Krople oczne w produkcji aptecznej


W Polsce receptura apteczna ma się nie najgorzej i – w przeciwieństwie do niektórych krajów – nie została całkowicie wyeliminowana. W większości aptek wykonuje się od kilku do kilkunastu leków recepturowych w tygodniu.

Dość duża grupa aptek wykonuje leki oczne i inne leki jałowe. Te szczególne grupy leków recepturowych stawiają przed aptekami wyższe wymagania sprzętowe i technologiczne, co związane jest również z większymi nakładami finansowymi. Wymagają też większych umiejętności ze strony pracującego w aptece personelu. Mimo to, receptura leków ocznych może być dla apteki bardzo opłacalnym przedsięwzięciem. Pozwala na wyższy zysk jednostkowy, a w przypadku powtarzalności recept umożliwia znaczne przyspieszenie procesu ich wykonywania.

Do najczęściej wykonywanych w aptekach leków jałowych należą krople i płyny oczne. Ze względów ekonomicznych są one najbardziej opłacalne dla aptek, gdyż wymagają stosunkowo niedużego – w porównaniu z maściami ocznymi – nakładu pracy. Te ostatnie zresztą wykonuje się w aptekach bardzo rzadko.

Jałowość to podstawa
Leki oczne muszą spełniać szereg stawianych im przez Farmakopeę wymagań. Pierwszym z nich jest jałowość, czyli nieobecność w leku jakichkolwiek żywych mikroorganizmów. Aby móc wytwarzać krople oczne spełniające ten warunek, należy przygotować je w sposób aseptyczny, przy wykorzystaniu odpowiednich narzędzi i urządzeń. W tym celu stosuje się odpowiednie boksy aseptyczne lub loże z laminarnym nawiewem powietrza. Wytwarzają one wolną od mikroorganizmów przestrzeń.

Lepszy, pod względem zachowania jałowości, jest boks. Jednak jest to rozwiązanie bardzo drogie, spotykane prawie wyłącznie w aptekach szpitalnych. Znacznie tańsza i bardziej praktyczna dla aptek otwartych jest loża laminarna. Innym wymaganym sprzętem jest sterylizator powietrzny (suszarka), który umożliwia wyjaławianie opakowań i narzędzi potrzebnych do pracy. Niezbędne jest też zachowanie odpowiednich technik pracy czy noszenie odpowiedniego, jałowego stroju.

Odpowiednia izotoniczność i odczyn
Innymi stawianymi przez piśmiennictwo wymogami dla kropli ocznych są odpowiednia izotoniczność i odczyn. W tym celu, przygotowując krople, należy stosować dodatki odpowiednich roztworów pomocniczych – izotonizujących lub buforujących. Częściej stosowane w aptece roztwory pomocnicze można przygotowywać jednorazowo w większych ilościach i przechowywać (do 3 miesięcy) w pojemnikach zabezpieczających je przed zakażeniem. To znacznie upraszcza i przyspiesza proces przygotowania kropli ocznych.

Wykonywane w aptece krople oczne przygotowuje się najczęściej w objętościach 5 i 10 ml i umieszcza w szklanych butelkach z zakraplaczem. Ponieważ są to opakowania wielodawkowe, krople te muszą zawierać dodatek środków konserwujących. Zapobiega to rozwojowi drobnoustrojów w napoczętych przez pacjenta buteleczkach i pozwala na bezpieczne stosowanie przez okres 10 dni od otwarcia. W przeciwnym razie okres przydatności takich kropli wynosi zaledwie 24 godziny, co czyni je mało wartościowymi lub czasami wręcz groźnymi dla pacjenta.

Farmakopea dopuszcza stosowanie kropli bez środków konserwujących jedynie w przypadkach zranionego oka lub bezpośrednio po zabiegach chirurgicznych. Takie postępowanie jest również dopuszczalne w sytuacjach, kiedy lekarz umieszcza na recepcie adnotację zabraniającą dodawania środków konserwujących. W takiej sytuacji należy jednak uprzedzić pacjenta o bardzo krótkim okresie przydatności.

Technika przygotowania kropli ocznych
Przepisywane przez lekarzy okulistów krople oczne są najczęściej wodnymi roztworami rzeczywistymi, bez substancji zwiększających lepkość. Ich wykonanie rozpoczynamy od sprawdzenia w piśmiennictwie, jakich roztworów pomocniczych i środków konserwujących będziemy musieli użyć do przygotowania kropli. Uzależnione jest to od substancji czynnych zawartych w zleconym przez lekarza leku. Substancje te rozpuszczamy w wodzie (lub roztworze pomocniczym), a następnie uzupełniamy do pożądanej ilości roztworem pomocniczym lub rzadziej wodą. Następnie do kropli dodajemy odpowiednią ilość roztworu środka konserwującego (zwykle od 2 do 6 kropli na 10 ml kropli). W przypadku wykonywania większych ilości tych samych kropli, warto na tym etapie przygotować jednorazowo większą ich objętość, np. 250 ml, a następnie sukcesywnie rozlewać je do mniejszych buteleczek, będących właściwymi opakowaniami tego rodzaju preparatów. Technika przygotowywania płynów do oczu jest identyczna jak podana powyżej.

Ostatnim etapem wykonywania leków ocznych jest – poza kilkoma wyjątkami – ich wyjaławianie. Proces ten przeprowadza się na dwa sposoby: termicznie lub poprzez sączenie wyjaławiające. W pierwszym przypadku w praktyce aptecznej stosuje się najczęściej szybkowar. Metoda ta jest praktyczna w przypadku sporządzania jednorazowo kilku lub kilkunastu opakowań kropli jednocześnie. Wymaga jednak wcześniejszego sączenia kropli lub płynów przez sączek klarujący, co zapobiega niepożądanej obecności cząstek stałych w roztworze. W przypadku jednorazowego sporządzania mniejszych ilości preparatów, praktyczniejsze jest sączenie wyjaławiające, które można obecnie wykonywać z użyciem jednorazowych filtrów. Jest to bardzo szybkie i wygodne.

Przed wyborem którejś z metod wyjaławiania należy jednak pamiętać o sprawdzeniu w piśmiennictwie, którą z nich można zastosować w przypadku sporządzanych przez nas kropli. Wyjałowione krople zamykamy w warunkach aseptycznych za pomocą korka z zakraplaczem. Opakowania zaopatrujemy w odpowiednie etykiety ze stemplem apteki, opisem zawartości, sposobem przechowywania i dawkowania oraz datą wykonania, a następnie wydajemy pacjentom.

4.5/5 - (325 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH