Kilka słów o zębach i przebarwieniach


Już 3000 lat temu Chińczycy doszli do wniosku, że o zęby należy dbać. Co światlejsi czyścili je więc końskim włosiem. W 1498 r. również w Chinach powstał prototyp popularnej dziś szczoteczki do zębów.

Wynalazł ją nadworny dentysta rodziny cesarskiej. Wynalazek ten sprowadził do Europy Marco Polo, ale do dziś o zębach mało kto wie tyle, ile powinien.

Budowa
Ząb zbudowany jest z kilku warstw. Główną jego część stanowi zębina – struktura mocno uwapniona, ale zbudowana z licznych kanalików. W tych kanalikach, znajdują się wypustki najbardziej wewnętrznej, komórkowej warstwy czyli miazgi, błędnie nazywanej nerwem, ze względu na jedną z jej funkcji – przewodzenia bodźców nerwowych. Stąd odczuwane ciepło, zimno i ból zęba. Miazga odpowiedzialna jest też za procesy zrastania. Od zewnątrz, część koronowa jest okryta szkliwem. Ta lita struktura pryzmatów jest bardzo szczelna i mało rozpuszczalna (jedynie w kwasach, stąd próchnica). Kiedy tłumaczę pacjentom anatomię zęba, porównuję tą warstwę do szklanki, przez którą nic nie przenika w sposób łatwy i bezpośredni, jedynie światło. Im szkliwo jest bardziej zmineralizowane, tym bardziej przejrzyste. To ono, a właściwie jego przezroczystość, głównie odpowiada za barwę zęba. Od białej, przez szaroniebieską do żółtawo-kremowej. Kolor zębów jest zdeterminowany przez przeświecanie nieprzejrzystej zębiny. Im szkliwo bardziej zmineralizowane, tym bardziej przejrzyste, barwa bardziej żółta, a odporność na próchnicę największa. I odwrotnie. Barwa biała jest charakterystyczna dla szkliwa słabo zmineralizowanego i podatnego na próchnicę.

W części korzeniowej zębina jest okryta płaszczem cementu korzeniowego. Ta struktura odpowiada za przyczep więzadłowy zęba i za jego odżywianie. Miejsce połączenia cementu ze szkliwem nazywamy szyjką zęba.
Pierwotnie, ząb tworzony jest w mieszku zębowym, który go otacza. Jest to bardzo krótki okres (do momentu wyrżnięcia zęba), gdy ząb jest odżywiany na całej swojej długości od wewnątrz (przez miazgę) i z zewnątrz przez mieszek. Po wyrżnięciu, ząb głównie odżywiany jest przez miazgę, a tylko częściowo, korzeń, przez ozębną. I tu ciekawa informacja – kiedy ząb się wyżyna, kanał w którym znajduje się miazga jest bardzo duży, niezamknięty, a korzenie są ciut krótsze. Dzięki temu powstaje droga, przez którą miazga transportuje w procesie budowy sole wapnia. Kanaliki zębinowe (składnik zębiny) są bardzo szerokie. Stąd osoby bardzo młode mogą mieć bardziej wrażliwe zęby na zimno, smaki kwaśne, czy słodkie. Jest to również główna przyczyna, dzięki której próchnica u dzieci postępuje bardzo szybko. Z czasem kanaliki i wypustki ulegają zmineralizowaniu, czyli zasklepieniu, dzięki czemu u osób starszych zmiany próchnicze nie posuwają się prawie wcale.

Skąd się biorą przebarwienia
Zasadniczo przebarwienia można podzielić na wynikające z wad rozwojowych, lub będące efektem „użytkowania” zębów. W przypadku tych pierwszych, lekarze na ogół mają do czynienia z dysplazją (niedorozwojem), lub aplazją (brakiem) szkliwa oraz porfirią wrodzoną (genetycznie uwarunkowane zaburzenie metaboliczne). Jedynym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest fluoryzacja zębów jeszcze rosnących, a docelowo założenie licówki lub pełnej korony.

Natomiast źródeł przebarwień wtórnych może być wiele. Zęby mogą nabrać niezdrowych kolorów w wyniku urazów, chemioterapii, terapii antybiotykowej (szczególnie złą sławą cieszy się tetracyklina, ale nie tylko), próchnicy, obumarcia miazgi zęba i jego następstw, zastosowania niektórych leków i materiałów do wypełnienia kanałów, odwapnienia i przebarwienia odwapnionego szkliwa barwnikami pokarmowymi, czy fluorozą (przebarwienia spowodowane przedawkowaniem fluoru).

Mechanizmów powstawania przebarwień jest kilka. W przypadku przebarwień powstałych w trakcie „użytkowania” zębów, proces rozpoczyna się podczas spożywania pokarmów. Maleje wtedy poziom ph w jamie ustnej. Sprzyja to demineralizacji szkliwa i odkładaniu się w nim barwników. Kiedy wszystko wraca do normy ta pierwotnie odwapniona struktura ulega zwapnieniu (demineralizacji) razem z barwnikami, które na niej osiadły, stąd odbarwienia. Inną drogą powstawania zmian w kolorze uzębienia mogą być mikro urazy, mikropęknięcia szkliwa. W tych mikro szczelinach chętnie osadzają się resztki kawy, herbaty i wszelkich pokarmów mocno koloryzujących np. czerwonych buraczków.

Barwa zębów zmienia się także w wyniku starzenia, a właściwie w wyniku ścierania się wierzchnich warstw szkliwa oraz utrwalania się przebarwień powstałych w omówionych wcześniej mechanizmach. Kolor uzębienia jest wypadkową wszystkich warstw. Szkliwo jest bardzo przezierne, zębina – dużo mniej, a żywa miazga jest krwistoczerwona, co ociepla kolor zęba. Grubość szkliwa warunkuje intensywność widzianej barwy zębiny (grubsze szkliwo rozmywa żółty kolor zębiny i odwrotnie – cienkie szkliwo daje intensywniejszą żółć zębiny). Zęby, które obumarły lub były poddane leczeniu endodontycznemu (tzw. kanałowemu), ulegają przebarwieniem niejako od wewnątrz. Rozpadająca się krew, a właściwie hemoglobina, przebarwia zębinę. Takie samo działanie mogą mieć resztki materiału, którym wypełnia się kanały.

Materiał wypełniający ząb, może wpływać na postrzeganie koloru również w zębach żywych. Przykładam są wypełnienia amalgamatowe. Ponieważ jest to materiał metalowy, jego kolor zaciemnia ząb powodując wrażenie siności. Wystarczy wymienić amalgamat na kompozyt i kolor wraca do normy. W tej samej grupie przyczyn przebarwień, można chyba umieścić przebarwienia powstające na styku wypełnienie – ząb. Nieprawidłowe opracowanie wypełnienia po założeniu, zbyt rzadkie kontrole okresowe czy zastosowanie materiałów nie najlepszej jakości może powodować przebarwienie tej okolicy. W tym miejscu kłania się sprawa kontroli u stomatologa. Większość wypełnień, które znajdują się teraz na rynku, to kompozyty, które podczas wiązania ulegają polimeryzacji.

W czasie tego procesu materiał kurczy się. Jest to tzw. skurcz polimeryzacyjny, normalny proces w każdym polimerze. Natomiast jakość materiału ocenia się po wielkości ww. skurczu: im mniejszy, tym lepszy materiał. Wróćmy tu do porównania, którego użyłem na początku. Jeśli wypełnimy czymś szczelnie szklankę, np. korkiem, a ten korek się skurczy, to powstaje mikroszczelina, przez którą do wewnątrz zęba dostają się bakterie i resztki pokarmowe, a to jak już wiemy prosta droga do powstania kolejnych przebarwień, np. dookoła wypełnienia.

4.4/5 - (196 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH