chronic Fatigue Syndrome – CFS), niepokój i napady paniki, bezsenność i migreny. Stany depresyjne wywołane niedoborami magnezu związane są ze zwiększoną produkcją adrenaliny, przy czym suplementacja preparatami magnezu oraz tauryną działała jako antidotum (tauryna stabilizuje błony komórkowe, wiąże wapń oraz zmniejsza ilość wewnątrzkomórkowego cGMP).

Należy podkreślić, iż ilość substancji mineralnych w osoczu nie zawsze koreluje z ich ilością w płynie mózgowo-rdzeniowym i mózgu, jednak można użyć do tego celu fosforowej spektroskopii NMR.

Leczenie
Zalecane dzienne spożycie wynosi dla dorosłego mężczyzny 370 mg, dla kobiety zaś 300 mg. Do szczególnie bogatych źródeł tego pierwiastka można zaliczyć: kaszę gryczaną, groch, fasolę, pełne ziarna zbóż oraz makarony. W szczególnych przypadkach warto zastanowić się nad suplementacją preparatów magnezu; jednak ich biodostępność istotnie różni się między sobą. Do najlepiej przyswajalnych można zaliczyć kompleksy octanowe, chlorkowe, cytrynianowe, mleczanowe, bursztynianowe oraz siarczanowe. Te ostatnie mają istotne znaczenie przy podaniu dożylnym.

Niezwykle istotny jest skład codziennej diety, mogącej wpływać na biodostępność jonów magnezowych. Jako przykład można podać błonniki pokarmowe, które upośledzają wchłanianie jelitowe magnezu. Podobne działanie zaobserwowano podczas przyjmowania łupin nasiennych babki oraz niewielkich ilości gumy arabskiej. Asparaginian i glutaminian magnezu mogą mieć istotny wpływ na zaostrzenie objawów depresji, ze względu na neurotoksyczność ligandów. Bardzo niską dostępnością biologiczną charakteryzują się tlenek magnezu oraz wodorotlenek magnezu, natomiast taurynian magnezu może nie być skuteczny u wszystkich pacjentów ze względu na dość wysoką trwałość kompleksu.

Podsumowanie
Niedobory magnezu to bardzo częsta przypadłość, która może objawiać się m.in. osłabieniem, nużliwością mięśni, depresją. O ile stan nie jest bardzo poważny, przed przyjęciem środków farmakologicznie czynnych warto zastanowić się nad zmianą diety, trybu życia oraz suplementacją związków magnezu. Jednak dopóki oznaczenia ilościowe magnezu nie staną się szerzej dostępne i jego rola nie zostanie w pełni wyjaśniona, zaleca się zachować ostrożność i rozważyć wady oraz zalety przyjmowania suplementów diety.

Piśmiennictwo u autora.

4.8/5 - (57 votes)

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH