Choroba najczęściej pojawia się u noworodków albo między 6. a 7. rokiem życia. Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest jedną z najczęściej występujących dermatoz alergicznych. W ciągu ostatnich 30 lat liczba chorych zwiększyła się nawet dwukrotnie.
Istnieją teorie, że przyczyną AZS jest… nadmierna higiena! Ale większość specjalistów zakłada, że przyczyny leżą w zaburzeniach immunologicznych uwarunkowanych genetycznie (u wszystkich chorych występuje ten sam gen). Przez to osoby z atopią reagują na różne neutralne substancje (np. mydło, jajka, sierść, czekolada) utratą płaszcza lipidowego. Tak „osłabiona” skóra bardzo łatwo pada ofiarą zewnętrznych, szkodliwych substancji. Staje się zaczerwieniona i bardzo sucha. Dlatego choroba ta czasem bywa mylona z łuszczycą.
Lokalizacja
Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych. W tych miejscach naskórek jest najcieńszy i alergeny najszybciej docierają do skóry właściwej. Świąd nie pozwala chorym spokojnie spać i koncentrować się na codziennych zajęciach. Łagodne zaczerwienienia często zmieniają się w czerwone grudki, a potem w ropne krostki. Choroba bywa bardzo inwazyjna i brzydkie plamy pokrywają duże fragmenty skóry (w skrajnych przypadkach prawie całe ciało).
Leczenie
Terapia AZS polega głównie na leczeniu objawowym. Do niedawna jedynym lekarstwem były kremy i maści sterydowe (na bazie kortykosterydów). Leki te wykazują bardzo silne działanie przeciwzapalnie i dlatego są najczęściej zalecane przez lekarzy. Niestety, stosowane przez długi czas lub w nieodpowiedni sposób mogą wywołać wiele objawów niepożądanych. Na szczęście można zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych poprzez łączne stosowanie obojętnych podłoży. Tak zwana terapia naprzemienna jest standardem zalecanym przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne.
Niezbędnym uzupełnieniem miejscowej terapii sterydowej powinny więc być obojętne podłoża (tzw. bazy). Większość producentów leków sterydowych ma w swojej ofercie bazy natłuszczające, które są dostępne wyłącznie w aptekach.
Na rynku aptecznym jest wiele specjalistycznych preparatów stworzonych specjalnie dla u osób z atopowym zapaleniem skóry.
Ponieważ jednym z jego objawów jest uporczywy świąd, używane emolienty powinny działać przeciwświądowo i przeciwzapalnie. Znaną substancją działającą przeciwświądowo jest na przykład polidocanol, a łagodzącą podrażnienia sepicalm. Pomocne są również substancje sprzyjające zatrzymywaniu wody w naskórku (np. mocznik, kwas mlekowy, gliceryna, kwas hialuronowy), a także zapobiegające jej utracie poprzez uszczelnienie naskórka (ceramidy, fosfolipidy, woski, fucogel).
Profilaktyka
Do codziennej pielęgnacji pacjenci powinni stosować odpowiednie środki do mycia niezawierające mydła, o pH obojętnym lub lekko kwaśnym oraz preparaty nawilżająco-zmiękczające, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe (głównie linolenowy i gamma-linolenowy). Powinni zaś unikać gorącej wody, a także ubrań wykonanych z materiałów syntetycznych oraz wełny. Niewskazane są dla nich kosmetyki z dodatkiem spirytusu (perfumy, toniki).
Mimo że AZS jest chorobą na całe życie, to stosowanie się do opisanych powyżej zaleceń pozwoli niemal całkowicie zniwelować przykre objawy i zdecydowanie poprawi komfort życia.