Kosmetyki dla dzieci

Kosmetyki dla dzieci powinny być delikatne i bezpieczne dla skóry oraz spełniać najwyższe kryteria jakości.

Znając specyfikę skóry dziecięcej, można stworzyć odpowiednie produkty, które z jednej strony będą pielęgnowały skórę, a z drugiej nie będą zaburzały jej prawidłowego rozwoju.

Budowa skóry noworodków i niemowląt różni się znacznie od skóry osób dorosłych. Dzieci rodzą się ze skórą niedojrzałą, a różnice w budowie są tym większe, im młodsze jest dziecko. Proces dojrzewania skóry trwa do 2-3. roku życia.

U małych dzieci skóra jest gładka, o mniej wyraźnym poletkowaniu, zawiera mniej włosów, gruczołów łojowych i potowych. Naskórek jest cienki, delikatny, zawiera mniej warstw komórek, a przestrzenie międzykomórkowe są szersze i bardziej uwodnione.

Skóra właściwa, stanowiąca rodzaj bariery ochronnej przed urazami mechanicznymi, ma mniej włókien kolagenowych i elastynowych, ale jest lepiej uwodniona. Naczynia krwionośne są liczne, szerokie i płytko położone, co powoduje szybkie przenikanie różnych substancji do organizmu.

Konsekwencją niedojrzałości skóry jest mniejsza ochrona przed działaniem czynników mechanicznych, chemicznych, fizycznych, zakaźnych czy alergicznych. Łatwiej dochodzi do wystąpienia zaburzeń w gospodarce wodnej ustroju, w procesach termoregulacji, resorpcji i absorpcji.

Zadania skóry
Jednym z głównych zadań skóry jest ochrona przed działaniem czynników zewnętrznych. Prawidłowo funkcjonująca bariera ochronna naskórka zapobiega przenikaniu do głębszych warstw czynników drażniących i alergizujących, nadaje skórze prawidłową elastyczność i wilgotność. Barierę ochronną tworzy: warstwa rogowa naskórka (będąca strukturą ściśle przylegających do siebie korneocytów), substancja międzykomórkowa (zapewniająca spoistość warstwy rogowej i ziarnistej oraz zawierająca lameralne struktury lipidowe), a także naturalny czynnik nawilżający.

Na powierzchni skóry znajduje się substancja natłuszczająca, którą tworzy łój oraz lipidy. Warstwa lipidów wraz z cienką warstwą potu tworzy na powierzchni skóry płaszcz hydrolipidowy, ograniczający przeznaskórkową utratę wody i zmniejszający jej przenikanie w głąb naskórka. Warstwa lipidowa odpowiedzialna jest również za utrzymanie pH w granicach 5,5 oraz za odpowiednią elastyczność i gładkość skóry.

Niewydolna bariera ochronna
U małych dzieci mamy niewydolną barierę ochronną. Uwodniona, cienka i luźna warstwa naskórka sprzyja większej przenikalności substancji z zewnątrz, a także większej utracie wody. Właściwości te wyraźnie nasilają się po urazach naskórka, przekrwieniu lub w stanach zapalnych skóry.

Płaszcz hydrolipidowy jest bardzo delikatny, związane jest to z małą ilością lipidów wytwarzanych w przestrzeniach międzykomórkowych oraz słabą aktywnością gruczołów łojowych.

Uszkodzenie warstwy lipidowej powoduje natychmiastowe rozpoczęcie procesów naprawczych. Jednak przewlekłe działanie szkodliwych czynników wyczerpuje procesy regeneracyjne. Skóra staje się sucha, szorstka, matowa, towarzyszy jej uczucie świądu, a nawet bolesności. Na skórze pojawiają się ogniska zaczerwienienia, złuszczenia.

Kryteria dla kosmetyków dziecięcych
Kosmetyki dla dzieci powinny: zabezpieczać delikatną barierę ochronną, a w razie potrzeby dostarczać jej brakujących elementów, wiązać wodę w skórze oraz nie wywierać szkodliwego działania na skórę, a tym bardziej na cały organizm.

Tradycyjne preparaty pielęgnacyjne nie zawsze spełniają te kryteria. Pod wpływem środków myjących o pH zasadowym (zwykłe mydła, płyny do kąpieli) ulega zniszczeniu płaszcz hydrolipidowy, co prowadzi do wysuszenia skóry, wystąpienia świądu i podrażnień.

Oliwki zawarte w wielu kosmetykach mają działanie higroskopijne, prowadzą do wysuszenia skóry oraz nasilają zmiany łojotokowe i są jednym z czynników wywołujących trądzik niemowlęcy. Natomiast tłuste kremy i maści mogą blokować ujścia gruczołów potowych oraz łojowych i prowokować zmiany skórne.

Emolienty
Z tych powodów współczesny przemysł kosmetyczny wprowadził do pielęgnacji skóry dziecięcej produkty zwane emolientami. Są one biologicznie obojętnymi preparatami, których zadanie polega na nawilżeniu skóry przez zatrzymanie wody w skórze, ochronę płaszcza lipidowego oraz uelastycznienie skóry. Oprócz efektu nawilżającego działają również przeciwzapalnie i przeciwświądowo. Emolienty wpływają korzystnie zarówno na skórę zdrową, jak i z problemami dermatologicznymi.

Podłożami w preparatach typu emolient mogą być: klasyczne maści, kremy, lotiony, ale również podłoża typu clero, lipokrem lub krem z nanocząsteczkami. Bazy, które znalazły zastosowanie w nowoczesnych kosmetykach, to tłuszcze zwierzęce, np. lanolina, purcelin, oleje roślinne, olej z orzeszków ziemnych, ogórecznik, wiesiołek, masło kakaowe, węglowodory mineralne (m.in. wazelina, parafina, olej sylikonowy, woski). Do tych podłoży dostarczane są syntetycznie uzyskane lipidy, które występują w płaszczu wodnolipidowym i substancji międzykomórkowej. Należą do nich: ceramidy, fosfolipidy, cholesterol, kwasy tłuszczowe (przede wszystkim kwas linolowy, trójglicerydy). Często w tych kosmetykach rolę substancji nawilżających spełniają: mocznik, kwas hialuronowy, gliceryna, sorbitol.

Działanie łagodzące istniejących podrażnień i stanów zapalnych wykazują kiełki pszenicy, owies, jojoba, olej z wiesiołka, awokado, proteiny mleczne, soja, d-pantenol, alantoina.

Preparaty dostępne na rynku
Polecając kosmetyki dla dzieci, trzeba wiedzieć, czy mają to być preparaty do codziennej pielęgnacji skóry zdrowej, czy do stosowania u dzieci z problemami dermatologicznymi (np. kserozą, atopowym zapaleniem skóry).

Do codziennego mycia polecane są emulsje, żele, kostki mydlane. Ich skład opiera się na substancjach myjących oraz chroniących płaszcz hydrolipidowy skóry.

W preparatach myjących dla dzieci z problemami skórnymi znajdują się składniki przeciwświądowe lub przeciwbakteryjne. Stosując codziennie do kąpieli emolienty, nie trzeba dodatkowo natłuszczać skóry. Balsamy, mleczka, kremy i maści powinny być używane tylko wtedy, gdy skóra jest sucha, łuszcząca się lub zaczerwieniona. Co ważne i na co należy zwracać uwagę pacjentom, przeciążenie skóry nadmiarem preparatów pielęgnacyjnych może doprowadzić do podrażnień.

Kosmetyki dla najmłodszych dzieci powinny być przetestowane dermatologiczne i posiadać pozytywną opinię Państwowego Zakładu Higieny, Instytutu Matki i Dziecka lub Centrum Zdrowia Dziecka. Należy przestrzegać informacji od producenta dotyczących wieku, miejsc i częstości aplikacji. Zalecane jest również korzystanie z jednej linii pielęgnacyjnej, aby ograniczyć do minimum liczbę składników mogących wywołać niekorzystne reakcje podrażnieniowe lub alergiczne.