Kwasy omega-3 a rozwój intelektualny

Coraz więcej wiemy o czynnikach, które mają wpływ na rozwój intelektualny. Oczywiście bardzo ważne są geny, gdyż zdolności dziedziczymy po przodkach. Jednak dużo zależy od tego, czy potrafimy szybko te zdolności dostrzec i odpowiednio je rozwijać. Oprócz genów istotna w rozwoju intelektualnym jest także dieta.

Ryby są w zasadzie jedynym źródłem kwasów tłuszczowych eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA) z grupy omega-3. Organizm człowieka nie potrafi syntetyzować tych cennych związków, dlatego nazywane są one niezbędnymi.

DHA jest kluczowym związkiem budującym centralny układ nerwowy, w tym oczywiście mózg. Znane są poważne konsekwencje niedoborów tych związków w organizmie. Szczególnie przykre objawy zaobserwowano u noworodków, u których drastyczny niedobór kwasów omega-3 i omega-6 manifestował się ostrym zapaleniem skóry, atopią, zahamowaniem wzrostu oraz zwiększonym ryzykiem astmy.

Z kolei w okresie edukacyjnym zaobserwowano opóźnienie funkcji poznawczych, ostrości widzenia, gorszą zdolność uczenia się, a także zaburzenia koncentracji. Część badaczy przypisuje problemy z czytaniem i ortografią, a także z zachowaniem i koordynacją ruchową (ADHD) niedoborom kwasów omega-3. Dlatego specjaliści od żywienia wciąż przekonują do potraw rybnych. Ze względów smakowych często trudno namówić na nie dzieci, którym w okresie wzrostu i rozwoju kwasy omega-3 są szczególnie potrzebne.

Jaką rybę wybrać?
O rozwój dzieci rodzice zaczynają dbać niemal od kołyski. Na początku kupują maty edukacyjne, które wspomagają rozwój psychoruchowy noworodka. Potem czytają do poduszki, zapisują pociechę do anglojęzycznego przedszkola itd. Niestety rodzice często zapominają o prawidłowej diecie dziecka, która ma kluczowe znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju.

Ostatnie zalecenia żywieniowe obniżają wiek, od którego można wprowadzać posiłki rybne. Doceniono ogromną rolę, jaką kwasy omega-3 odgrywają w rozwoju intelektualnym dzieci. Warto jednak podkreślić, że nie każda ryba dostarcza odpowiednią ilość kwasów omega-3. Najbogatsze w te związki są ryby morskie, żyjące na dużych głębokościach.

Ryby morskie różnią się jednak między sobą proporcjami w zawartościach kwasów EPA i DHA. Kluczową rolę odgrywa kwas DHA, więc należy szukać gatunków ryb o największej zawartości tego związku. Teoretycznie kryterium to spełnia tuńczyk. Jednak ten z puszki zawiera znacznie mniej kwasów omega-3 niż surowy. Poza tym tuńczyk kumuluje w swoim organizmie rtęć i inne zanieczyszczenia. Ostatnie regulacje prawne Unii Europejskiej coraz większą wagę przypisują badaniom poziomu tych zanieczyszczeń. Dlatego przy zakupie produktów warto wybierać sprawdzonych producentów i to zarówno w przypadku ryb, jak i suplementów diety dostępnych w aptekach. Mamy wtedy gwarancję, że produkty są przebadane i nie zawierają zanieczyszczeń.

Sekret DHA
Kwas dokozaheksaenowy stanowi podstawowy składnik budulcowy mózgu, dlatego korzystnie wpływa na rozwój intelektualny, funkcje poznawcze, zdolność koncentracji i zapamiętywania. Takie efekty potwierdziło już wiele badań, prowadzonych m.in. w Polsce.

Wchodząc nieco bardziej w szczegóły, kwasy tłuszczowe budują błony pre- i postsynaptyczne znajdujące się w komórkach nerwowych. Dodatkowo budują przekaźniki niosące informacje, czyli neurotransmitery. Zapewnia to odpowiednią płynność oraz przekaz informacji w ośrodkowym układzie nerwowym.

Innym bardzo ważnym elementem jest budowa osłonek mielinowych aksonów. Im osłonka jest grubsza, tym szybszy i bardziej precyzyjny przekaz informacji. Innymi słowy, im więcej DHA do budowy mieliny, tym szybsza komunikacja, rozumienie i kojarzenie.

Niezdrowy tryb życia
Ostatnie badania pokazały, że w Polsce rośnie problem otyłości wśród dzieci. W ich diecie jest za dużo m.in. sodu, tłuszczów nasyconych, natomiast za mało wapnia, witaminy D3 oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Praktycznie 90 proc. dzieci między posiłkami sięga po ciasteczka, słodkie napoje czy hamburgery. Tymczasem zawarte w nich tłuszcze trans niekorzystnie wpływają na poziom cholesterolu, a dodatkowo obniżają dostępność kwasów omega-3.

Zamiast tranu
Jeśli dzieci trudno przekonać do posiłków z ryb lub jedzą je rzadziej niż dwa razy w tygodniu, mamy alternatywę w postaci suplementów diety. Dla młodszych dzieci są to smakowe syropki, a dla starszych kapsułki do żucia. Wszystkie pozbawione są rybiego posmaku, dlatego dzieci je lubią. W dawkach zalecanych przez producentów są one bezpieczne, a ich działanie potwierdzają liczne badania. Oczywiście kapsułka z kwasami omega-3 nie zastąpi wszystkich innych czynników, które decydują o poziomie zdolności i inteligencji dziecka. Na pewno przy błędach dietetycznych, bądź niechęci maluchów do potraw z ryb, stanowi smaczną alternatywę.